واکسن زدن بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به ویروس‌ها و بیماری‌های خطرناک و کشنده است. سوالات رایجی در مورد واکسن وجود دارد که در این قسمت پاسخ داده شده است.
به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سيما، واکسیناسیون اقدام بسیار مهم و با ارزشی است که در ۶۰ سال گذشته، به ریشه کن کردن بیماری‌ها کمک زیادی کرده و سالانه از حدود ۲ میلیون مرگ جلوگیری می‌کند. اولین واکسن توسط پزشک انگلیسی معرفی شد که در سال ۱۷۹۶ از واکسن آبله برای ایجاد محافظت در برابر آبله، یک ویروس مرتبط در انسان استفاده کرد.
واکسن یکی از پیروزی‌های مهم علم پزشکی است که در برهه‌ای از زمان‌ها سبب نجات جان بشریت شده است. در این بخش دانستنی‌های مهم درباره واکسن را بخوانید چرا که لازم است همه ما اطلاعات صحیح درباره واکسن داشته باشیم و به شایعات توجه نکنیم و به علم اعتماد نماییم.
چه نوع واکسن‌هایی علیه بیماری وجود دارد؟
واکسن‌های ویروس زنده:
دانشمندان از فرم ضعیف شده ویروس برای ساخت این نوع واکسن استفاده و برخی از این نوع واکسن‌ها از بیماری‌هایی مانند سرخک، اوریون، سرخچه یا آبله مرغان جلوگیری می‌کنند.
غیر فعال:
واکسن‌های غیر فعال از پروتئین یا سایر ویروس و باکتری‌های کوچک گرفته می‌شوند و یکی از این‌ها واکسن سیاه سرفه است.
واکسن‌های توکسوئیدی:
واکسن‌های توکسوئیدی حاوی سمی هستند که توسط باکتری یا ویروس تولید می‌شوند و این نوع واکسن‌ها در برابر عفونت ایمنی ایجاد می‌کنند مثل واکسن‌های دیفتری و کزاز.
بیوسنتز:
بیوسنتزحاوی مواد مصنوعی هستند که شباهت زیادی به برخی از قسمت‌های ویروس یا باکتری‌ها دارند. مانند واکسن بیوسنتز واکسن هپاتیت ب.
آیا برخی از واکسن‌ها ۱۰۰ ٪ موثر نیستند؟
واکسن‌ها برای ایجاد یک پاسخ ایمنی طراحی شده اند که فرد واکسینه شده را از قرار گرفتن در معرض بیماری‌های آینده محافظت می‌کند. با این حال سیستم ایمنی بدن افراد متفاوت است و در بعضی موارد، پاسخ کافی نمی‌دهد بنابراین در چنین مواردی، واکسن حتی پس از واکسیناسیون نیز به طور موثر از بیمار محافظت نمی‌کند.
آیا مصونیت طبیعی بهتر از مصونیت بدست آمده توسط واکسیناسیون است؟
در برخی موارد، ایمنی طبیعی بیش از مصونیت واکسن دوام می‌آورد با این حال احتمال بروز عفونت در مصونیت طبیعی بیشتر از خطرات و عوارض واکسن است.
چرا برخی از واکسن‌ها به تقویت کننده نیاز دارند؟
بعضی از واکسن‌ها مصونیت طولانی مدت را فقط با یک دوز ایجاد می‌کنند، در حالی که برخی دیگر برای حفظ ایمنی بدن به تقویت کننده نیاز دارند. تقویت کننده‌ها به عنوان یک یادآوری برای سیستم ایمنی بدن عمل می‌کنند. تحقیقات اخیر نشان داده که تداوم ایمنی در برابر یک بیماری خاص ممکن است به سرعت پیشرفت بیماری در بدن بستگی داشته باشد.
چه کسانی باید از واکسن‌های زنده اجتناب کند؟
واکسن‌های زنده تضعیف نشده (یا ترقیق شده) را با قراردادن ویروس یا باکتری در محیط کشت و نگهداری آن در این محیط‌ها تا کاهش یافتن توانایی و قدرت بیماری زایی آن تولید می‌کنند. این واکسن‌ها قادرند در افراد ایجاد بیماری خفیف کنند. واکسن سرخک، واکسن اوریون، واکسن سرخجه، واکسن آبله مرغان برخی از واکسن‌های زنده هستند.
واکسن‌های زنده در برخی از گروه‌ها مثل زنان باردار و افرادی با ضعف سیستم ایمنی توصیه نمی‌شود و زنان باید پس از دریافت واکسن به مدت ۱ تا ۳ ماه از حاملگی جلوگیری کنند.
آیا در صورت وجود واکسن امکان ریشه کنی بیماری‌ها وجود دارد؟
تقریباً هر بیماری عفونی که واکسن موثری برای آن وجود داشته باشد باید از بین برود. هنگامی که سازمان‌های بهداشت به سطح کافی واکسیناسیون و اقدامات هماهنگ دست یابند، می‌توانیم از قدرت گرفتن بیماری جلوگیری کنیم.
آیا سیستم ایمنی بدن نوزادان می‌تواند این همه واکسن را کنترل کنند؟
مطالعات نشان می‌دهد که سیستم ایمنی بدن نوزاد می‌تواند واکسن‌های زیادی را دریافت کند. ایمن سازی بر اساس توانایی نوزاد زمانی که در معرض خطر بیماری قرار می‌گیرند صورت می‌پذیرد.
به عنوان مثال، مصونیتی که از بدو تولد از مادر به کودک منتقل می‌شود موقتی است و به طور معمول شامل ایمنی در برابر فلج اطفال، هپاتیت ب، آنفلوانزای هموفیلوس نوع ب و سایر بیماری‌ها را می‌توان با واکسیناسیون از آن جلوگیری کرد.
آیا واکسن‌ها با بیماری‌های طولانی مدت مانند مولتیپل اسکلروزیس، دیابت و اوتیسم در ارتباط هستند؟
همه واکسن‌ها عوارض جانبی احتمالی دارند با این حال، بیشتر آنها خفیف و موقتی هستند. عوارض جانبی ناشی از واکسن‌ها از طریق چندین سیستم گزارشگری کنترل می‌شود و هیچ مدرکی مبتنی بر تأیید این ادعا‌ها وجود ندارد.
آیا واکسیناسیون کودک باید با فاصله انجام شود؟
هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد واکسیناسیون در فواصل زمانی برای کودکان موثر است و کودکان قادر به پاسخگویی همزمان به چندین واکسن بدون تأثیرات سو هستند.
آیا واکسن‌ها بی خطر هستند؟
بله واکسن‌ها تحت آزمایش دقیق قرار می‌گیرند تا از ایمنی آنها مطمئن شوند.
آیا واکسیناسیون عوارض جانبی دارد؟
بسته به نوع آنها، واکسن‌ها می‌توانند واکنش یا عوارض جانبی مانند تب، بثورات یا درد در ناحیه تزریق ایجاد کنند که البته کمی ناراحتی طبیعی است و نباید موجب ترس شود با این حال، برخی از افراد ممکن است عوارض جانبی جدی از جمله واکنش‌های شدید آلرژیک را تجربه کنند.
اگرچه برخی از عوارض جانبی احتمالی جدی اند، اما بسیار نادر هستند و لازم به یادآوری است که تصمیم به عدم واکسیناسیون خطرات بسیار جدی را نیز به همراه دارد.
ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و درمانی واکسیناسیون را برای محافظت در برابر بیماری‌های عفونی که می‌توانند کشنده باشند، انجام می‌دهند و اجتناب از واکسیناسیون خطر ابتلا به این بیماری‌ها و انتشار آنها به دیگران را افزایش می‌دهد.
واکسن آنفولانزا
واکسن آنفولانزا را از ویروس‌های بسیار تصفیه شده‌ای که برروی تخم مرغ رشد کرده و بعد غیر فعال شده اند تهیه می‌کنند. از آنجایی که این ویروس‌ها کشته شده اند، شما به آنفلوانزا مبتلا نمی‌شوید.
واکسن آنفلوانزا علیه ویروس‌های تیپ A و B آنفلوانزا مصونیت ایجاد می‌کند. واکسن هر سال یکبار در بازو تزریق می‌شود. کودکان زیر ۹ سال اولین بار واکسن را در دو تزریق و به فاصله یک ماه دریافت می‌کنند.
حدود ۲ هفته برای ایجاد مصونیت در مقابل واکسن زمان لازم است و این مصونیت می‌تواند تا یک سال دوام بیاورد، اما ممکن است شما با تزریق واکسن به آنفولانزا مبتلا گردید، اما در صورت ابتلا، بیماری خفیفی خواهد بود.
آیا هر ساله به واکسن آنفولانزا جدید نیاز داریم؟
برخلاف بیشتر واکسن‌ها که حاوی رایج‌ترین عامل بیماری زا هستند و بندرت تغییر می‌کنند واکسن آنفلوانزای فصلی هر ساله به دلیل تغییر مداوم این بیماری، جدید ساخته می‌شود.
هر ساله، محققان ویروس‌هایی را انتخاب می‌کنند که به احتمال زیاد در طول فصل بعدی آنفلوآنزا به گردش در بیایند. بر این اساس، واکسن سالانه ساخته می‌شود تا از غالب‌ترین نژاد آن سال محافظت کند.
چه کسانی نباید واکسن آنفولانزا بزنند؟
اگر سابقه حساسیت شدید به تخم مرغ یا دوز قبلی واکسن آنفلوانزا دارید، برای واکسیناسیون مجدد با پزشک خود مشورت کنید.
اگر باردار هستید برای زدن واکسن تا سه ماهه دوم صبر کنید.
توصیه‌هایی برای پیشگیری از عوارض واکسن
برای به حداقل رساندن عوارض واکسن مانند درد بدن بعد از واکسیناسیون از قرص استامینوفن استفاده کنید.
برای کاهش اثرات جانبی جزئی و گذرا مثل درد بازو و کاهش قرمزی و تورم محل تزریق از یک کیسه یخ استفاده کنید.
اگر پس از واکسیناسیون احساس می‌کنید که خود یا فرزندتان احتمالا دچار یک واکنش شدید مانند مشکل تنفسی، خشونت صدا یا خس خس، کهیر، رنگ پریدگی، ضعف و بی حالی، افزایش ضربان قلب، سرگیجه و ورم حنجره شده اید، بلا فاصله با پزشک خود تماس بگیرید یا خود را به اورژانس برسانید.
در موارد زیر قبل از زدن واکسن با پزشک خود مشورت کنید:
اگر به ویروس نقص ایمنی (HIV)، ایدز، یا هر بیماری ضعیف کننده سیستم ایمنی مبتلا هستید.
اگر تحت درمان با دارو‌هایی مثل:استروئید‌ها و... هستید که بر روی سیستم ایمنی تاثیر منفی می‌گذارند.
اگر به سرطان مبتلا و تحت درمان سرطان با شیمی درمانی هستید.
اگر مبتلا به سل هستید.