علیرغم وقوع خشکسالی و کاهش شدید بارش باران، صنایع وابسته به آب با دوراندیشی برای تولید با مشکل مواجه نمی‌شوند.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خوزستان، می‌گویند امسال خشکسالی است و روز‌های سختی برای بخش‌های مختلف در پیش است، اگر مصرف خانگی آب کاهش یابد، صنایع چگونه روزگار می‌گذرانند؟
سال۹۹ آسمان در جای جای کشور خسیس شده بود، باران و برف به اندازه کافی نبارید و سد‌ها و منابع آبی را در نقاط مختلف سیراب نکرد، پیش بینی‌ها درست از آب در آمده بودند و نقشه‌های پیش یابی هواشناسی در پیش بودن سالی خشک را هشدار می‌دادند.
بازار بارش باران و برف در فصول پاییز و زمستان و روز‌های ابتدایی بهار داغ است، اما پارسال اینگونه نبود، هرازگاهی بغضی از آسمان می‌ترکید و اندکی می‌بارید، شاید هم دلش به حال مراتع و جنگل‌ها سوخته و دل نگران فضای سبز و دام‌هایی بود که از زمین انتظار علف داشتند تا تامین گوشت و شیر مختل نشود.
همهمه‌هایی از وقوع خشکسالی پیچیده بود، بررسی سد‌ها در استان خوزستان نشان می‌داد که آورد آب کاهش چشمگیری داشته اند، بطوریکه ۴۶ درصد از مخازن آنها خالی هستند، هم اکنون هم در برخی از استان‌های کشور و شهر‌های خوزستان باران می‌بارد، ولی دردی از کم آبی و تشنگی سد‌ها درمان نمی‌کند.
برخی از اعمال ممنوعیت و محدودیت کشت برنج و سایر کشت‌های تابستانه که اشتهای زیادی برای مصرف آب دارند در استان‌های گیلان، مازندران و خوزستان سخن می‌گفتند، هم اکنون هم اعلام شده که در شهرستان شوشتر کشت شلتوک ممنوع شده است تا شاید بتوانند منابع آبی را برای مصرف شرب انسان‌ها و همچنین دام‌ها استفاده کنند.
چراغ تولید در صنایع آب بر خاموش می‌شود؟
اما شاید بتوان ممنوعیت کشت را در بخش کشاورزی اعمال کرد، اما صنایع و کارخانه‌هایی که چرخ تولید آنها با آب می‌چرخد چه می‌شوند؟ ممنوعیت یا محدودیت که ممکن نیست، چون به معنای واقعی چراغ تولید در آنها خاموش و صنعت کشور با مشکل جدی مواجه می‌شود، شاید فرض و گمان را بتوان بر این موضوع گذاشت که آبرسانی به روستاها با تانکر انجام شود و روستائیان مثل قبل دبه به دست برای تامین آب به دنبال تانکرهای آبرسان بروند، اما تصور اینکه آبرسانی به صنایع متوقف یا سهیه بندی شود، موضوع محال است.
زندگی صنایع فولاد، پتروشیمی ها، نیروگاه‌های حرارتی، نیروگاه‌های برق آبی، ملی حفاری و... به آب وابسته است و ادامه حیات بدون آب ممکن نیست، اما در برخی از مجتمع‌های تولیدی چرخ تولید می‌چرخد بطوریکه کمترین لطمه را به منابع آبی وارد کنند و در واقع سمبل صرفه جویی در مصرف آب و حافظان آن هستند.
مجتمع تولیدی فولاد اکسین خوزستان یکی از این واحد‌های تولیدی است که توانسته با اقداماتی شایسته دِین خود را به منابع آبی ادا کرده و مصرف آن را به حداقل برساند.
حفاظت از منابع آبی تدبیر فولاد اکسین
دامون روحی پور رئیس واحد آبرسانی فولاد اکسین خوزستان درخصوص راهکار‌ها و ترفند‌های این واحد تولیدی در زمینه مدیریت مصرف آب به خبرنگار ما گفت: کارخانه فولاد اکسین جزو واحد‌هایی است که در مقایسه با صنایع مرتبط در میزان مصرف منابع آبی مدیریت مطلوبی دارد.
وی به فعال بودن پروژه نورد فولاد در این مجتمع اشاره کرد و افزود: در صنایع فولادی مصرف آب به شدت بالا است و آب مورد نیاز تولید براساس توافق‌های صورت گرفته با شرکت فولاد خوزستان، از تصفیه خانه آب در کوت عبدالله شهرستان کارون که زیرنظر این شرکت است تامین می‌شود.
در فولاد اکسین چقدر آب مصرف می‌شود؟
روحی پور با بیان اینکه در شرایط پرمصرف بین ۱۰۰تا۱۲۰ مترمکعب در ساعت آبگیری صورت می‌گیرد، اظهار داشت: در پلنت آبرسانی تصفیه فیزیکی و شیمیایی به منظور خالص سازی آب انجام می‌شود تا در بخش صنعت و قسمت‌هایی که نیاز به آب دارند مورد استفاده قرار گیرد.
این مقام مسئول میزان مصرف آب شرب در این مجتمع تولیدی را ۲۰مترمکعب در ساعت عنوان و بیان کرد:ضمن اینکه فرآیند‌های مختلفی برای خنک سازی انجام می‌شود که بخش عمده آن مربوط به زمانی است که آب بطور مستقیم با ورق فولادی در تماس است.
پساب‌ها دورریز نمی‌شوند
رئیس واحد آبرسانی فولاد اکسین خوزستان با اشاره به وجود ۳واحد تصفیه خانه در این مجتمع ادامه داد: ۲واحد از تصفیه خانه‌ها مستقیما به خط تولید سرویس می‌دهند و در واقع سیکل‌های در گردش محسوب می‌شوند، ضمن اینکه یک واحد دیگر از آنها آب جبرانی و موردنیاز ۲واحد مذکور، آتش نشانی و همچنین شرب را تامین می‌کند، به عبارت دیگر تصفیه اولیه آب در این بخش صورت می‌گیرد و پارامتر‌هایی شامل؛ هوادهی و کلرزنی کنترل خواهد شد.
وی به وجود یک واحد RO با ظرفیت ۱۷۵مترمکعب بر ساعت اشاره کرد و اظهار داشت: هم اکنون این واحد بصورت دائمی فعالیت نمی‌کند و با نصف ظرفیت واقعی و حدود ۱۲ساعت در شبانه روز سرویس دهی کرده و آب خالص تولید می‌کند و صرفا در بخش صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، به این نحو که سیکل‌های مختلف آب در گردش شامل سیکل‌های باز، بسته و دایرکت است.
گردش دائمی آب در چرخه تولید
روحی پور درخصوص چگونگی کاهش مصرف گفت: اصولا آب مصرفی دائما در گردش است و دستگاه نیازمند به آب را خنک کرده و با گرفتن گرمای آن، وارد برج خنک کننده می‌شود و با تبخیر شدن بخشی از آب دمای آن کاهش می‌یابد، به عبارتی دیگر این چرخه دائما در حال تکرار است، البته نیاز به جبران میزان آب کاهش یافته در اثر تبخیر دارد، در واقع آب جبرانی همان است که همه ما نگران تامین آب هستیم، زیرا باید مرتبا از منابع بیرونی برداشت شود.
فولاد اکسین دورریز آب ندارد
وی افزود: بین فرآیند تبخیر و تامین آب جبرانی تناسب‌هایی ایجاد کردیم و کنترل‌هایی انجام داده ایم تا میزان بهره وری از آب را تا حد امکان افزایش دهد، ضمن اینکه از مواد شیمیایی مناسب برای مدیریت املاح مضر آب استفاده می‌کنیم و همین امر هدررفت آب را به حداقل رسانده است، همچنین مصرف آب به گونه‌ای طراحی شده که میزان دورریز آب در مقایسه با سایر کارخانه‌ها و مجتمع‌های تولیدی بسیار ناچیز است و همه آب‌ها به تصفیه خانه بازگشت داده می‌شوند.
روحی پور به تعریف پروژه‌ای با هدف استفاده مجدد از همین میزان ناچیز دورریز آب اشاره و اظهار کرد: مقداری از آب در برج‌های خنک کننده هدر می‌رود، اما برنامه‌ای تدوین کردیم که همین میزان نیز در واحد RO تصفیه شود و مورد استفاده قرار گیرد، البته بودجه‌ای برای این اقدام تعیین نشده، زیرا براساس نظر کارشناسان و مسئولان ملی شرکت با توجه به بودجه‌ای که برای تامین آب هزینه می‌شود، چنین اقدامی مقرون به صرفه نیست، اما امیدواریم با تامین بودجه این طرح اجرایی شود تا دورریز آب به معنای واقعی به صفر برسد.
وی گفت: سیستم‌های پایشی به گونه‌ای هستند که اگر در قسمتی مشکلی رخ دهد، باید آب موجود در همان بخش دور ریخته شود و آب جدید جایگرین شود، همین امر باعث شده کنترل و پایش سیستم‌ها به کاهش هدررفت آب و حفظ منابع آبی در بخش صنعتی کمک می‌کنند.
دامون روحی پور رفع نشتی‌های سیستم‌های آتش نشانی، رفع خوردگی‌ها و تعمیرات سیستم‌ها و... را از دیگر عوامل کاهش مصرف آب عنوان کرد و بیان داشت: شرکت فولاد اکسین خوزستان با استفاده از روش‌های مناسب و اقدامات پیشگیرانه و پایش‌ها و کنترل‌های قوی، به سهم خود در حفاظت این مایه حیاتی نقش خود را ایفا می‌کند.
*نویسنده و محقق: ملیحه گریزی نسب