هر چه هست صورتی پررنگ متمایل به ارغوانی است که عطرش دماغ و مغزم را پر می کند . سرحال می شوم آنقدر که خیالات خوش و شعرهایی که بلدم بر دل و زبان جاری می شود.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز اراک؛ چشم می گشایم در میان انبوهی از گل محمدی در دل یکی از روستاهای دلیجان بودم . خاوه . جایی در جنوب شرق استان مرکزی و پر از عطر گل محمدی.
کاشت و پرورش گل محمدی دیگر به شغل آباد و اجدادی خاوه ای ها تبدیل شده و گرچه امسال خبری از شورو حال گردشگران نیست اما ، بوته های گل محمدی پر از گل است و دست های آشنا با خار گل همچنان در حال چیدن گل.
در میان دشت پر گل خاوه کشاورزان پیز و جوان و زن و مرد مشغول کار بودند . به سراغ یکی از زنان رفتم . دامن پرگلش را در میان انشگتانش جابجا می کند و می گوید : کار را از ساعت 5 صبح شروع می کنیم و هر چه هوا خنک باشد و عطر و رنگ اصیل بیشتر حفظ می شود و گلاب بهتری به دست می آید .
زمان برداشت را می پرسم توران خانم می افزاید : از اوایل خرداد شروع می شود و تا یک ماه ادامه دارد . برخی باغ ها بعد از یک ماه هم گل دارند.
او کارگری است که هر سال برای گل چینی می آید و ادامه می دهد : امسال به لطف خدا محصول زیادی حاصل شده اما بعید است فرقی به حال دستمزدهای ما داشته باش چرا که سود کار در دلیجان نیست و به شهرهای اطراف می رود .
نزدیکترین شهر به دلیجان کاشان است و جاده ای که هر ساله این ماه پر می شود از وانت هایی که گونی گونی گلبرگ گل محمدی را به آنجا می برد برای گلاب و اسانس گیری.
پیرمردی به سمتم می آید و می گوید: تو را خدا بگویید کارگاههای گلاب گیری در این منطقه بیشتر شود تا حاصل کار ما به دیگر استانها نرود . ما نیازمند واحدهای گلابگیری صنعتی هستیم .
گلی را می چینم و تیغ تیز گل به دستم می رود . تیغ شاید نهیبی ست تا درد کارگران را بیشتر درک کنم.
پیرمرد کف دست هایش را نشانم می دهد پر بود از جای تیغ هایی که در روزهای گذشته به دستش رفته اند . گل را میان دستهایش قرار دادم و خداقوت گفتم و به گوشه دیگر گلستان رفتم .
صاحب گلستان مردی میان ساله بود . سرحرف را باز کرد و می گوید : گل کاری خوب است مخصوصا برای ما که چند سال کم آبی باعث خشک شدن زمین های گندم و جویمان شد ولی زحمت این کار هم کم از زراعت نیست . اما متاسفانه عایدی اش کم است . اگر ما واحد فرآوری صنعتی داشتیم خود گلاب و اسانس تهیه می کردیم و سودی به جبیب کشاورزان و کارگران می رفت .
آقای امیری می افزود : کاشت ، داشت و برداشت 9 ماه طول می کشد و در هر مرحله کشاورز و کارگر در زمین باید کار کند .
او ادامه می دهد : تبلیغات برای کشت گل محمدی زیاد است اما حمایت از این کار تا تولید گل است و از آن پس نیز نیازمند حمایت است تا صنایه تبدیلی مستقر شود .
آقای امیری چند شاخه گل می چیند و در گونی می اندازد و ادامه می دهد : سرمایه ی ما کم است و اگر حمایت شویم آرزوی ما ایجاد واحدهای فرآوری است .
به گفته برجی مدیر جهاد کشاورزی دلیجان پیش بینی می شود میزان برداشت گلبرگ گل محمدی به بیش از هزار و 200 تن برسد که وجود ۲۰ کارگاه گلابگیری سنتی و کارگاه تولید اسانس در این شهرستان پاسخگوی این میزان تولید نیست و بخشی از تولیدات راهی شهرهای اطراف می شود .
یک کیلو گل یک کیلو آب
فاطمه خانم یکی از دست اندرکاران گلابگیری سنتی خاوه است و می گوید : برای تولید گلاب سنگین در ازای هر یک کیلو گل یک کیلو آب در تانکر تقطیر ریخته می‌شود تا گلاب دو آتشه حاصل شود که می توان از آن اسانس هم گرفت .
او اضافه می کند : حتی از اسانس هم محصولاتی تولید می شود که چرخه تولید آن در منطقه وجود ندارد و بخشی از مواد میانی صادر هم می شود .
گلستان های خاوه را ترک می کنم . امسال جشنواره گل محمدی در خاوه برگزار نمی شود . تاکنون چهار جشنواره گل محمدی در روستای خاوه در شهرستان دلیجان برگزار شده است اما موضوع همچنان اندر خم یک کوچه است .
علاوه بر روستاهای دلیجان ، گل محمدی کاری در روستاهای خمین و محلات هم رونقی به هم زده و کشاورزان را مشغول کار کرده است .
راهی خمین می شوم. در مسیر اطلاعاتی را که داشتم مرور می کنم .
به گواه مستندات تاریخی ایرانی ها از اولین اقدامی هستند که به کشت و برداشت گل محمدی در جهان اقدام می کنند و همین پیشینه کافی است به این نوع کشت توجه جدی شود .
به گفته کارشناسان کشاورزی قابلیت‌های متعددی برای کشت و تولید و صادرات گل محمدی به عنوان صنعت سبز وجود دارد که شناخت و استفاده موثر از آنها نیازمند مطالعه و برنامه‌ریزی دربخش استانداردسازی و عرضه دارد و درنهایت با سرمایه‌گذاری در گلاب ارگانیک و ایجاد تنوع وخلاقیت لازم در بسته‌بندی، می‌توان صادرات این محصول را ارتقا بخشید.
به دشت های خمین می رسم. منطقه ای به نام ، شهابیه. پس از گلخانه ها مسیر گلستان های محمدی نمایان می شود .
آقای نظری از صاحبان باغ گل در این منطقه است . او شغل پدر را ادامه داده و در باغ پدری دستی بر آتش تولید گل محمدی دارد.
او در مقابل سوالم در مورد دستمزد کارگران می گوید : تا جایی که بتوانیم هوای کارگران را داریم روزی 30 تا 40 هزار تومان به کارگران پرداخت می شود . ولی همیشه شرمنده آنها هستیم چرا که اگر واحد فرآوری داشتیم کار کارگران مستمر می شد و حقوق پایدار داشتند .
در میانه مصاحبه فرماندار خمین به ما ملحق می شود . طهرانی با بیان اینکه کشت این محصول در شهابیه ی خمین با هدف استفاده بهینه از خاک در شرایط کم آبی است ادامه می دهد : در حال حاضر ۲۲۵ هکتار از باغات این شهرستان زیر کشت گل محمدی است و پیش بینی می شود حدود ۶۰۰ تن گلبرگ از مجموع این باغات تولید شود .
آقای فرماندار در مقابل دغدغه ی آقای نظری و امثال او پاسخ می دهد : در سطح شهرستان کارگاه گلاب گیری صنعتی یا سنتی وجود ندارد در نتیجه عمده محصولات به کاشان ارسال می‌شود ، با این حال ایجاد کارگاههای سنتی در باغات کشاورزان یا صنایع کوچک تبدیلی در دستور کار ترویج قرار دارد،
او حامل خبر خوشی هم هست و ادامه می دهد : از سرمایه گذاران برای ایجاد کارگاههای گالاب گیری به طور جدی حمایت می شود که یک مورد آن در حال پیگیری است.
کشت گل محمدی در سازگاری با اقلیم استان مرکزی است و برای شرایط کم ابی محصولی نان رسان به سفره کشاورزان است .
از گل های برداشت شده چندین استفاده می شود . استفاده دارویی ، تولید گلاب ، اسانس، گلبرگ و غنچه های خشک از جمله موارد است .
چندی پیش معاون وزیر جهاد کشاورزی خبر از حمایت از تولید گل خبر داد و گفته است : کشت این گل در مناطق غیربرخوردار را به وسیله ی تسهیلاتی با نرخ هفت درصد و در مناطق برخوردار از وام با نرخ ۹ درصد حمایت می شود .
به عقیدهکارشناسان کشاورزی حمای از تولید با در کنار حمایت جدی از ایجاد صنایع تبدیلی هم باشد تا به اشتغال و تولید پایدار و امید بخش بینجامد .
در مجموع سطح زیرکشت گل محمدی در شهرستان خمین به ۲۱۷ هکتار می رسد که پیش بینی می شود ۶۰۰ تن گلبرگ گل تولید شود.
محلات مقصد دیگر من است . شهر گل . هلند ایران .
به گفته ی مدیر جهاد کشاورزی محلات پیش‌بینی می شود تا پایان فصل برداشت بیش از ۲۴۰ تن گل محمدی از مزارع این شهرستان برداشت شود.
جعفری درد نداشتن واحد فرآوری را تازه می کند و می گوید : در این شهرستان خطوط واحدهای تولید گلاب به تولید الکل و مواد ضدعفونی کننده تغییر پیدا کرده است و این موضوع به مشکلی برای گل کاران تبدیل شده است .
با عطر خوش بوی گل محمدی به اراک برمی گردم. ساختمان استانداری مرکزی و معاون هماهنگی امور اقتصادی ، که همیشه پا به جفت تولیدکنندگان است .
او می گوید : لازمه تجاری‌سازی گل محمدی، تکمیل چرخه تولید و فرآوری است و باید نهادهای مسئول برای آن برنامه عملیاتی هدفمند داشته باشند.
او نوار جنوبی استان مرکزی را گنجینه ای از قابلیت های متنوع منجمله ، توسعه و کشت گیاهان دارویی ، گل محمدی، سنگ‌های تزئینی، ماهیان زینتی، آب گرم، آثار تاریخی و طبیعی بکر می داند که در کنار گردشگری و صنایع تبدیلی می تواند گره گشای اقتصادی منطقه باشد .
کلام آخر
جان کلام را کارشناس اقتصاد به زبان جاری می کند . محمدی می گوید: تجارت گیاهان دارویی سال ۱۹۹۶ در جهان حدود پنج میلیون دلار بود که در سال ۲۰۱۰ به ۱۰۰ میلیون دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۵۰ به پنج هزار میلیارد دلار افزایش یابد.
او می افزاید : تجارتی عظیم که مشارکت ایران در آن انگشت شمار هم نیست و با توجه به حرکت دنیا به سمت گیاهان دارویی و استفاده متنوع از گل ها به خصوص گل محمدی چاره ای اساسی در این زمینه اندیشیده شود .