سیب زمینیها بر اساس طعم، اندازه، شکل، رنگ و میزان محتوای نشاستهای به انواع گوناگونی تقسیم بندی میشوند.
به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سيما، نخستین جایی که در ایران سیب زمینی کاشته شد، روستای پشند در استان البرز بودهاست. به همین دلیل همچنان سیب زمینی پشندی در ایران معروف است.
زادگاه اولیه سیب زمینی در کوههای آند در بولیوی و پرو بوده است. سیب زمینی حدود ۸ هزار سال پیش برای بار اول کشف و در این مناطق خشک و خنک کشت شد. در قرن ۱۶ میلادی، استعمارگران اسپانیایی با بازگشتشان از آمریکای جنوبی سیب زمینی را وارد اروپا کردند.
سیب زمینی یک گیاه یک ساله است که نام علمی آن سولانوم تو بروسوم (solanum tuberosum) میباشد. در حدود چهار هزار سال پیش سرخپوستها جزء نخستین مردمانی بودند که سیبزمینی را در آمریکای جنوبی و در پرو مورد کشت قراردادند. قسمت خوراکی سیبزمینی غده زیرزمینی آن میباشد. از سیب زمینی به عنوان یک خوراکی در غذاها استفاده میشود.
بیش از هـزار گـونه سیـــب زمینی در سراسر جهان وجود دارد. نام نخست سیب زمینی (batata) بوده است که اسپانیاییها آن را در قرن ۱۶ به (potato) تغییر دادند. سیب زمینی خوراکی در واقع قسمت غده مانند (tuber) ساقه زیرزمینی گیاه سیب زمینی میباشد.
انواع سیب زمینی:
سیب زمینیها بر اساس طعم، اندازه، شکل، رنگ و میزان محتوای نشاستهای به انواع گوناگونی تقسیم بندی می شوند. پوست سیب زمینی به رنگهای زرد، قهوه ای، صورتی، قرمز و ارغوانی (آبی) موجود میباشد. خود سیب زمینی نیز یا سفید و یا همرنگ پوست خود است.
بیش از ۴۰۰ نوع سیبزمینی با طعم، اندازه، رنگ و استفادههای متفاوت در جهان وجود دارد. سیب زمینی دارای گونههای مختلفی به قرار زیر میباشد.
سیب زمینی پوست قهوهای: Brown Russets
این نوع سیب زمینی دارای پوستی قهوهای و درونی سفید میباشد. شکل این نوع از سیب زمینی بیشتر کشیده و معمولاً سطح خارجی آن زبر و ناهموار است.
سیب زمینی پوست قهوهای آب کمتری مصرف میکند و نشاسته آن زیاد است. سیب زمینی پوست قهوهای بهترین سیب زمینی برای پختن و همچنین سرخ کردن میباشد.
سیب زمینی طلایی: Yukon Gold
سیب زمینی طلایی یا زرد برای پخت و پز و تهیه پوره استفاده می شود.
این نوع از سیب زمینی دارای پوستی نازک، رنگی زرد و ظاهری صاف میباشد. درون آن زرد و تا حدودی سفید میباشد.
سیب زمینی شیرین: Sweet Potatoes
همان طور که از اسم ان مشخص است بسیار شیرینتر از سایر سيب زمینیها است. سیب زمینی شیرین جزء سیب زمینهای مغذی به حساب میآید. سیب زمینیهای شیرین نرم و خامه مانند هستند. از سیب زمینی شیرین بیشتر در پخت انواع کیک استفاده میشود.
سیب زمینی شیرین دارای مغزی زرد، نارنجی، سفید و ارغوانی شکل میباشد. این نوع سیب زمینی ارزش غذایی بالایی دارد. این گیاه به علت داشتن غدههای خوراکی در اکثر مناطق دنیا از جمله چین، هندوستان و سایر مناطق آسیا و آفریقای شمالی و اروپا کاشته میشود.
در کشور ما و در بلوچستان اين نوع سيب زمينی میروید و در برخی مناطق دیگر نیز کاشته میشود. این گیاه دارای ارقام مختلفی است که بر حسب رنگ و بزرگی و کوچکی غده آنها مشخص میشود. از جمله سیب زمینی شیرین با غده قرمز خاکستری، سیب زمینی شیرین زرد رنگ، نوعی با غده ریز به نام Pataate minime که در اسپانیا کاشته میشود و پر محصول است
سرانجام نوعی با غده درشت Patate igname که وزن هر غده آن تا چند کیلو گرم نیز میشود و رنگ گوشت آن سفید است. از خواص سیب زمینی شیرین میتوان به مواردی همچون سلامتی قلب، کنترل قند خون، درمان استرس، خاصیت ضد التهابی، پوست و مو، هضم غذا، پیشگیری از سرطان و… اشاره کرد.
سیب زمینی قرمز: Red Potato
همان طور که از نام این سیب زمینی بر میآید دارای رنگی قرمز و درونی کاملاً سفید میباشد. رنگ قرمز این نوع خاص سیب زمینی نشاندهنده وجود آنتوسیانین در آن است؛ آنتوسیانین نوع خاصی از آنتیاکسیدان است که میتواند به کاهش کلسترول الدیال (بد) کمک کند و همچنين از بدن در برابر رادیکالهای آزاد محافظت کند.
پوست سیب زمینی قرمز ۲ الی ۳ برابر بیشتر از سیب زمینیهای معمولی حاوی آنتیاکسیدان است. از سیب زمینی قرمز برای آب پز کردن، بخار پز نمودن و تنوری کردن استفاده میشود. سیب زمینی قرمز را میتوان به صورت غذای جانبی یا تنقلات مصرف کرد، یا میتوان آن را در خورشها یا غذاهایی موسوم به کاری جایگزین گوشت کرد تا میزان کل چربی و کلسترول این غذاها کاهش یابد.
ظاهر: کوچک تا متوسط، گرد یا کمی مستطیلی، صاف، پوست قرمز نازک و گوشت سفید و زرد طلایی
بافت: مومی شکل، مرطوب و صاف، خامهای
عطر و طعم: شیرین؛ حاوی قند متوسط ملایم
کاربرد مناسب سیب زمینی قرمز: در سوپها و خورشتها و سالادها میتوانید استفاده نمایید و میتوانید آن را کبابی کنید، بکوبید، بخارپز نمایید.
بخاطر بافت مومی آنها، گوشت سیب زمینی قرمز در سراسر پخت و پز محکم باقی میماند، خواه کبابی شوند یا در خورشت پخته شوند. از پوست قرمز آنها در ظرف غذاها و سالاد استفاده میکنند.
Baby Potatoes
این سیب زمینی قرمز، زرد یا بنفش هستند.
به دلیل اندازه کوچک آنها، این سیب زمینی پخته شده، بخار پز شده و حتی بو داده شده مصرف می شود.
سیب زمینی انگشتی یا استانبولی: Fingerlings
این نوع سیب زمینی زینتی بسیار کوچک و باریک میباشند. سیب زمینی استانبولی یکی از انواع سیب زمینی است که دارای ویتامینهای زیادی بوده به علاوه مقادیر قابل توجهی فیبر، مس و پتاسیم دارد. در ایران این نوع سیب زمینی را در بلوچستان میکارند.
فصل برداشت سیب زمینی استانبولی در مناطق گرم، قبل از گرم شدن هوا و در مناطق سرد، قبل از سرد شدن هوا میباشد. سیب زمینی استانبولی را هیچگاه در مجاورت رطوبت قرار ندهید، چون به سرعت فاسد میشود. بهترین مکان برای نگهداری از این نوع سیب زمینی، نگه داشتن در زیر ماسه است.
خواص سیب زمینی:
** سیب زمینی در هضم غذا موثر است.
** سیب زمینی حاوی مقادیر زیادی آنتیاکسیدان است. خاصیت ضد سرطانی دارد.
** سیب زمینی از قلب محافظت میکند.
** سیب زمینی یک ماده مغذی کم چرب به حساب میآید. سیب زمین به دلیل داشتن ترکیباتی موسوم به kukoamines باعث کاهش فشار خون میشود.