کاهش شدید بارش ها در زمستان سال گذشته به ۷۰ درصد از مزارع دیم استان اردبیل خسارت زد.
مهم‌ترین عواملی كه در میزان تولید محصولات در زراعت دیم مؤثرند عبارت‌اند از:
۱. وضعیت آب و هوا و مقدار بارندگی سالیانه.
۲. منابع تأمین رطوبت خاک.
۳. تناوب كشت دیم.
۴. خصوصیات خاک.
۵. نوع ماشین آلات و ادوات كشاورزی در زراعت دیم.
۶. انتخاب صحیح و استفادهی مناسب از نهال‌ها.
دیم‌کاری در کشور بخصوص در زراعت گندم و جو اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. هرچند زراعت دیم بستگی به نزولات آسمانی دارد، اما کیفیت و روش شخم و تهیه به موقع زمین‌های مزروعی دیم و اعمال شیوه‌های صحیح کشت تأثیر بسیار عمده‌ای در بهبود وضعیت زراعت و در نتیجه افزایش تولید دارد.
شهریار افزود: بارندگی تأثیر بسزایی بر مقادیر عملکرد دارد و میزان آن کشت و کار هر منطقه را تعیین می‌کند.
وی خاطر نشان کرد: این نزولات به صورت برف و تگرگ و... بوده و منبع اصلی تأمین‌کننده‌ی رطوبت زمین می‌شود و عواملی نیز نظیر جنس خاک، نگهداری رطوبت توسط ذرات خاک، نفوذپذیری خاک، شدت تبخیر در استفاده بیشتر گیاه از رطوبت نقش دارند.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل نیز آبیاری تکمیلی را در جلوگیری از تنش رطوبتی و کاهش ریسک دیم‌کاری موثر دانست و افزود: آبیاری تکمیلی در واقع استفاده از روان‌آب‌های فصلی و آب‌های سطحی جمع‌آوری شده و نیز جویبارهای ناشی از بارندگی است.
وی یادآور شد: خاک مخزن نگهداری آب و مواد معدنی برای گیاه است و با ارائه‌ی راهکارهای جدید و انتقال یافته‌های تحقیقاتی به مروّجان و کشاورزان و اجرای آنها در سطح مزارع می‌توان راندمان تولید را افزایش داد.
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل ممانعت از کشت بذور آلوده به بذر علف‌های هرز را راهکاری اساسی در کنترل علف‌های هرز مزارع گندم دیم دانست و خاطر نشان کرد: برای مبارزه با علف‌های هرز در مزارع گندم دیم استفاده از روش‌های تلفیقی و مدیریت علف‌های هرز از قبیل ممانعت از کشت بذور آلوده به بذر علف‌های هرز و بوجاری بذور مصرفی، پاکیزه کردن ماشین‌آلات کشاورزی پیش از استفاده و ورود آنان به مزرعه، جلوگیری از تردد دام از مناطق آلوده در مزرعه، کشت گندم در تناوب با دیگر محصولات و خودداری از کشت متوالی آن، استفاده از آیش، کشت در زمان مناسب، کشت با تراکم مناسب و درنهایت استفاده از سموم علف‌کش نازک برگ قابل توصیه است.
بر اساس این گزارش، وضعیت آب و هوا و میزان بارندگی، منابع تأمین رطوبت خاک، تناوب و آیش در کشت دیم، استفاده از ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی در زراعت دیم، طرز تهیه زمین و روش کار به‌منظور ذخیره‌سازی در زراعت دیم و استفادهی صحیح و به‌موقع از نهادها در زراعت دیم از مهم‌ترین عوامل در میزان تولید محصولات در زراعت دیم است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی اردبیل گفت: استان اردبیل ۷۸۰ هزار هکتار اراضی زراعی دارد که ۵۱۵ هزار هکتار آن به صورت دیم و ۲۲۵ هزار هکتار آن نیز به صورت آیی کشت می‌شود .
وی، خسارت وارده به بیش از نیم میلیون هکتار از مزارع دیم این استان را جدی اعلام کرد و گفت: نقشه‌ها و ارزیابی‌های اولیه نشان می‌دهد که مزارع دیم غلات دانه‌ریز، مزارع حبوبات و حتی مراتع دچار خشکسالی و خسارت ۴۰ تا ۷۰ درصدی شده است.
خلیل نیکشاد اظهارکرد: در سال زراعی جاری خشکسالی حادی در کل کشور حادث شده و در استان اردبیل نیز با استناد به آمار و اطلاعات متقن، میزان بارش‌ها در فصل زمستان گذشته در مقایسه با مدت سال ماقبل حدود ۳۰ درصد کاهش داشته است.
وی همچنین با اشاره به کاهش ۷۰ تا ۸۰ درصدی میزان بارش بهاری نسبت به مدت مشابه ۴۰ روزه سال گذشته و اهمیت این بارش‌ها برای کشت دیم استان افزود: کاهش بارش بهاری میزان خسارت بر مزارع دیم را دوچندان کرده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل با اشاره به وزش مستمر باد‌های گرم جنوبی یا گرمیج در سال زراعی جاری در استان اردبیل گفت: این پدیده نادر موجب تبخیر آب‌های جاری، کاهش آب سدها، خشکیدگی خاک، تبخیر و تعرق بیشتر گیاهان و در نهایت ایجاد تنش آب در خود گیاهان کشتزار‌ها و بیشتر شدن میزان خسارت شده است.
نیکشاد همچنین از افزایش متوسط دمای هوا در استان اردبیل در سال زراعی جاری به میزان یک تا ۲ درجه سانتیگراد خبرداد و بیان کرد: این رخداد موجب افزایش شدت خشکسالی شده و پوشش برفی ضعیف ارتفاعات نیز موجب شده است که مراتع هم با فقر و کاهش رطوبت کافی مواجه شود.
وی با اشاره به ادامه بررسی کارشناسان بیمه برای تعیین میزان خسارت وارده افزود: اگر در ایام پیش رو بارندگی کافی در استان اردبیل اتفاق نیفتد، خسارت بخش کشاورزی از خشکسالی بسیار بالاتر خواهد رفت.
نذر طلب باران و نزول رحمت الهی
کم آبی و عدم بارش باران در ماه‌های اخیر و وضعیت مزارع و مراتع باعث شد تا کشاورزان و دامداران روستای آق قاسملو بخش ارشق آیین کهن نذر طلب باران را اجرا کنند.
در این سنت و آیین کهن اهالی با قربانی کردن احشام و پخش گوشت آن در بین نیازمندان از خداوند طلب بارش نعمت الهی را می‌کنند.
مردم این روستا امسال نیز با قربانی کردن ۹ راس گوسفند و توزیع گوشت آن در بین نیازمندان روستا و روستا‌های اطراف از خداوند طلب رحمت و نعمت کردند.
این آیین از دیرباز در سال‌های کم بارش در روستا‌های بخش ارشق شهرستان مشگین شهر برگزار می‌شود.
حالا به برکت دعاهای باران چند روزیست رحمت الهی بر تن تشنه مزارع کشاورزی باریدن گرفته و حیاتی دوباره به طبیعت بخشیده است.
مقابله با بحران آب با استفاده از 20 سد در استان
عباس جنگی مرنی ، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل گفت: سال گذشته ۱۱ هزار میلیارد ریال برای اجرای طرح‌های تامین آب استان از محل اعتبارات توازن منطقه‌ای، فاینانس بانک‌های داخلی، منابع ملی و منابع اعتباری سفر ریاست‌جمهوری هزینه شده است.
وی افزود: با این اعتبار بخش بزرگی از طرح‌های نیمه‌تمام آب استان تکمیل شده و به بهره‌برداری می‌رسد.
وی با اشاره به عملیات اجرایی سد عمارت گرمی گفت: عملیات اجرایی این سد پیشرفت خوبی دارد و امید می‌رود تا پایان سال جاری آبگیری شود.
جنگی مرنی افزود: پروژه احداث سد عمارت شهرستان گرمی با پیشرفت فیزیکی ۹۳ درصد به مرحله تکمیل رسیده و عملیات اجرایی این سد توسط پیمانکاران ادامه دارد و در صورت مساعد بودن هوا و تامین اعتبار لازم در زمان مقرر به بهره‌برداری می‌رسد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل افزود: سد عمارت با حجم مخزن ۱۸۲ میلیون مترمکعب از نظر حجم بزرگترین سد استان اردبیل است که با بهره‌برداری از آن امکان آبیاری اراضی منطقه و جلوگیری از خروج منابع آبی کشور میسر می‌گردد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان اردبیل همچنین از اختصاص اعتبار مناسب و سرعت گرفتن عملیات اجرایی پروژه‌های پایاب سدها و شبکه‌های آبیاری در این استان خبر داد.
وی با بیان اینکه دولت بیش از ۱۵ هزار میلیارد ریال برای اجرای پروژه پایاب سد خداآفرین سرمایه‌گذاری کرده است، افزود: با بهره‌برداری آن علاوه بر اشتغال فراوان در بخش کشاورزی سالانه یک میلیون تن تولید محصولات کشاورزی استان افزایش خواهد یافت.
جنگی مرنی افزود: با افتتاح این ۳۶ هزار و ۷۰۰ هکتار از اراضی پایاب دیم دشت مغان در استان اردبیل آبی خواهد شد.
وی افزود: اعتبارات لازم جهت اجرای ادامه پروژه پایاب سد خدا آفرین از طریق کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس پیگیری و تصمیماتی برای اجرایی کردن و تکمیل پروژه اتخاذ خواهد شد.