بانوان آجین دوجین بر تار و پود قالی نقش می زنند تا موسیقی روح نواز فرش های دستباف ایرانی بر آوای کوچ به شهرها خاتمه دهد.
زنگ کوچ وقتی به صدا درآمد که اهالی روستا برای یک لقمه نان حلال راهی شهرها شدند و آنچه که برای روستاها ماند رونق سکوت و رکود تولید بود.
وقتى در اين روستاها قدم مى زدم حال و هواى روستايى خود را از دست داده بودند و هيچ صدايى از سمفونى زيبا و خاص روستا نبود.
رضا از جوانان منطقه مى گويد: اقوام ، دوستان و همسايه های ما طى پنج سال گذشته به كرج و هشتگرد رفتند و تنها دغدغه آن ها كسب و كار بود که مجبور به کوچ شدند.
اما با پرسه زدن در روستاهای مجاور به روستايى رسيدم كه شور و نشاط در آن جارى بود و آهنگ تولید با دستان بانوان و مردان روستا بر تار و پود زندگی نقش می زد.
با مشهدى محمد از پيرغلامان منطقه گفت و گو كردم او می گوید: نام این روستا از دو واژه آجین به معنای آسیاب و دوجین که به تعداد زیاد آسیاب‌ها اشاره دارد گرفته شده است.
على فلاحت پيشه يكى از مغازه داران روستا نیز مى گويد: اکثر ساکنان این روستا به زبان تاتی تکلم می‌کنند.
فلاحت پيشه مى افزايد: تعدادى از ساکنان این روستا به باغداری و کشاورزی و خانم ها به بافت فرش مشغول هستند و بیشتر در زمینه کشت گندم و جو و تولید گردو ،آلبالو و گیلاس فعالیت دارند.
او مى گويد: البته طی سالیان گذشته به دلیل کم آبی بخشی از زمین‌های کشاورزی این روستا از دست رفت اما تلاش و پشتکار اجازه خمودگی را به اهالی روستا نداد.
به زيارت امام زاده حسن(ع) آجین دوجین رفتم آقاى اكبرى از متوليان اين بقعه متبركه گفت: اين امامزاده به عنوان یکی از جاذبه‌های این روستا است و در ایام محرم ، ماه رمضان و جشن‌های مذهبی میزبان زائران زیادی از روستاها و شهرهای اطراف مى شود.
كمى جلوتر بعد از زيارت امامزاده ، قالى ای قديمى كه از جنس و رنگش معلوم بود قدمت زيادى دارد نظرم را به خودش جلب كرد ،اين موضوع را تلفنى با فریدون محمدی مدیرکل ميراث فرهنگى، صنايع دستى و گردشگرى البرز در میان گذاشتم .
محمدی می گوید: از سال ۹۷ با بررسی های میدانی انجام شده به همت کارشناس میراث فرهنگی البرز متوجه نوعی فرش در امام زاده تاریخی و مسجد روستا شدیم.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز می گوید: طرح فرش روستاى آجين دوجين كه نزديک به ٢٠٠سال قدمت دارد با فعاليت ٣٠خانم در البرز احياء و به ثبت ملى رسيده است.
او مى گويد: اکنون که مهارت بافت قالی روستای آجین دوجین در فهرست میراث ناملموس ملی به ثبت رسیده اقدامات لازم برای پاسداری و حفاظت و معرفی آن در دستور کار اداره کل قرار گرفته است.
مهری احمدی از زنان روستا می گوید:فرش آجين دو جين از طبيعت و از المان هاى طبيعى و ساده الهام گرفته و با هنر دست زنان روستا به زیبایی خلق می شود و مهارت طرح و چشم نوازی آن نیز مثال زدنی است.
او می گوید:مهارت سنتی فرش بافی روستای آجین دوجین زبان به زبان منتقل گشته، به گونه ای که مادران نحوه استفاده از مواد اولیه و ابزارهای مورد نیاز را به دختران خود آموزش می دهند و پدران نیز نقش مهمی در آموزش تولید پشم و درست کردن دار قالی به فرزندان خود ایفا می کنند.
فرزان احمد نژاد، كارشناس ميراث البرز در خصوص ثبت طرح قالی آجین دوجین مى گويد: در طی این دو سال برای به ثبت رساندن قالی آجین دوجین حداقل یک ماه کار میدانی و پژوهشی انجام و با سالمندان و بزرگان روستا ساعت ها گفت و گو شد تا روند کامل از ابتدا تا انتهای مهارت بافت قالی آجین دوجین مستند نگاری شود.
احمد نژاد مى افزايد: دار قالی آجین دوجین به صورت ایستاده است و با شیوه ای متفاوت توسط مردان برپا می شود و شیوه گره زنی نیز در این قالی متفاوت است.
او می گوید: با چوب مخصوصی فاصله لازم برای گره زنی ایجاد می شود و به این صورت دیگر نیازی به قلاب برای کشیدن تارهای دار نیست.
كارشناس ميراث البرز مى افزايد:برای درآمدزایی نیز خانواده ها یک تعاونی در روستا ایجاد کرده اند که دو الی سه نفر در بافت فرش به یکدیگر کمک می کنند تا بر اساس زمان سفارش تحویل قالی، کار بافت قالی سریع تر انجام و به درآمدزایی منجر شود.
هنری که ماندگار می شود
حرمت پاليزدار از بانوانى است كه سال ها بر پاى دار، ذهنى و بدون نقشه قالى تارو پود مى زند.
او مى گويد: اين هنر را از مادرم يادگرفتم و وقتى ١٠ساله بودم در كنارش مى نشستم و به دستان و نحوه تارو پود زدنش نگاه می کردم و ياد مى گرفتم.
پاليزدار مى افزايد: مادر من هم از مادرش اين هنر را ياد گرفته بود و مادر بزرگم هم از مادرش و اين هنر به صورت ارثى در خانواده ما در حال چرخش است.
پاليزدار مى افزايد: قالى ها از لحاظ ميزان به‌كار بردن پشم يا ابريشم انواع مختلفی دارند، مثلا فرش‌هايى كه تمام پشم هستند تار يا چله و پود و پرزشان همگى از پشم است و به‌دليل ضخامت پشم معمولا در نقشه اين فرش‌ها نمى توان ظرافت زيادى به خرج داد به همين علت نسبت به قالى هايى كه تنها چله آن ها از پشم است، ارزان‌تر هستند.
او مى گويد: الياف طبيعى فرش‌هاى دستباف معمولا ضد‌حساسيت بوده و از بيمارى‌هاى مثل آسم جلوگيری می كند و از طرفى استفاده از اين مواد اوليه طبيعى باعث شده اين فرش‌ها خاصيت دفع گرما در تابستان و جذب آن در زمستان را داشته باشند.
اهالی روستای آجین دوجین معتقدند که همین هنر زیبای قالی بافی باعث شده تا جوان ها در روستا بمانند و صنعت اشتغال در روستا جان بگیرد.
علی محمدی از اهالی روستا می گوید:ما در برپا کردن دار قالی به بانوان روستا کمک می کنیم و خوشبختانه درآمد قالی بافی هم با همه سختی ها و مرارت هایش در کنار کار کشاورزی برکت خوبی دارد.
او می گوید: با آموزش این هنر به جوان ترها یکی از هدف‌های ما بازگشت مردم در روستاها به حرفه قالی‌بافی است، چون چرخه تولید قالی برای کشور سودآور است.
روستا سرپا می ماند اگر حمایت شود
اما آن چه که امروز مهم است حمایت همه جانبه از تلاش و پشتکار اهالی روستاهاست ،به نظر می رسد با تبيين جايگاه روستا در نظام برنامه ريزی کشور باید نسبت به فعال کردن جمعيت روستايی کشور در فعاليت های اقتصادی و توليدی از طريق توانمندسازی عوامل انسانی و افزايش بهره وری با رفع تبعيضات موجود بين روستا و شهر، محيط روستا رابه محيطی شاداب، پويا و موثر در توسعه کشور تبدیل کرد.
گزارشی از محمد شیرزاده