کالپوش ؛ پس از رانش

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای استان سمنان، از اواخر بهمن ماه سال ۹۷ روند تدریجی تخریب منازل مسکونی در روستای حسین آباد کالپوش با افزایش فرو نشست‌ها آغاز شد و در دو هفته افزایش یافت.
هر چند نتایج بررسی‌های کارشناسی و تحقیقی درباره علل رانش زمین همچنان مبهم است، ولی ساکنان روستا رسوخ و فشار آب پشت سد کالپوش در اثر افزایش بارندگی‌ها به لایه‌های زیر سطحی روستا را علت بروز این مشکل می‌دانند، در حالیکه مسئولان استانی و ملی احتمال نقص سد کالپوش و اثر تخریبی آن را رد می‌کنند.

کالپوش منطقه‌ای پر بارش است، کمتر روزی در زمستان است که در این منطقه باران یا برف نبارد، با آغاز فصل بهار و زمان ذوب برف‌ها، دلهره کالپوشی‌ها درباره تکرار رانش زمین در این منطقه آغاز می‌شود.
ابراهیم نمازی دهیار روستای حسین آباد کالپوش دل پر دردی دارد، او خاطرات رانش‌های کوچک از سال ۹۵ و تبدیل آن به رانش بزرگ اواخر سال ۹۷ را با ناراحتی بازگو می‌کند.
خاطراتی از اولین تراوشات آب در محله پایین دست روستا، در ۱۰ خانه محله بهرامی‌ها تا فرو ریختن کلی مدرسه شبانه روزی هاجر در اواخر سال ۹۷، مدرسه‌ای که فقط سه ماه از افتتاح آن می‌گذشت.
نمازی می‌گوید: مسئولان در آن زمان برای ساخت جاده جدید روستا و پرداخت هزینه اجاره مسکن به ۱۷۰ خانواری که خانه‌های خود را از دست داده بودند اقدام کردند و در نهایت ۱۵ هکتار از زمین ۶۴ هکتاری پشت جنگل در حوالی مکان کنونی روستای حسین آباد برای اسکان دائمی روستاییان حسین آباد در نظر گرفته شد.

 

 

آن سد پر ماجرا ...
همه چیز از سال ۱۳۷۰ و از زمانی شروع شد که مطالعات زمین شناسی و هواشناسی ساخت سد در منطقه کالپوش آغاز و تامین اعتبار شد.
مرحله ساخت سد در سال ۱۳۸۷ با حضور پرویز فتاح وزیر وقت نیرو آغاز و زیر نظر شرکت آب منطقه‌ای به عنوان مجری طرح اجرایی شد
محمد هادی مصطفایی؛ مدیر سد کالپوش است و می‌گوید: اگر بر اساس مطالعات زمین شناسی و هواشناسی و سایر مطالعاتی که برای ساخت سد انجام شده بود کوچکترین مشکلی وجود داشت به هیچ عنوان تخصیص اعتبار داده نمی‌شد تا مراحل ساخت آن آغاز شود.
مصطفایی افزود: این سد در اصل در روستای قوشه درگرمان باید ساخته می‌شد، اما به دلیل نداشتن سایت و نبود زیر ساخت و تکیه گاه برای احداث سد، این مکان از گمانه زنی‌ها حذف و حسین آباد با توجه به زیر ساخت‌ها و شرایط مناسبی که داشت به عنوان محل ساخت سد در نظر گرفته شد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر ۷۰ درصد از حجم آب در بند انحرافی روستای قوشه دگرمان است و ۳۰ درصد آن در پشت سد در روستای حسین آباد موجود است گفت: حجم کل سد ۱۶ میلیون متر مکعب است که از این میزان ۱۰ میلیون متر مکعب آن آبگیری شده است.
مدیر سد کالپوش درباره نشتی سد کالپوش می‌گوید: در سد‌ها " نشت مجاز " داریم؛ نشتی که اگر آب تا عمق ۵۰۰ متری هم نفوذ کند پایداری سد به خطر نمی‌افتد؛ در سد کالپوش، خروجی آب از حد مجاز هم پایین‌تر است و از نشتی آب که در حد ۱۰ تا ۱۱ لیتر برثانیه است برای آب شرب استفاده می‌شود و حتی مقرر شده آب شهرک جدید این روستا نیز از سد تامین شود.
مصطفایی یکی از عوامل رانش زمین در حسین آباد کالپوش را جنس خاک منطقه می‌داند و می‌گوید: جذبی بودن خاک منطقه، تغیر کار بری زمین‌های زراعی و شیار معکوس زمین‌ها که سبب نگهداشت آب شده، ساخت منازل با مصالح سنگین و ساخت منازل در دهانه رودخانه یا آبشار سد کالپوش از عوامل اصلی رانش زمین است.
مصطفایی معتقد است: میزان آب زیر زمینی در روستای حسین آباد کالپوش به علت جذبی بودن خاک منطقه بسیار زیاد است و این خود یک خطر جدی است که در کنار بارش برف سنگین در سه ماهه آخر سال ۱۳۹۷ و پر آب بودن دانه‌های برف میزان آب‌های زیر زمینی افزایش یافته و این خود مزید بر علت شده است.

 

 

بازگشت به خانه
سه سال از آن روز‌ها که حسین آبادی‌ها در عید نوروز، از زمین‌های آباد و اجدادی خود کوچ کردند می‌گذرد، با این همه همچنان در فکر تامین سرپناه خود هستند.
با اینکه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی از همان روز‌های ابتدایی واقعه در حسین آباد مستقر شد و فعالیت‌هایی نظیر ارزیابی واحد‌های خسارت دیده را انجام داد، ولی همچنان هستند روستاییانی که همچنان در واحد‌های استیجاری به امید ساخت خانه‌های جدید روزگار می‌گذرانند.
مدیرکل بنیاد مسکن استان سمنان می‌گوید: پس از ارزیابی واحد‌های آسیب دیده و تصویب بررسی مکان جدید برای استقرار روستا، انجام مطالعات ژئوتکنیک در سایت‌های پیشنهادی و داخل روستا، تملک بخشی از اراضی تأیید شده به منظور واگذاری، آماده سازی شهرک و واگذاری اراضی بصورت رایگان به آسیب دیدگان و پرداخت تسهیلات و کمک‌های بلاعوض به آسیب دیدگان برای واحد‌های احداثی و تعمیری انجام شد.
حتی با توجه به گرانی حمل مصالح، ناوگان ماشین آلات بنیاد مسکن از ابتدای بازسازی تاکنون در حسین آباد مستقر است و بصورت رایگان حمل مصالح ساختمانی را انجام می‌دهد. ضمن اینکه با توجه به استقرار ستاد بازسازی در روستای حسین آباد کالپوش همه خدمات نظارتی و مهندسی برای ساخت واحد‌های مسکونی در آن منطقه به صورت رایگان انجام می‌شود.
علیرضا فلاح همچنین گفت: پرداخت ۴۰۰ میلیون ریال وام با بهره ۵ درصد با بازپرداخت ۱۵ ساله، ۱۵۰ میلیون ریال وام معیشتی با بهره ۵ درصد با بازپرداخت ۵ ساله، ۱۵۰ میلیون ریال وام قرض الحسنه با بهره ۵ درصد با بازپرداخت ۳ ساله، ۴۱۰ میلیون ریال انواع بلاعوض بدون بازپرداخت و ۸ تن سیمان رایگان از تسهیلاتی است که برای اخت خانه‌های جدید به متقاضیان حسین آباد کالپوش پرداخت شده است.
متقاضیان تعمیر خانه‌ها هم از تسهیلاتی نظیر ۱۰۰ میلیون ریال وام با بهره ۵ درصد بازپرداخت ۷ ساله و ۳۳ میلیون ریال بلاعوض بدون بازپرداخت و یک تن سیمان رایگان بهره‌مند هستند.
با این همه مشکلاتی نظیر افزایش قیمت مصالح و نبود زیر ساخت‌های آب و برق و گاز همچنان حسین آبادی‌ها را برای ساخت خانه و ادامه زندگی در آن منطقه در تنگنا قرار داده است.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان سمنان درباره افزایش قیمت مصالح ساختمانی و ناتوانی روستاییان برای ادامه ساخت و ساز مسکن می‌گوید:در حال حاضر مصوبه‌ای برای این موضوع نداریم و از تمام ظرفیت‌ها استفاده شده است و به محض ابلاغ تسهیلات جدید، به روستاییان اطلاع رسانی می‌شود.
علیرضا فلاح ادامه می‌دهد: دستگاه‌های متولی آب، برق و گاز برای اجرای شبکه تأسیسات خود در سایت توسعه روستا اقدام کرده اند، ولی از راه اندازی شبکه فاضلاب که از ضروریات مجموعه است؛ خبری نیست.
مدیر کل بنیاد مسکن استان سمنان در خصوص احتمال جابجایی روستا می‌گوید: موضوع جابجایی کل روستا مطرح نیست چرا که عملیات تثبیت در روستای فعلی انجام و قسمت مخاطره آمیز روستا از طرح خارج شده است.

کالپوش؛ پس از سه سال
با گذشت سه سال از رانش‌های کالپوش، آنچه همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی مانده، علت و چرایی رانش هاست.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار سمنان در آخرین اظهار نظر رسمی خود درباره موضوع رانش زمین در کالپوش به مطالبه مردم این منطقه درباره دانستن علت رانش زمین در حسین‌آباد اشاره کرده و گفته است: طرح مطالعاتی علت این حادثه در دانشگاه اراک در دست بررسی است.
منوچهر فخری تصریح کرد: تعهدات هیأت دولت در روستای حسین‌آباد کالپوش انجام شده است؛ اما به دلیل مشکلات اقتصادی روند تکمیل خانه‌ها در سایت جدید روستای حسین‌آباد کالپوش با مشکلاتی همراه است که با رایزنی‌های انجام شده با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی برای رفع این دغدغه تدابیری اندیشیده شده است.
از زمان بروز رانش زمین در حسین‌آباد کالپوش به رغم برگزاری تقریبی ماهانه جلسات بررسی و رفع مشکلات زیرساختی منطقه ، همچنان بخشی از مطالبات مردم و مشکلات آنها در بخش های تامین مصالح ساختمانی، اتمام تسهیلات اختصاص یافته و نبود زیر ساخت‌های ضروری در واحد‌های ساخته شده، حل نشده باقی مانده است .

 

نویسنده : زهرا مجاور