سهم شرکت‌های دانش بنیان از تولید رقابت پذیر

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: شرکت‌های دانش بنیان، علم را تجاری سازی می‌کنند و در واقع پلی هستند میان ایده‌های علمی تجاری و تولید و فناوری. سرمایه اصلی این شرکت‌ها به جای پول، دانش است.

در سال ۸۹ با تصویب قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان پشتیبانی خوبی از این شرکت‌ها صورت پذیرفت و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان متولی این امر شد که البته تا سال ۹۲ به تعویق افتاد.

در حال حاضر ۵ هزار و ۴۳۴ شرکت دانش بنیان در کشور، تحت حمایت این معاونت قرار دارد که در نمودار زیر حوزه فعالیت آن‌ها نمایش داده شده است. بیشترین تعداد این شرکت‌ها در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم افزار‌های رایانه ای، ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته و برق و الکترونیک، فوتونیک، مخابرات و سیستم‌های خودکار مشغول فعالیتند.

 نمودار زیر رشد چشمگیر شرکت­های دانش بنیان از نظر درآمد را در سال­های اخیر نشان می­دهد.

*صادرات
تعداد ۳۰۰ دانش بنیان بر اساس آمار های رسمی صادرات دارند. کشور‌های هدف این صادرات، روسیه، ترکیه، هند، چین، عراق و ... است، اما در بیش از ۱۸ کشور، کارگزار صادراتی با هدف توسعه صادرات شرکت‌های دانش بنیان، راه اندازی شده است که هدف آنها، تحقیقات بازار، ثبت محصول، اخذ استاندارد، گرفتن شریک تجاری، ارائه تسهیلات برای حضور در نمایشگاه‌های خارج از کشور است، همچنین رایزنان فناوری، شرکت‌های مدیریت صادرات و کارگزاران تجاری برون مرزی،۳ بازوی اجرایی و تسهیل کننده صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان محسوب می‌شوند.

میزان صادرات محصولات شرکت‌های دانش بنیان در سال ۱۳۹۸ بیش از ۷۴۱ میلیون دلار و به وسیله ۳۵۰ شرکت تولیدی بوده است که بیشترین صادرات این حوزه به ترتیب به کشور‌های عراق به ارزش ۱۵۲میلیون دلار، روسیه به ارزش۷۰ میلیون دلار، افغانستان به ارزش ۶۱ میلیون دلار و سوریه به ارزش ۵۶ میلون دلار است.

مواد شیمیایی با ۱۸۶میلیون دلار، دارو با ۱۵۲ میلیون دلار، فرآورده‌های معدنی و فلزی با ۹۹میلیون دلار، فناوری اطلاعات و محتوای دیجیتال با۵۰ میلیون دلار و مواد پلیمری با ۴۸میلیون دلار به ترتیب بیشترین صادرات را در سال گذشته به خود اختصاص داده‌اند.

*مشکلات
 کمبود تیم سازی (کار تیمی و پروژه‌های مشترک، در این شرکت‌ها کم است و باید از زمان دانشجویی آموزش داده شود)
 ناتوانی در بازاریابی (دسترسی و اتصال به بازار و اقناع مخاطب، معرفی محصول، تبلیغات، ارتباط با بازار‌های بین الملل)
 قوانین کسب و کار (نظامات اجرایی شرکت، از جمله بیمه، انعقاد قراردادها، مسائل حقوقی، مالیات و ...)، اجرا نشدن معافیت مالیاتی طبق قوانین ۴، ۵ و ۶ توسعه
 کمبود منابع مالی (که با ورود معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی، امروز وضعیت بهتر شده است)
 تاخیر در تامین مالی قرارداد‌های بسته شده با دولت
 استفاده دستگاه‌های دولتی از محصولات خارجی
 بی اعتمادی به محصولات دانش بنیان داخلی
 مشکلات در روند ثبت شرکت و وجود بوروکراسی اداری

بین ۱۳۰ کشور جهان در میزان خروجی‌های نوآوری، ایران رتبه ۴۷ را دارد و در اقتصاد کشور، بیش از ۵ هزار شرکت دانش بنیان، تنها ۲ درصد تولید ناخالص را به خود اختصاص داده اند. بر اساس سیاست‌های کلی علم و فناوری در افق ۱۴۰۴ سهم تعیین‌شده تولید ناخالص داخلی از فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ۵۰ درصد تعیین شده است که سهم ۱۰ درصدی تولید ناخالص داخلی، از فناوری‌های پیشرفته و ۴۰ درصدی برای سایر فناوری‌هاست. شرکت‌های دانش بنیان کشور، قادرند با پشتیبانی بیشتر دولت آینده، بازار‌های داخلی و خارجی گسترده‌ای را با ارائه کالا‌ها و خدمات خود به دست گیرند.

پژوهشگر: تینا صالحی