وقتی ویروس مرگبار کرونا پس از سه بار جولان در استان یزد وارد موج چهارم خود می‌شود.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، بهار آمد. با همه زیبایی و دلنوازی اش. فصلی که نوید بخش رویش است و با آمدنش عشق و امید را به دل زمین هدیه می‌دهد. گرچه طبیعت همانند گذشته رخ می‌نماید، اما حال و هوای بهاری مان، دو سالی است که تغییر کرده و دلیل آن شیوع ویروسی ناشناخته است که جان آدمی را هدف قرار داده.
سال ۹۹ با همه فراز و نشیب‌های کرونایی گذشت. سالی که تنها در استان یزد حدود صدها نفر جان خود را از دست دادند و هزاران نفر هم با ابتلا به ویروس کرونا، تا یک قدمی مرگ رفتند.
اوجِ اوج گرفتن کرونا در استان یزد به آبانماه تا نیمه آذرماه ۹۹ بر می‌گردد، زمانی که همه بیمارستان‌ها درگیر کرونا شدند و غیر از بخش‌های عفوفی، دیگر بخش‌های بیمارستانی هم به بستری و درمان بیماران کرونایی اختصاص یافت.
زمانی که در تاریخ این چند ده ساله ثبت شد و بنا به اعلام دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، بیشترین آمار مرگ و میر را
گرچه پاییزِ خزانی را پشت سر گذاشتیم، اما خوشبختانه با اعمال محدودیت‌های کرونایی در سطح شهر‌های استان یزد و همراهی خوب مردم در رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی، زمستان بی خطری را تجربه کردیم به گونه‌ای که آمار بیماران بستری در بیمارستان‌های یزد، دو رقمی شد و حتی آمار مرگ هم به صفر رسید.
چند ماهی اوضاع خوب بود. اوضاعی که وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بار‌ها در مصاحبه‌های خبری اش تداوم آن را در گروی تداوم رفتار‌های مردم در رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی می‌دانست، اما انگار دوباره ورق برگشت و کرونا در سایه سهل انگاری جانی دوباره گرفت.
التماس‌های وزیر تا سهل انگاری مردم
از خرید‌ها و شلوغی معابر و بازار‌های شب عید که بگذریم، ۲۵ اسفندماه ۹۹ بود که طبق اعلام وزارت بهداشت، ۱۳ شهرستان استان خوزستان و شهر گچساران در وضعیت قرمز، ۳۱ شهرستان در وضعیت نارنجی، ۲۵۲ شهرستان در وضعیت زرد و ۱۵۴ شهرستان هم در وضعیت آبی قرار گرفتند.
بر این اساس سفر به شهر‌های قرمز و نارنجی و همچنین خروج از این شهر‌ها ممنوع اعلام شد. همین زمان بود که وزیر بهداشت بازهم هشدار داد و با بیان ملتمسانه از مردم خواست که سفر نروند.
دکتر نمکی از شیوع گسترده ویروس جهش یافته کرونا ابراز نگرانی می‌کرد و می‌گفت: هر آمد و شدی باعث بیماری کووید ۱۹ و مرگ می‌شود. مردم حتما رعایت کنند و ویروس را از گوشه‌ای از کشور به گوشه‌ی دیگر نبرند.
صحبت‌های او هنوز در گوشم زمزمه می‌شود، زمانی که بار‌ها از رادیو و تلویزیون پخش می‌شد: التماس می‌کنیم حتی اگر همه دروازه‌ها باز شد، به سفر نروید. نگذارید خوزستان‌های دیگر ایجاد شود. التماس می‌کنم، تماس‌ها از منطقه آلوده به مناطق دیگر را قطع کنید مگر موارد خیلی ضروری با تست‌های قبلی مطمئن.
اما انگار صحبت‌های وزیر بی فایده بود، روز‌های سیاه کرونایی از حافظه مردم رخت بربسته بود و دیگر گوششان به حرف‌های دکتر نمکی و حتی کادر درمان بدهکار نبود. به غیر از شهر‌های قرمز و نارنجی، سفر به همه شهر‌ها آزاد بود و در ایام تعطیلات نوروز ۱۴۰۰، سفر دوباره رونق یافت.
همان روز‌های اول بود که گشتی در شهر یزد داشتم. شهری که آوازه جهانی دارد و قرار گرفتنش در جمع شهرهایِ با وضعیت زرد، مانع حضور مسافران به شهر نمی‌شد. گرچه شلوغی خیابان‌ها و اماکن تاریخی همانند نوروزهایِ قبل از کرونا نبود، اما مسافران زیادی برای تفریح و گردش آمده بودند.
به مشهورترین مکان شهر یزد، میدان امیرچقماق رفتم. روز چهارم نوروز بود، خانواده‌های زیادی برای گردش آمده بودند. عده‌ای با ماسک و عده‌ای هم بدون توجه به شیوه نامه‌های بهداشتی، نه ماسکی بر دهان داشتند و نه فاصله اجتماعی را رعایت کرده بودند.
به سراغ خانواده‌ای رفتم که از اصفهان به یزد آمده بودند. مهدیه خانم می‌گفت: همه اعضای خانواده تست کرونا داده اند و ما با رزرو اتاق در یکی از هتل‌های یزد و با رعایت همه شیوه نامه‌های بهداشتی، سفر کرده ایم.
این خانواده یکی از صدها خانواده‌ای است که از شهر‌های تهران، مشهد، آبادان، شیراز و ... به شهر جهانی یزد سفر کرده اند.
دلیل سفرشان به خستگی‌های خانه نشینی بر می‌گشت. دلیلی که شاید خیلی‌ها را امسال راهی سفر کرده بود.
آنگونه که معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار یزد می‌گوید: در مجموع روزانه هزار و ۵۰۰ تا دو هزار مسافر به طور متوسط در تعطیلات نوروز ۱۴۰۰، وارد استان یزد شده و به همین تعداد در هتل ها، مهمانسراها، بومگردی‌ها و مسافرخانه‌ها اقامت یافته اند.
محسن صادقیان می‌افزاید: بر اساس اعلام مرکز مدیریت راه‌های کشور افزایش سه و نیم برابری تردد در محور‌های مواصلاتی استان یزد را شاهد بودیم که با رشد ۲۵۰ درصدی همراه بوده است.
به سراغ مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد هم می‌روم. سیدمصطفی فاطمی می‌گوید: در تعطیلات نوروز ۱۴۰۰ بدلیل بیماری کرونا ۵۰ درصد ظرفیت اسکان گردشگران استان یزد حذف شد و حتی از ۵۰ درصد مابقی تنها ۲۹ درصد ظرفیت اقامتی بهره گیری شد.
او می‌افزاید: در مجموع حدود ۲۷ هزار نفر در هتل‌ها و اماکن اقامتی استان یزد اسکان داشتند، اما آمار دقیقی نداریم چراکه عده‌ای در سفر به یزد در خانه‌های استیجاری و مسافرخانه‌های غیرمجاز اقامت داشته اند.
اما آنچه در صحبت‌های مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قابل توجه بود، رونق گردشگری بومی در بین یزدی هاست. فاطمی می‌گوید: برخلاف سالهای قبل از کرونا که تا ۸۰ درصد بازدید کنندگان از اماکن تاریخی و گردشگری از دیگر استانها بودند، در تعطیلات امسال بیش از ۹۲ درصد بازدید کنندگان اهل و ساکن یزد بودند.
ویروسی که در تعطیلات نوروز مجال یافت تا در میان هیاهوی شلوغی مردم نهایت استفاده را بکند و در آشفته بازارِ بی توجهی، دامن همه را بگیرد.
آری سفر یک سوی ماجرا بود و تبعات بعد از آن، سوی دیگر ماجرا ...
سوغات مرگ آور
هنوز چند روزی به پایان تعطیلات نوروز نمانده بود که شتاب گرفتن آمار مبتلایان به ویروس کرونا، تیتر اول همه رسانه‌های خبری کشور شد. استان‌هایی با وضعیت زرد و آبی که به یکباره قرمز و نارنجی شدند. آژیر قرمز در استان یزد هم به صدا درآمد و شهر‌های مختلف، یکی پس از دیگری قرمز شدند.
کرونا بازهم چهره منحوسش را نشان داد، نتیجه مهمانی ها، گردش‌ها و عادی انگاری‌ها که کار دست مردم داد و عده زیادی را روانه مراکز درمانی کرد. به بیمارستان شهید صدوقی یزد می‌روم جایی که کانون اصلی بستری و مداوای بیماران کرونایی در استان یزد است.
با پوشش مخصوص وارد بخش اورژانس بیمارستان می‌شوم. نمی‌دانم دیگر چگونه توصیف کنم و با چه زبانی حال و روز بیماران کرونایی را شرح دهم تا مردم باور کنند. از صدای خس خس سینه‌ها بگویم یا سرفه‌های ممتد بیماران. از خستگی‌های پرستاران و کادر درمان بگویم یا اظهار تاسف پزشکان در ادامه حیات عده‌ای از بیماران.
شرایطی که بار‌ها و بار‌ها از نزدیک دیده و بار‌ها آن را روایت کرده ام، اما انگار گوش شنوایی نیست. تا خود نبینی و دردش را نکشی، نمی‌توانی درک کنی. آری اوضاع همانند پاییز ۹۹ شده و بیماری دوباره شتاب گرفته است.
به سراغ پرستاران می‌روم. مریم از خاطرات تلخ، شب بیداری‌ها و سختی‌های دوران کرونا می‌گوید و می‌افزاید: دیگر تحمل از دست دادن عزیزانمان را نداریم. مگر رعایت کردن اصول بهداشتی و فاصله اجتماعی چقدر سخت است که حاضرند جان خود و عزیزانشان را به خطر اندازند.
در حالیکه اشک در چشمان مریم حلقه زده است، می‌گوید: خستگی کار زمانی به تنمان می‌ماند که وقتی بیرون می‌رویم مردم را بی خیال می‌بینیم، هنوز خیلی‌ها این بیماری را جدی نگرفته و متاسفانه آن‌ها خرید و دورهمی و گردش را رها نکرده اند.
در حال گفتگو با مریم هستم که صدای یکی از دستگاه‌های تنفس، مریم را دوان دوان به سمت تخت بیمار می‌کشاند، بیمار ۴۰ سالهای که چند روزی حال نامساعدی دارد و اکنون نفس کشیدن برایش طاقت فرساست. به من اجازه نمی‌دهند که جلوتر بروم، اما پس از چند دقیقه او را به بخش مراقبت‌های ویژه منتقل می‌کنند تا به دستگاه مخصوص وصل شود.
شرایط متفاوت و نوع وخامت حال بیماران کرونایی که عده‌ای را در بخش عفونی و عده‌ای را در بخش مراقبت‌های ویژه بستری کرده است. اما آنچه شرایط را نسبت به ماه‌های گذشته وخیم‌تر کرده، ابتلای کودکان به ویروس کروناست. هشدار و ابراز نگرانی دکتر نوری شادکام معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی یزد که گرچه اکنون آمار دقیقی از تعداد کودکان مبتلا نمی‌دهد، اما چند روز گذشته از ابتلای ۴۰ کودک به کووید ۱۹ در بیمارستان‌های استان یزد خبر داده بود.
موجی که همه را غافلگیر کرد
او می‌افزاید: از تعداد بیماران شناسایی شده، ۴۹۵ بیمار در بیمارستان‌ها بستری شده اند و سه هزار و ۳۰۰ نفر هم در خانه دوران درمان خود را سپری می‌کنند.
سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی یزد، علت شیوع بالای کرونا را کاهش رعایت فاصله اجتماعی و استفاده از ماسک می‌داند و می‌گوید: در حال حاضر رعایت فاصله اجتماعی در استان به ۳۷ درصد و استفاده از ماسک به ۴۶ درصد رسیده است.
دکتر سلمانی با بیان اینکه روزانه ۴۰ تا ۵۰ نفر به آمار مبتلایان به کرونا در استان یزد اضافه می‌شوند، می‌گوید: متاسفانه از ابتدای امسال تاکنون ۳۲ بیمار کرونایی جان خود را از دست دادند.
دو رقمی شدن آمار مرگ و میر و سه رقمی شدن آمار بستری‌های کرونا در حالیست که بنا به گفته دکتر دهقانی معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی یزد در سه هفته ابتدایی سال، ۱۴ هزار و ۸۴۷ بیمار به مراکز ۱۶ ساعته در استان یزد مراجعه کردند که این آمار ۱۵درصد نسبت به اسفندماه ۹۹ افزایش داشته است.
از سهل انگاری مردم تا عادی انگاری مسئولان
گرچه مردم رعایت نکردند و دوباره خطر کرونا را نادیده گرفتند، اما نقد‌های زیادی هم به عملکرد مسئولان برای عادی کردن شرایط و برداشتن محدودیت‌ها وارد است. با اوج گرفتن کرونا، ستاد استانی مقابله و پیشگیری از کرونا جلسه فوق العاده تشکیل داد و محدودیت‌ها به روال سابق برگشت.
مسئله‌ای که مرا یاد این مثل قدیمی انداخت، نوشدارو پس از مرگ سهراب ...
با قشر‌های مختلف مردم همصحبت می‌شوم، عده‌ای افزایش آمار مبتلایان به کرونا را به مسئولان نسبت می‌دهند. مسئله‌ای که مرا به سطح شهر می‌کشاند، بازهم با رعایت همه اصول و شیوه نامه‌های بهداشتی به سطح شهر می‌روم. احمدآقا که برای خرید دارو آمده است، می‌گوید: وقتی وزیر بهداشت بار‌ها از شیوع مجدد ویروس کرونا خبر می‌دهد چرا محدودیت‌ها برداشته می‌شود و مسافرت‌ها رونق می‌گیرد؟
به سراغ عده‌ای از اصناف می‌روم. علی در خیابان قیام مغازه پارچه فروشی دارد. او می‌گوید: هر وقت محدودیت گذاشتند، اصناف در صف اول بودند، همه شرایط را رعایت کردیم، اما چرا باید چوب سهل انگاری مردم و بی تدبیری مسئولان را ما بدهیم.
محمدآقا هم که از بازاریان قدیمی یزد است، می‌گوید: متاسفانه عده زیادی از بازاریان ورشکست شده و خانه نشین شده اند. عده‌ای هم با سرمایه پیشین خود کار می‌کنند و متاسفانه اوضاع خوبی ندارند.
جعفر هم که پنج سالی است کارگاه طلافروشی زده و به قول خود می‌خواست تحولی در این هنر ایجاد کند، می‌گوید: متاسفانه اجاره مغازه ام چند ماهی است عقب افتاده و متاسفانه در سالی که گذشت درآمد آنچنانی هم نداشته ام، اکنون با این اوضاع اگر دوباره بنا به تعطیلی مغازه‌ها باشد، چگونه زندگی را بگذرانم؟!
سوالی که ذهن مرا هم به خود مشغول می‌کند. براستی اگر محدودیت‌ها به روال سابق بود و مردم هم رعایت می‌کردند آیا دوباره شاهد افزایش مبتلایان و بازگشت محدودیت‌های سختگیرانه بودیم؟
نویسنده: سیده سکینه میرطاهری