نظریه مردم سالاری دینی، ابتکار امام؛ جبران نابسامانی ها با مدیریت مردمی و اسلامی

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (جمعه ۱۴ خرداد ماه) در سالروز عروج ملکوتی امام خمینی (ره) در سخنانی تلویزیونی، ابداع و تحقق نظریه جمهوری اسلامی یعنی تشکیل حکومتی بر مبنای اسلام ناب و متکی بر مردم‌سالاری برخاسته از عمق اسلام را مهمترین ابتکار امام راحلِ عظیم‌الشأن خواندند و تأکید کردند: راز پرشکوه ماندگاری جمهوری اسلامی و نظام امام خمینی، با وجود همه پیش‌بینی‌های دشمنان درباره زوال این نظام، همراهی دو کلمه «جمهوری» و «اسلامی» یعنی حاکمیت توأمان اسلام و مردم است و از این پس نیز همراهی همین دو کلمه تضمین پیشرفت مستمر خواهد بود.

رهبر انقلاب همچنین با اشاره به تأکید همیشگی امام خمینی درباره ضرورت شرکت آحاد مردم در انتخابات، انتخاب فردی شایسته را راه‌حل نابسامانی‌ها و مشکلات خواندند و با بیان نکاتی مهم درباره لزوم پایبندی رییس‌جمهور آینده به ایجاد عدالت اجتماعی، مبارزه صریح و بدون ملاحظه با فساد و تقویت تولید داخلی افزودند: آحاد مردم خود را به شرکت در انتخابات و تشویق دیگران به این کار ملزم بدانند.

رهبر انقلاب با اشاره به جاری شدن دوباره یاد و خاطره امام در ایام رحلت آن بزرگوار افزودند: ملت و کشور همیشه به نگاهبانی از یاد و رهنمود‌های «آن شخصیت عظیم، آن رهبر بی‌جایگزین و آن خردمند حکیم و برخوردار از اراده پولادین، دل عطوف و ایمان عمیق» نیازمند است.

پژوهش خبری مهمترین محور‌های بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی را شاخص یابی و ارائه کرده است.

* شخصیت، صلابت و ابتکار امام درخصوص نظریه مردم سالاری دینی:
۱- شخصیت امام بزرگوار:
۱-۱- خردمند حکیم
۱-۲- رهبر بی‌جایگزین
۱-۳- برخوردار از اراده پولادین
۱-۴- دارنده دل عطوف و ایمان عمیق
۲- لزوم نگهبانی همیشگی از یاد و رهنمود‌های امام

۳- صلابت و قاطعیت امام، ازعوامل خنثی کننده پیش‌بینی‌های دشمنان درخصوص زوال جمهوری اسلامی:
۳-۱- برخی مصادیق و نمونه‌های پیش‌بینی‌ها:
۳-۱-۱- اعلام رسمی یک حزب فرسوده و پرمدعا در سال ۶۹،
۳-۱-۲- نامه گروهی از نمایندگان مجلس مبنی بر رو به پایان بودن مهلت جمهوری اسلامی
۳-۱-۳- اعلام علنی برخی مقامات آمریکایی مبنی بر نرسیدن جمهوری اسلامی به چهل‌سالگی
۳-۲- مبنا‌های تاریخی این پیش‌بینی‌ها:
۳-۲-۱- شکست دو نهضت مشروطیت و نهضت ملی چند سال بعد از شکل‌گیری

۴- ابداع نظریه جمهوری اسلامی (همراهی دو کلمه جمهوری و اسلامی)، کار بزرگ امام:
۴-۱- مردم سالاری دینی، نواندیشی امام مبتنی بر معرفت عمیق دینی
۴-۲- وارد شدن این نظریه در عرصه نظریات سیاسی بین‌المللی
۴-۳- عینیت یافتن این نظریه با قدرت مردم و معرفت بسیار عمیق امام:
۴-۳-۱- ایمان عمیق امام به اسلام و مردم
۴-۴- این نظریه، راز پرشکوه و افتخارآمیز ماندگاری نظامِ امام خمینی (ره)
۴-۵- شناخت و تسلط جامع امام بر معارف اسلامی، پشتوانه ایجاد و تحقق نظریه جمهوری اسلامی:
۴-۵-۱- ضرورت همراهی حاکمیت اسلام و اعتقاد به مردم، برخاسته از دل اسلام ناب

۵- تقلیدی نبودن ابتکار امام درخصوص نظریه مردم سالاری دینی از غربی ها:
۵-۱- مردم‌سالاری دینی و جمهوری اسلامی، طرح ناب و خالص دینی
۵-۲- منصرف نشدن امام از حکم خدا به سبب رودربایستی:
۵-۲-۱- دستور قاطع درخصوص موضوع الزام حجاب در اجتماع با وجود مخالفت‌ها

۶- اهمیت اسلام و و مردم‌سالاری در بیانات امام راحل:
۶-۱- اسلام:
۶-۱-۱- اسلام، ضد تحجر و التقاط
۶-۱-۲- اسلام، ضد ظلم و استکبار
۶-۱-۳- اسلام، ضد فساد و ویژه‌خواری
۶-۱-۴- اسلام، ضد سلطه آمریکا و دخالت بیگانگان
۶-۱-۵- اسلام، ضد اشرافی‌گری و اختلاف طبقاتی
۶-۱-۶- اسلام، طرفدار محرومان
۶-۱-۷- اسلام، طرفدار عدالتخواهی
۶-۲- مردم‌سالاری:
۶-۲-۱- فریضه دینی دانستن انتخابات:
۶-۲-۱-۱- درراس گناهان کبیره بودن شرکت نکردن در انتخابات در برخی مقاطع
۶-۲-۱-۲- مستلزم بازخواست الهی بودن شرکت نکردن در انتخابات
۶-۲-۳- پیامد‌های دنیوی و مدت دار شرکت نکردن در انتخابات

* مخالفان دو وجه اسلامی و مردمی بودن جمهوری اسلامی:
۱- مخالفان حاکمیت اسلام:
۱-۱- سکولار‌های غیرمذهبی:
۱-۱-۱- معتقد به شأنیت نداشتن دین برای تشکیل نظام سیاسی و مدیریت کشور:
۱-۱-۱-۱- محصور بودن دین به مسائل فردی و عبادی
۱-۲- سکولار‌های مذهبی:
۱-۲-۱- معتقد به لزوم حفظ تقدس دین:
۱-۲-۱-۱- دخالت نکردن دین در شئون زندگی سیاسی، اجتماعی و اعتقادی

۲- مخالفان مردمی بودن جمهوری اسلامی:
۲-۱- لیبرال‌های سکولار:
۲-۱-۱- معتقد به لزوم ایجادشدن دموکراسی و مردم‌سالاری به دست لیبرال‌ها و تکنوکرات‌ها
۲-۲- معتقدان به نقش نداشتن مردم در حاکمیت دینی:
۲-۲-۱- ظاهرشدن شکل افراطی این نظر، در سال‌های اخیر، در گروه داعش

* حاکمیت دین با اتکا به مردم، نظریه عالمانه و نه احساسی:
۱- برخاستن مردم‌سالاری دینی از متن اسلام:
۱-۱- تدبرنکردن منکران در قرآن
۱-۲- آیات بسیار درخصوص تشکیل حکومت دینی:
۱-۲-۱-آیات جهاد
۱-۲-۲- آیات اقامه قسط و عدل
۱-۲-۳- آیات اجرای حدود
۱-۲-۴- آیات معاملات اجتماعی – اقتصادی
۱-۲-۵- آیات قرارداد‌های بین‌المللی
۱-۳- احادیث فراوان و سنت رسول اکرم (ص) مبنی بر تشکیل حکومت:
۱-۳-۱- یقین همگانی بعد از رحلت پیامبر (ص) درخصوص لزوم ادامه یافتن حکومت براساس دین و قرآن با وجود اختلاف درباره جانشینی ایشان

* جمهوریت و اعتبار رأی مردم:
۱- اهمیت بسیار از منظر دینی و اعتقادی و در چهارچوب مسئولیت و حق
۲- اهمیت بسیار از منظر ممکن نبودن تحقق عملی حاکمیت دین بدون مردم

۳- رأی مردم از منظر دینی و اعتقادی:
۳-۱- مسئول بودن آحاد مردم و خواص در قبال سرنوشت جامعه و همچنین جلوگیری از انحراف و بروز شکاف طبقاتی
۳-۲- برپایی حکومت دینی از مهم‌ترین معروف‌ها
۳-۳- حاکمیت مردم، از نمود‌های حق تعیین سرنوشت:
۳-۳-۱- دارای اراده و حق تعیین سرنوشت بودن انسان‌ها

۴- مردم‌سالاری دینی از منظر نیاز حکومت‌ها به پشتوانه مردمی:
۴-۱- روی آوردن حکومت‌های بدون پشتوانه مردمی به زور و ظلم:
۴-۱-۱- جایز نبودن ظلم در حکومت اسلامی
۴-۲- محقق شدن حکومت اسلامی و ادامه آن فقط با پشتوانه مردمی

* حاکمیت همزمان اسلام و مردم، گره‌گشای همه مشکلات:
۱- پیش رفتن امور با به کارگیری مردم و رعایت معیار‌های اسلام:
۱-۱- رعایت حدود و موازین اسلامی در مسائل داخلی و خارجی
۱-۲- فراهم کردن ساز و کار حضور مردم در صحنه

۲- نمونه‌هایی از گره گشایی‌ها با حاکمیت اسلام و اتکای به مردم:
۲-۱- ساقط شدن سلطنت چند هزارساله
۲-۲- مقاومت در جنگ هشت ساله

۳- مناسب شدن وضع اقتصادی درصورت فراهم کردن زمینه ورود مردم به حوزه تولید:
۳-۱- رشد کارگاه‌های کوچک و متوسط

* حفظ شدن عطیه الهیِ مردم‌سالاری دینی پس از رحلت امام:
۱- ناتوانی دشمنان در جداکردن مردم از نظام و بی‌اعتقاد کردن آن‌ها به اسلام و مردم‌سالاری دینی
۲- خنثی شدن حرف دشمنان:
۲-۱- ایدئولوژی‌زدایی و حرکت به سمت لیبرال دموکراسی
۲-۲- قابل جمع نبودن ضوابط اسلامی با مردم‌سالاری

* درنظر گرفته شدن جمهوریت و اسلامیت در قانون اساسی:
۱- رجل سیاسی و مذهبی بودن رئیس جمهور:
۱-۱- درنظر گرفتن مصلحت مردم در میدان سیاست
۱-۲- حفظ دین مردم در میدان اعتقادات

* انتخابات:
۱- گرم‌تر شدن محیط انتخابات
۲- دعوت مردم به حضور نیافتن در انتخابات، عمل به خواست دشمنان
۳- سیلی خوردن اسلام و ایران درصورت تضعیف هر یک از دو رکن مردم‌سالاری و دین
۴- ضرورت کنارگذاشتن استدلال‌های نادرست برای شرکت نکردن در انتخابات:
۴-۱- فشار‌های معیشتی
۴-۲- دلخوری از عملکرد مسئولان

۵- لزوم جبران نابسامانی، ناکارآمدی و ضعف در مدیریت‌ها با انتخاب درست و خوب و روی کار آوردن مدیریت مردمی و اسلامی
۶- لزوم دقت در انتخاب و توجه به عملکرد کاندیداها:
۶-۱- اکتفانکردن به وعده‌ها و لحاظ کردن عملکردها:
۶-۱-۱- لزوم واکاوی گذشته و عملکرد کاندیدا‌ها

۷- تواصی به حق و مشارکت در انتخابات:
۷-۱- تشویق به مشارکت در انتخابات وظیفه تک تک مردم

۸- توصیه به نامزدها:
۸-۱- پرهیز از بیان وعده‌های غیرعملی:
۸-۱-۱- جایز نبودن و گناه بودن وعده‌های بدون پشتوانه عملی
۸-۱-۲- دلسرد شدن مردم از انتخابات و نظام درصورت محقق نشدن وعده‌ها
۸-۱-۳- لزوم صداقت داشتن با مردم در بیان وعده‌ها
۸-۲- موضع گیری صریح درباره مسائل:
۸-۲-۱- عدالت اجتماعی
۸-۲-۲- کاهش فاصله فقیر و غنی
۸-۲-۳- مبارزه بدون ملاحظه با فساد
۸-۲-۴- تقویت تولید داخلی
۸-۲-۵- مبارزه با قاچاق و واردات بی‌رویه

۹- تذکر دینی و انسانی درباره مسائل پیش‌آمده در جریان احراز صلاحیت ها:
۹-۱- جفاشدن به بعضی از افراد احراز صلاحیت نشده و نسبت‌های خلاف واقع به آن‌ها یا خانواده‌هایشان:
۹-۱-۱-انتشار در بین مردم و در فضای مجازیِ رها و بدون قید و بند
۹-۲- لزوم حفظ آبرو به عنوان بالاترین حقوق انسان‌ها
۹-۳- مطالبه از دستگاه‌های مسئول برای جبران مواردی که گزارش خلاف واقع راجع به فرزند یا خانواده کسی داده شد

پژوهشگر: امید جلوداریان