تحصیل در رشته مناسب یکی از مهم‌ترین راه‌های دانشجویان برای رسیدن به جیبی پرپول است.
برخی از جوانان امروزی دانشگاه را مهم‌ترین پل در جهت رسیدن به شغل مورد نظر خود می‌دانند به همین علت این روز‌ها تقریبا بیشتر دانشجویان برای ادامه تحصیل جذب رشته‌هایی می‌شوند که آینده شغلی آن‌ها تضمین شده است و به نوعی می‌تواند زندگی معمولی و متوسط را تامین کند.
طرح پایش رصد اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در دانشگاه‌ها کلید خورد تا وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بتواند براساس آن اطلاعات مفید و سودمندی از بازار کسب‌وکار به دست آورد و علاوه بر بهبود برنامه‌ها، با مشاوره‌های شغلی، دانشجویان را به سوی بازار کار مناسب هدایت کند.
مطابق جدیدترین طرح پایش این وزارت خانه و بنابر اطلاعات ارائه شده از ۸۵ دانشگاه و پژوهشگاه کشور در دو سال متوالی ۹۸ و ۹۹درباره وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نشان می‌دهد که میزان اشتغال دانشجویان و فارغ‌التحصیلان مقاطع مختلف تحصیلی (کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری) رشد داشته و فعالیت‌ها برای توانمندسازی و اشتغالزایی دانشجویان ساماندهی شده و همچنین ایجاد و توسعه مراکز هدایت شغلی و کاریابی‌های تخصصی کارساز بوده است؛ البته در این میان هم نمی‌توان از تاثیرات برگزاری دوره‌های مهارت‌افزایی و کارآموزی دانشگا‌ها طی سال‌های اخیر چشم‌پوشی کرد.
محمد سعید سیف، مدیر کل دفتر ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: وزارت علوم، اشتغال فارغ‌التحصیلان مقاطع مختلف را به طور نمونه برای ۱۴ رشته، به کمک داده‌های ثبت شده در دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی رصد کرد و مطابق آن، دانش‌آموختگان رشته‌های فنی و مهندسی، علوم انسانی و علوم پایه به ترتیب دارای بیشترین نرخ اشتغال و دانش‌آموختگان رشته هنر بالاترین نرخ بیکاری هستند.
سیف درباره رشته‌های دارای بازار کار تصریح کرد: کافی است قدری بیشتر در طرح پایش وزارت علوم دقیق‌تر شویم، اینگونه به خوبی مشخص است که رشته مهندسی کامپیوتر، برق و حسابداری در مقطع کارشناسی؛ رشته‌های مهندسی مکانیک، حسابداری و مهندسی برق در مقطع کارشناسی ارشد و رشته‌های مهندسی عمران، مهندسی کامپیوتر و مواد در مقطع دکتری بالاترین میزان اشتغال را دارند و می‌توان گفت رشته‌های پرطرفدار با بازارکار مشخص هستند.
درصد اشتغال رشته‌های مختلف در مقطع کارشناسی
مدیر کل دفتر ارتباط با صنعت و جامعه وزارت علوم با اشاره به درصد اشتغال رشته‌های مختلف در مقطع کارشناسی براساس طرح پایش در سال ۹۹ اظهار کرد: نمودار منتشر شده از سوی وزارت علوم نشان می‌دهد که در مقطع کارشناسی رشته‌هایی مثل تاریخ (۳۲.۶ درصد)، مهندسی هوافضا (۳۷.۳ درصد)، روانشناسی (۳۹.۹ درصد)، فیزیک (۴۰.۵ درصد)، آموزش زبان انگلیسی (۴۳.۹ درصد) و حتی حقوق (۴۴.۴ درصد) پایین‌ترین درصد اشتغال را (در میان آن ۱۴ رشته منتخب بررسی طرح) دارند.
او گفت: البته اعداد بالا به معنی بیکاری سایر فارغ التحصیلان رشته‌های فوق نیست چرا که بسیاری در حال ادامه تحصیل هستند یا خود جویای کار نبوده اند همچنین طبیعتا برای اظهار نظر قطعی و کامل باید تمام رشته‌ها به صورت گسترده اطلاعات را مورد بررسی قرار دهند.
درصد اشتغال رشته‌های مختلف در مقطع کارشناسی ارشد
سیف درباره درصد اشتغال رشته‌های مختلف در مقطع کارشناسی ارشد براساس طرح پایش در سال ۹۹گفت: در مقطع کارشناسی ارشد رشته‌های تاریخ (۴۲.۲ درصد)، اقتصاد (۴۳ درصد) و مهندسی هوافضا (۵۲.۲ درصد) و در مقطع دکتری رشته‌های مهندسی هوافضا (۴۰.۵ درصد)، آموزش زبان انگلیسی (۶۰ درصد) و تاریخ (۶۱.۱ درصد) درصد اشتغال پایین‌تری دارند و این آمار متناسب با کل دانش‌آموختگان آن مقطع آموزشی است.
درصد اشتغال رشته‌های مختلف در مقطع دکتری
او افزود: بر اساس پایش طرح وزارت علوم نرخ رشته های مقطع دکتری به منظور اشتغال در بازار کار به شرح تصویر زیر نمایش داده می شود.
شهرهایی که بیشترین بازار کار را دارند
عده ای از دانشجویان معتقد هستند که در شهرهای بزرگ بیش از شهرهای کوچک بازار کار وجود دارد به همین علت همواره درصدد قبولی در بهترین دانشگاه های بزرگ کشور از قبیل تهران، شریف، امیرکبیر، شهیدبهشتی، علامه و ... تلاش می کنند تا از این طریق بتوانند آینده خود را برای ورود به بازار کار تضمین کنند و بر این اساس وزارت علوم لیست شهرهایی که دارای بازار کار هستند به ترتیب طبقه بندی کرده است که در ادامه مشاهده می کنید،
بیشترین درصد اشتغال مربوط به منطقه یک یعنی استان‌های البرز و تهران بوده و بعد از آن برای مناطق ۹ یعنی استان‌های خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی و سمنان، مناطق ۴ شامل استان‌های قزوین، قم، مرکزی و همدان و منطقه ۷ شامل استان‌های بوشهر، فارس، و کهگیلویه و بویراحمداست و منطقه ۲ کشور شامل استان‌های گلستان، گیلان و مازندران پایین‌ترین نرخ اشتغال را داراست.
درصد اشتغال دانشگاه‌های برتر در مقطع کارشناسی
حال نباید از این نکته غافل شد که دانشگاه های کشور هم تاثیر زیادی در اشتغال فارغ التحصیلان جویای کار خواهند داشت، برای مثال کارآفرینان و صاحبان مشاغل مدارک محصلان دانشگاه های تهران و درجه یک کشور را به نسبت دانشگاه های سطح پایین و کوچک تر بیشتر قبول دارند، به همین علت در طرح رصد اشتغال دانشگاه های برتر در مقطع کارشناسی می توانید عکس زیر را مشاهده کنید.
درصد اشتغال دانشگاه‌های برتر در مقطع کارشناسی ارشد
از آن جایی که دانشجویان ارشد تمایل بیشتری به فعالیت در مشاغل کار دارند بنابراین آمار منتشر شده از سوی وزارت علوم نشان می دهد که دانشگاه های کشور در مقطع کارشناسی و ارشد در این زمینه تفاوت هایی با یک دیگر دارند، برای مثال دانشگاه گلستان، علم و صنعت، علوم کشاورزی بالاترین درصد و دانشگاه یاسوج پایین‌ترین درصد اشتغال را دارد.
درصد اشتغال دانشگاه‌های برتر در مقطع دکتری
طرح پایش وزارت علوم آماری را در خصوص برترین دانشگاه های کشور منتشر کرده که نشان از بالاترین و پایین ترین نرخ اشتغال دانشجویان دکتری را دارند.
همچنین برخی دیگر از رشته هایی که بازار کار زیادی دارند را می توانید در مطالب زیر مشاهده کنید.
رشته کامپیوتر
افزایش استفاده از کامپیوتر، لپ تاپ، تبلت و ... باعث روی آوردن بیشتر افراد به رشته کامپیوتر شده است و از آن جایی که امروزه اکثر افراد در منزل خود کامپیوتر دارند؛ بنابراین جهانی شدن اطلاعات و ارتباطات باعث شده است تا بازار کار خوبی برای این رشته در قالب شرکت های تولید کننده قطعات، شرکت های تولیدی و خدماتی، شرکت های تولید کننده نرم افزار و ... وجود داشته باشد و فارغ التحصیلان آن به خصوص جنس مذکر از این غافله عقب نمانند.
رشته مدیریت MBA
رشته مدیریت MBA به عنوان یکی از پرطرفدارترین و پرسودترین رشته های دانشگاهی شناخته شده است و در تمام شرکت ها، سازمان های دولتی و غیر دولتی بازار کار خوبی دارد و می توان در زمینه مدیریت بازاریابی و مارکتینگ، مدیریت استراتژیک، مدیریت منابع انسانی، تجارت و کارآفرینی نیروهای خوبی تربیت کرد و در این زمینه به فعالیت مشغول شد.
رشته مدیریت بازرگانی گرایش بیمه
رشته مدیریت بازرگانی گرایش بیمه یکی از مهم‌ترین رشته‌هایی است که فارغ التحصیلان آن به جهت دارا بودن اطلاعات وسیع در حوزه بازرگانی و بازاریابی، روابط انسانی، امور مالی، اقتصادی و بیمه، می‌توانند فعالیت خوبی به عنوان مدیران اجرایی و مشاوران بیمه‌ای در شرکت‌های بیمه داشته باشند.
رشته داروسازی
خدمات دارویی، مشاوره دارویی، بررسی روش‌های داروسازی و ضعف‌های احتمالی موجود در رژیم‌های دارو درمانی از وظایف داروسازان است که بعد از فارغ التحصیلی می‌توانند به عنوان نیروی متخصص فعالیت داشته باشند. در حال حاضر از میان فارغ التحصیلان رشته داروسازی، ۸۰ درصد جذب داروخانه‌ها و بقیه جذب صنایع داروسازی، آرایشی و کار‌های اجرایی وزارت بهداشت و درمان می شوند و از نظر دریافت حقوق جز پردرآمد‌ترین افراد جامعه هستند.
رشته دندان پزشکی
امروزه فارغ التحصیل رشته دندان پزشکی به اندازه‌ای زیاد است که در هر خیابان یا ساختمان چند نفری به این شغل مشغول هستند و درآمد بالایی از آن به دست می‌آورند چرا که کشور‌های جهان سوم همواره به این شغل احتیاج دارند.
پیراپزشکی
پیش بینی شده است که رشته پیراپزشکی تا سال ۲۰۲۲ در لیست رشته‌های پردرآمد قرار خواهد گرفت و این رشته به هیچ عنوان محدودیت‌های پزشکی مانند هزینه کردن در دانشکده‌های پزشکی، شرکت در طرح‌های پزشکی و پرداخت هزینه بیمه تخلفات پزشکی احتمالی را نخواهد داشت.
رشته پزشکی
رشته پزشکی یکی از مهم‌ترین و پر سود‌ترین رشته در سطح جهان است که افراد بعد از کسب مهارت و افزایش و آگاهی خود می‌توانند در زمان فارغ التحصیلی به عنوان پزشک عمومی مطب بزنند یا در درمانگاه و بیمارستان‌های دولتی یا خصوصی مشغول به کار شوند.
منصور غلامی، وزیر علوم تحقیقات و فناوری در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره میزان بیکاران دانشجویی اظهار کرد: آماری که در وزارت علوم برای میزان بیکاران ارائه شده، بر اساس پایش اشتغال دانش آموختگان است که از سال ۹۲ تا سال ۹۴ گرفته شده است. آمار بیکاران فارغ التحصیل سال‌های ۹۶ تا ۹۸ را نداریم اما در سال‌های اخیر به لحاظ زیاد شدن آمار دانش آموختگان، بر میزان فارغ التحصیلان بیکار افزوده شده است.
او درباره نرخ بیکاری فارغ التحصیان دانشگاهی گفت: بر اساس آماری که با استفاده از کد ملی و وضعیت بیمه به دست می آید در مقاطع کارشناسی اشتغال ۶۰ درصد، در کارشناس ارشد ۷۵ درصد و در مقطع دکتری ۹۰ درصد است. هر دانش آموخته ای که بیمه داشته باشند از نظر ما شاغل محسوب می شود. اشتغال فارغ التحصیان سال های ۹۵، ۹۶ و ۹۷ را خودمان نداریم اما انتظار داریم که سهم بیکاری بیشتر شود.
به گفته این مقام مسئول، علت بیکاری این است که در تربیت نیروی انسانی و گسترش مراکز آموزش عالی نیاز بازار کار را قرار ندادیم که ضعف است و نکته بعدی همخوانی مشاغل با تحصیلات فارغ التحصیان در دانشگاه هاست.
وزیر علوم معتقد است که در شرایط فعلی فضای ذهنی مدرک گرایی تعدیل شده اما همچنان در سطح جامعه شاهد گرایش به مدرک گرایی هستیم و عده ای حاضرند فقط برای داشتن مدرک به دانشگاه بروند.
در میانه تمام اتهام ها برای علت بیکاری فارغ التحصیلان همچنان عده کثیری علت این بیکاری را سیاست های وزارت علوم و نحوه اداره دانشگاه ها خوانده اند و در مقابل دانشگاه ها خودشان را متولی تامین شغل فارغ التحصیلان نمی دانند و اقدام به جذب دانشجو در رشته هایی می کنند که بازار کاری ندارد و به عبارتی چرخ تولید بی کاران را به این وسیله به چرخش درمی آورند. بعد دیگر اشتغال جامعه و صنعت هستند که باید زمینه های این اشتغال را فراهم کنند.
دقت دانشجویان در انتخاب رشته و دانشگاه برای بازار کار مناسب
حال انتظار می رود تا دانشجویان کشور مطابق آمار منتشر شده از سوی وزارت علوم در خصوص رشته ها و دانشگاه هایی که بیشترین درصد اشتغال پذیری را دارند توجه و متناسب با آن تحصیل کنند تا در اینصورت هم از میزان بیکاری در جامعه کاسته شود و هم اینکه فارغ التحصیلان دیگر نگران آینده شغلی خود نباشند و بتوانند در مسیر زندگی همواره پس اندازی را برای خود در نظر بگیرند.