وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی: هم اکنون بازار سرمایه زیرساخت‌های لازم را برای تأمین مالی طرح‌های این صنعت ندارد، اما امید می‌رود با توسعه بازار سرمایه، در سال‌های آینده شاهد ورود فعالان این صنعت به بازار سرمایه باشیم.
به گزارش خبرنگار حوزه میراث فرهنگی گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی؛ دکتر علی‌اصغر مونسان در گفتگو با بورس افزود: از زمان اجرای تحریم‌های ترامپ، دولت تمرکز جدی خود را بر تامین کالا‌های اساسی و نیاز‌های معیشتی مردم در بودجه گذاشت و بخش گردشگری به اولویت‌های پایین‌تر دولت منتقل شد.
او به سهم پایین وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به نسبت به سایر وزارت‌خانه‌ها از کل بودجه کشوری اشاره کرد که این امر، وزارتخانه مزبور را ملزم کرد تا برای اجرای پروژه‌های خود به تامین منابع مالی مورد نیاز بپردازد.
تامین مالی در وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در اشاره به روش‌های مختلف تامین مالی پروژه‌های این وزارتخانه توضیح داد: «در سال‌های اخیر با توجه به محدودیت‌های بودجه‌ای ما تلاش کردیم تا با تغییر مسیرها، بتوانیم نیاز‌های این حوزه را رفع و به سمت رشد حرکت کنیم.»
او تصریح کرد: «در وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، پروژه‌های نفیس مانند پروژه‌های نگهداری و مرمت بنا‌های تاریخی مانند تخت جمشید، میدان نقش جهان، مسجد جامع اصفهان و ... قابلیت انتقال به بخش خصوصی را ندارند. در این میان بنا‌های تاریخی که شامل نفایس نیستند، از امکان انتقال مدیریت به بخش خصوصی برخوردارند؛ بنابراین سرمایه قابل توجهی از بخش خصوصی وارد این حوزه شد و برخی از بنا‌های تاریخی مرمت شده و توسط همین بخش به بهره‌برداری رسیدند.»
دکتر مونسان در این خصوص اضافه کرد: «این روش علاوه بر مرمت بنا‌های تاریخی و تامین مالی با ایجاد کسب و کار منجر به افزایش اشتغال در جامعه شد.»
تامین مالی از مصوبه مجلس
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با تاکید بر تلاش این وزارتخانه در استفاده از همه ظرفیت‌های تامین مالی در کنار بودجه دولتی، مصوبه مجلس شورای اسلامی در ارائه تسهیلات ۱،۵میلیارد دلار به صورت ریالی در «طرح اشتغال روستایی» را مورد اشاره قرار داد که به موجب آن مقرر شد تا وام‌های ارزان قیمت برای حمایت از مشاغل روستایی به مردم اعطا شود. در همین راستا نیز بانک‌های کشور نیز ۱.۵ میلیارد دلار به آن رقم اضافه کردند و در مجموع ۳ میلیارد دلار به صورت ریالی تسهیلات به این طرح اختصاص داده شد. این وزارتخانه توانست دو سهم ۱۰ درصدی از این تسهیلات را به حوزه گردشگری اختصاص دهد. در نتیجه بخش قابل توجهی از این مبلغ برای توسعه بوم‌گردی‌ها تامین شد.
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در خصوص توسعه بوم‌گردی‌ها گفت: «این مبلغ به صورت وام‌های چهاردرصدی به افراد ارائه می‌شد و یکی از مشکلات در این حوزه، نبود ضامن برای دریافت تسهیلات بود. با این حال میزان قابل توجهی از این طرح، وارد حوزه گردشگری شد و توانست منابعی را خارج از بودجه دولتی به افراد با سرمایه اندک برای راه اندازی کسب و کار دهد.»
او به راه اندازی ۲۲۰۰ واحد بوم‌گردی در کشور با اجرای این طرح اشاره کرد که موجب شد تا زیرساخت‌های لازم را برای یکی از علاقه‌مندی‌های مهم گردشگران در سال‌های اخیر یعنی طبیعت و بوم‌گردی را فراهم سازد.
مرمت بنا‌های تاریخی از سوی صنایع بزرگ
دکتر مونسان یکی دیگر از روش‌های تامین مالی خارج از بودجه را ورود صنایع بزرگ به حوزه مرمت بنا‌های تاریخی عنوان کرد که بسیاری از صنایع بزرگ تمایل دارند تا به منظور اجرای مسئولیت‌های اجتماعی خود، در این حوزه وارد شوند.
او ادامه داد: «شرکت معدنی و صنعتی چادرملو مشارکت در مرمت برخی از بنا‌های تاریخی اردکان یزد را در اختیار گرفته است.»
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از مذاکره با شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر خبر داد و اضافه کرد: «امیدواریم بعد از آن بتوانیم با صنایع بزرگ کشور مانند ذوب آهن نیز تفاهم نامه‌های اثربخشی داشته باشیم.»
گردشگری‌های بازار سرمایه
او با اشاره به حضور تعداد اندکی از شرکت‌های گردشگری در بازار سرمایه، اظهار کرد: «رشد چشمگیر بازار سرمایه در سال گذشته، ما را بر آن داشت تا با استفاده از ظرفیت بازار سرمایه به تامین مالی پروژه‌های هتل و اقامتگاه‌ها بپردازیم.»
دکتر مونسان با اشاره به پتانسیل هتل‌ها برای ورود به بازار سرمایه گفت: «برخی از هتل‌های بزرگ صنعت گردشگری پروژه‌های چند میلیاردی دارند، می‌توانند وارد بازار سرمایه شوند و بهترین محل برای ورود صنعت گردشگری به بازار سرمایه، هتل‌های بزرگ به شمار می‌روند.»
پتانسیل بازار سرمایه برای هتل‌های ۵ ستاره
علی اله داد, [۲۷.۰۵.۲۱، ۰۷:۴۹]وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به پروژه هتل اسپیناس در تهران اشاره کرد و یادآور شد: «این وزارتخانه تلاش داشت تا هتل اسپیناس را تشویق کند تا در ازای عرضه ۵ تا ۱۰ درصد از سهام خود در بازار سرمایه، از محل این بازار منابع مالی مورد نیاز خود را برای ساخت این پروژه را تامین کند.»
او با بیان اینکه تأمین مالی هتل‌های ۵ ستاره، ارقام بزرگی است، گفت: «عموما منابع مورد نیاز برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای هتل‌های ۵ ستاره کشور، از محل صندوق توسعه ملی تهیه می‌شود به‌طوری‌که تاکنون برای این طرح‌ها، بیشتر از هزار میلیارد در سال، تامین مالی انجام نشده است. با این حال با رشد بورس متوجه پتانسیل بالای این بازار برای تامین مالی هتل‌ها شدیم.»
دکتر مونسان با بیان اینکه عمده هتل‌های کشور، شرکت نیستند و صاحبان حقیقی دارند، تصریح کرد: «بسیاری از این هتل‌ها متعلق بخش خصوصی است که تمایلی به تامین مالی از محل بازار سرمایه ندارند؛ بنابراین در این خصوص طی نشستی با مدیران سازمان بورس، مدیران مطرح هتل‌ها و همه افرادی که در حال حاضر مشغول مدیریت و اجرای این پروژه‌ها هستند، تلاش شد تا با آشنایی با بازار سرمایه آشنا قادر به تامین مالی مورد نظر خود از این فضا باشند ضمن آنکه مدیریت هتل خود را نیز همچنان در اختیار داشته باشند.»
او معتقد است با توجه به وضعیت حاکم بر بازار سرمایه، این بازار آمادگی لازم برای تامین مالی پروژه‌های گردشگری را ندارد. پروسه ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه زمانبر است ضمن آنکه بسیاری از هتل‌های کشور، نه تنها شرکت نیستند و به صورت خانوادگی اداره می‌شوند، بلکه صورت‌های مالی‌شان از استاندارد‌های لازم سازمان بورس برخوردار نیست.
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به روند افت قیمتی سهام در بازار سرمایه از سال گذشته تا کنون اشاره و اعلام کرد که این موضوع سبب شده است تا مدیران هتل‌ها که شناخت خوبی از بازار سرمایه ندارند، تمایلی برای ورود به بازار سرمایه نداشته باشند.
تمایل به تامین مالی سنتی در صنعت گردشگری
به گفته او بسیاری از هتل‌های کشور درحالی برای تامین پروژه‌های مالی خود به سراغ بانک‌ها می‌روند که تسهیلات دریافتی آن‌ها از بهره بالایی برخوردار است و باید ضمانت‌های موثقی را نیز ارائه دهند.
دکتر مونسان به حمایت‌های دولت در حوزه شرکت‌های دانش بنیان و صندوق‌های جسورانه اشاره کرد که در صورت مواجه آن‌ها با زیان دولت به حمایت آن‌ها می‌پردازد. ضمن آنکه شرکت‌های دانش بنیان از معافیت‌های مالیاتی برخوردارند که در صورت زیان، دولت آن را جبران می‌کند، اما در حوزه گردشگری، چنین حمایت‌هایی وجود ندارد.
مشکلات پروژه محوری در بازار سرمایه
او در اشاره به تامین مالی پروژه‌ها از بازار سرمایه، تفاوت تامین مالی پروژه با شرکت در بازار سرمایه را مورد اشاره قرار داد و گفت: «یک شرکت برای ورود به بازار سرمایه ابتدا باید صورت‌های مالی ۵ سال اخیر خود را به بورس ارائه دهد. همه این صورت‌های مالی باید بیانگر رشد و سوددهی این شرکت باشند. بعد از بررسی صورت‌های مالی، این شرکت می‌تواند وارد بازار‌های دوم و سوم شود، در نتیجه تا زمان حصول اطمینان از سوددهی، شرکت قادر به ورود به بازار اول سرمایه نیست.
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اضافه کرد: «اما پروژه توسعه‌ای یک هتل بعضا در حال ساخت اسکلت با مشکلاتی نظیر دعوای شرکای شخصی، نبود تامین مالی، اشتباه در بازاریابی و .. از احتمال رها شدن برخوردار می‌شود و زیان می‌دهد؛ بنابراین می‌توان گفت اجرا پروژه کار سخت و پرریسکی است و بازار سرمایه به‌عنوان حافظ منافع مردم نمی‌تواند به راحتی برای تامین مالی پروژه‌ها، منابع مالی را در اختیار کارفرمایان این پروژه‌ها قرار دهد.»
او با اشاره به تامین مالی شرکت‌های بزرگ فولادی در بازار سرمایه گفت: «برخی شرکت‌های بزرگ مانند گل‌گهر، شرکت‌های توانمندی هستند که پروژه‌های کاملا سوددهی دارند. سوددهی پروژه‌های این شرکت‌ها نرخ‌های بالایی دارد و بازار سرمایه در اجرای پروژه‌های آن‌ها تردیدی ندارد.»
بازاریابی پروژه‌های صنعت گردشگری
او با اشاره به بحث بازاریابی در حوزه گردشگری گفت: «تاسیس کارخانه، تنها نیاز به سرمایه دارد، اما تحقق درآمد در گردشگری نیازمند بازاریابی است که این امر در این حوزه دشوار است.»
به گفته وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، هر ساله درآمد حاصل از هتل‌ها از ۲۰ اسفند تا بیستم فروردین ماه، برابر ۶ ماه درآمد است. اما سال گذشته کنسلی سفر‌ها در ایام عید، بروز سیل در سال‌های قبل و بسیاری عوامل دیگر، میزان سفر‌ها را کاهش داد. این در حالیست که حوزه‌ای مانند خودرو، مورد حمایت است و هیچگاه شاهد کاهش قیمت آن نبوده‌ایم.
حاشیه‌ها در صنعت گردشگری
علی اله داد, [۲۷.۰۵.۲۱، ۰۷:۴۹]مونسان همچنین با اشاره به سایر عوامل تنش‌زا که منجر به از دست دادن گردشگران اروپایی شد، خاطرنشان کرد: «در نتیجه تلاش کردیم تا بازار منطقه را به دست بیاوریم. در این خصوص با چین و عمان وارد مذاکره شدیم و علی‌رغم وجود برخی موانع، چینی‌ها را لغو روادید کردیم.
چشم‌انداز صنعت گردشگری
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با اشاره به رشد فناوری در جهان و هوشمندسازی به عنوان پاردایم‌هایی در اقتصاد جهانی نام برد که سبب از بین رفتن اشکال سنتی اقتصاد خواهد شد. در این میان تنها حوزه‌ای که نمی‌توان در این روند هوشمندسازی آن را از دست داد، گردشگری است.
این عضو هیئت وزیران در این خصوص یادآوری کرد: «گردشگری یک امر فیزیکی است. با رشد فناوری، باز هم گردشگران دوست دارند که بنا‌های تاریخی را از نزدیک ببینند.»
دکتر مونسان با اشاره به تاسیس موزه‌های سه بعدی گفت: «به عقیده بنده هیچ مخاطبی از دیدن موزه‌های سه بعدی لذت نخواهد برد. موزه را باید از نزدیک دید، گردشگری به معنای تفریح است.»
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی که از صنعت گردشگری در جهان به عنوان سومین صنعت مطرح نام می‌برد، عنوان کرد: «بسیاری از کارشناسان براین اعتقادند که صنعت گردشگری صنعت اول جهان می‌شود. امروزه جهان به سمت ثروتمند شدن می‌رود و با رشد اقتصاد جهانی، گردشگری نیز همراه با آن رونق می‌گیرد.»
او با اشاره به ظرفیت‌های گردشگری کشور گفت: «ایران پتانسیل خوبی برای جذب گردشگر دارد. متاسفانه دولت‌ها توجهی به این صنعت ندارند. این در حالی است که اگر هزینه‌ای که دولت‌ها برای بخش صنایع و کشاورزی انجام می‌دهند، به صنعت گردشگری نیز اختصاص دهند، نتایج بهتری را شاهد خواهیم بود.»
دکتر مونسان با تاکید بر چالش‌های پیش روی صنعت گردشگری کشور، تصریح کرد: «مسئولان ما هنوز از پتانسیل‌های صنعت گردشگری کشور به‌طور کامل آگاهی ندارند. ایران دارای نقاطی است که به جرات می‌توان گفت از زیباترین نقاط جهان محسوب می‌شود. در حال حاضر ایران حدود ۷۰۰ موزه فعال و رتبه بالایی در حوزه میراث‌فرهنگی دارد.»
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: «صنعت گردشگری مدت‌هاست نقش موثری در اقتصاد کشور داشته و تنها در سال‌های اخیر با چالش‌های زیادی همراه شده است.»
شرکت‌های خانوادگی
او با بیان اینکه مبنای کسب و کار صنعت گردشگری برون‌گرایی است، تصریح کرد: «برنامه کاری صنعت گردشگری بر مبنای ارتباطات بیرونی است که با تهدید ارتباطات خارجی، صنعت گردشگری آسیب می‌بیند. بر این اساس است که با تضعیف این صنعت، در دوران رکود بازار، اقبال شرکت‌های این حوزه نیز در بازار سرمایه کم می‌شود. به‌عنوان مثال در حال حاضر اگر بخواهیم هتلی را در بازار سرمایه وارد کنیم، به دلیل همین شرایط کسی از آن استقبال نمی‌کند و پذیره‌نویسی نمی‌شود.»
او با بیان اینکه صنعت گردشگری باید در زمان رشد وارد بازار سرمایه شود، یادآور شد: «در صورتی که صنعت گردشگری در زمان ریزش بازار، وارد بورس شود، نه تنها از آن استقبال نمی‌شود بلکه ۱۰ سال نیز عقب‌تر می‌رود، بنابراین افراد می‌گویند که این صنعت سوددهی کمی در بازار سرمایه دارد و سرمایه‌گذارانی که اکنون در این صنعت حضور دارند، دچار تردید می‌شوند. در نتیجه صنعت گردشگری باید زمانی وارد بورس شود که مطمئن باشد در این بازار موفق می‌شود.»
فرهنگ‌سازی در صنعت گردشگری
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی درباره فرهنگ‌سازی در حوزه گردشگری برای ورود به بازار سرمایه گفت: «زمانی‌که ما اقدام به فرهنگ‌سازی برای ورود هتل‌داران به بازار سرمایه کردیم، بورس افت کرد. با این حال تلاش کردیم تا آن‌ها را با بازار سرمایه آشنا کنیم و به آن‌ها بیاموزیم که این بازار چه پتانسیل‌هایی برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد.»
مونسان با اشاره به تمایل هتل‌داران برای ورود به بورس گفت: «برخی از هتل‌داران بزرگ اقدام به ورود به بورس کردند، اما با دو مانع جدی روبر شدند، یکی از آن‌ها با ورود به بازار سرمایه، به شدت ریزش داشت و دیگری نیز نتوانست از این محل برای تامین منابع مالی مورد نیاز پروژه‌های خود اقدام کند.»
او تاکید کرد: «در حال حاضر بازار سرمایه نیز زیرساخت‌های لازم برای تامین منابع مالی پروژه‌های حوزه گردشگری را ندارد.»
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با تاکید بر لزوم ورود صنعت گردشگری به بازار سرمایه، عنوان کرد: «صنعت گردشگری حتما وارد بازار سرمایه می‌شود، زیرا این یک فرصت در بازار سرمایه است. اکنون که دولت نیز در حال تغییر است، بنابراین بازار سرمایه بهترین نقطه برای تامین مالی محسوب می‌شود، زیرا وقتی افراد می‌توانند با هزینه کم، از بازار سرمایه منابع مالی خود را تامین کنند، چه نیازی به دریافت تسهیلات با نرخ‌های بالاست.»
علی اله داد, [۲۷.۰۵.۲۱، ۰۷:۴۹]او با تاکید بر اینکه عرضه اولیه در بورس باید موفق باشد، گفت: «در صورتی‌که عرضه اولیه صنعت گردشگری ناموفق باشد تا سال‌های طولانی این صنعت وارد بازار سرمایه نمی‌شود. زیرا این عرضه نمونه موفق یا ناموفق برای باقی هتل‌ها خواهد شد. تنها در صورت موفق شدن عرضه اولیه می‌توان انتظار هجوم ورود فعالان صنعت گردشگری به بازار سرمایه را داشت.»
دکتر مونسان با بیان اینکه رویداد‌های منفی منجر به کاهش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در کشور نشد، اضافه کرد: «درحال حاضر در حوزه گردشگری حدود ۱۵۷ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری وجود دارد. نزدیک به ۲۳ هزار میلیارد تومان پروژه تنها در دولت دوازدهم به پایان رسیده است. بیش از ۴۰۰ هتل در دولت وقت به اتمام رسیده است و بیش از۲۲۰۰ واحد بوم‌گردی افتتاح شده است؛ حدود هفت هزار موافقت اصولی برای پروژه‌های این صنعت صادر شده است که حدود ۳۰۰ پروژه جدید را به آن اضافه خواهد کرد، بنابراین می‌توان گفت رونق صنعت گردشگری در حال حاضر خوب است.»
او با ابراز امیدواری به ورود صنعت گردشگری به بازار سرمایه طی سال‌های آینده، تاکید کرد: «ورود به بازار سرمایه قطعی است و باید از این محل برای تامین مالی پروژه‌ها اقدام کرد، اما باید این را در نظر گرفت که سهامداران نیز دچار زیان نشوند و معاملات این حوزه، روان باشد.»