هرسال بخش اعظمی از درآمد مردم استان بوشهر از محصولات درخت نخل تامین می شود، محصولات نخل فقط خرما نیست بلکه از برگ ، تنه و حتی از پنیرک آن هم استفاده می شود .
به گزارش خبرگزاری صداو سیما مرکز بوشهر ؛ نخلستان‌های استان بوشهر بیشتر در شهرستان‌های دشتستان، تنگستان، جم، دشتی و کنگان قرار دارد.
شهرستان دشتستان به‌عنوان قطب اصلی تولید خرمای استان بوشهر محسوب می‌شود و با توجه به اینکه بخش عمده نخیلات استان در این شهرستان قرار دارد، بیشترین میزان تولید خرمای استان نیز مربوط به دشستان است.
مناطق «آبپخش» و «سعدآباد» دارای بیشترین تراکم نخیلات هستند و بخش عمده مردم این بخش‌ها در عرصه کشاورزی و خصوصاً در زمینه نخل و خرما فعالیت دارند و به‌نوعی اقتصاد و معیشت مردم این مناطق به نخل‌ها بسته است.
سالانه حدود ۱۶۰ هزار تن خرما در استان بوشهر تولید می‌شود که شهرستان دشتستان به‌عنوان قطب تولید خرمای کشور، ۷۰ درصد از خرمای استان بوشهر را تولید می‌کند.
پنیر نخل، سوغات لذیذ آبپخش
شهر برازجان را به سمت گناوه که ترک کنید چند کیلومتری که گذشتید بعد از پل بزرگ "کلل" به یک طبیعت باور نکردی که از نخیلات سر به فلک کشیده تشکیل شده اند می رسید. این مسیر به طول 2 کیلومتر است اما صدها کیلومتر زیبایی را در خود نهفته دارد و منظره های ناب و خاصی را می توان در آن مشاهده نمود.
این مسیر با منظره های خاص خود نظر هر رهگذری را به خود جلب می کند، دو طرف این مسیر نخل های سر به فلک کشیده نمایان است. یک طرف جاده ،جوی آب و فروشگاه های فصلی در این مسیر جلوه نمایی می کند.
منطقه آبپخش دارای بیشترین تعداد نخیلات در سطح استان بوشهر است که یکی از قطب‌های تولید خرمای کشور محسوب می‌شود.
شهر آبپخش جزو هفت شهر بزرگ استان بوشهر و مرکز این بخش است و از نظر موقعیتی نیز دارای جایگاه ویژه‌ای در استان بوشهر است؛ چرا که محور مواصلاتی استان بوشهر با استان های فارس، هرمزگان و خوزستان است.
نخلستان های سر سبز آبپخش که بیشتر از درخت خرمای کبکاب تشکیل شده اند این ایام به اوج زیبایی خود رسیده اند و باغداران مناطق آبپخش این روزها در پشت سختی های زندگی دل خوش این نخل های سر به فلک کشیده هستند و آستین های خود را بالا زده اند تا این نخیلات سر سبز را مهیای ثمردهی کنند از محصول خارک گرفته تا رطب و خرما....
کپر مکانی برای فروش محصول
آقای موسوی از اهالی منطقه آبپخش می گوید: فروشگاه های فصلی که با استفاده از برگ های سبز نخل و تنه ی درخت خرما برپا شده اند زینت بخش این مسیر هستند و بیشتر فروشندگان این فروشگاه ها اهالی روستاهای همجوار آبپخش می باشند که همه ایام سال در این مسیر در حال تلاش برای بدست آوردن روزی برای خانواده خود هستند.
وی بیان می کند: این فروشگاه ها در زبان محلی"کَپَر " نامیده می شوند و محصولات موجود در این فروشگاه ها شامل:خرما، رطب، شیره، پنیر، کلاه های آفتاب گیر سنتی،صنایع دستی با برگ (پیش )نخل و خارک به صورت فصلی(تابستان)به فروش می رسد که این محصولات مشتریان زیادی دارد.
آقای بصری یکی دیگر از اهالی این منطقه اضافه می کند: بعضی از این محصولات در نقاط مختلف ایران به صورت صادراتی یافت می شود ولی در بین این محصولات پنیر نخل را چون که بعد از مدتی تلخ می شود و نمی توان آن را زیاد نگه داشت در دیگر نقاط کشور کمتر می توان یافت.
کارشناس جهاد کشاوری عنوان می کند: پنیر نخل به لحاظ رنگ سفید آن به این نام مشهور است یا به قولی (غاپ) در قسمت درونی و تنه نخل واقع شده است و این قسمت اصلی نخل که به قلب نخل معروف است در لیف های بسیار محکم پنهان شده است و فروشندگان پنیر باید این لیف ها را پاک کنند تا به پنیر نخل برسند.
خسرو عمرانی اضافه می کند: پنیر نخل که در واقع مریستم انتهایی نخل بوده بسیار مقوی و عامل رشد و نمو و تولید برگ و میوه جدید است. مریستم که یکی از حساس‌ترین بخش‌های گیاهی بوده در صورت آسیب دیدن باعث مرگ گیاه می‌شود.
وی ادامه می دهد: پنیر نخل را با انداختن یا در اصطلاح کشتن نخل هایی با قدمت بیش از 50 سال بدست می آورندشهر آبپخش از شهرستان های دشتستان ، از جمله مناطقی است که این محصول را به مشتریان به قیمت هر کیلو 100 هزار تومان عرضه می کند و خواهان زیادی هم دارد.
فواید بی نظیر پنیر درخت خرما
حاج علی یکی از پیرمردان این منطقه هم عنوان می کند: در میانه تنه نخل، مغز ترد و شیری‌رنگی وجود دارد که شیرین و گس است که به آن "پنیر نخل" گفته می‌شود و بسیار مقوی و گران‌قیمت است.که برای دستیابی به آن معمولاً سر درخت را می‌اندازند و برگ‌ها و لیف‌های دور برگ‌ها را تا رسیدن به میانه و پنیر نخل، جدا می‌کنند.
وی می گوید: پنیر نخل در واقع ماده اولیه تشکیل تنه و برگ‌های نخل پیش از مرحله چوبی شدن است.اگر چه بعضی از عشایر عادت دارند برای مهمان مهمی که سر می‌رسد گوسفندی قربانی کنند، حال اینکه مردم مناطق کویر به جای گوسفند یکی از درختان نخل‌شان را سر می‌زنند.
حاج علی بیان می کند: در این میان در شهرهایی که درخت خرما وجود دارد رسم بر این است تا هرگاه اهالی مهمان ویژه‌ای دارند، یکی از درختان خرما – درخت پیر – را سر بریده و پنیر خرمای آن را پیشکش او می کنند.پنیر نخل که در اصطلاح محلی به آن غاپ می گویند با رنگ سفید، در همه فصل های سال به دست می آید و در فصل های پر بارش از طعم شیرین تری برخوردار است.
درخت خرما با نام لاتین (phoenix dactlyliferal) یکی از سه نوع درخت میوه ای مهم از خانواده نخیلات می-باشد. درخت خرمای کبکاب از عمده ترین نوع نخیلات کشت شده در جنوب غربی ایران، استان بوشهر می باشد. قلب خرما که قسمت انتهایی بالای درخت و در حقیقت سلول های بنیادی درخت خرما را تشکیل می دهد از ارزش های غذایی بالایی برخوردار می باشد.
به گفته ملکی از کارشناسان تغذیه پنیر نخل تمام خواص خرما را دارد یعنی سرشار از قند - مواد معدنی - ویتامین کالری و آهن است.
وی می گوید: پنیر نخل را در مناطق جنوبی به‌عنوان یک داروی محلی مورد استفاده متعددی از جمله تقویت بنیه و در درمان ضعف جنسی به‌کار برده می شود. به‌منظور بررسی ارزش‌های غذایی این محصول درخت خرما میزان کربوهیدرات ها، پروتئین‌ها، چربیها و مواد معدنی موجود در آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
پنیر نخل را فقط می توان در استان های جنوبی (خوزستان، بوشهر، هرمزگان، و قسمتی از سیستان) یافت.
نگارش :سیده فردوس رضوی