رئیس جمهور اسفند ماه گذشته بود که سد نهب را همزمان با ۵ طرح دیگر کشوری از طریق ویدئو کنفرانس افتتاح کرد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ مرکز قزوین، ساخت سد نهب سال ۸۸ با هدف کنترل سیلاب رودخانه خررود، تغذیه مصنوعی و تأمین سالانه حدود ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب، آغازشد و پس از بیش از یک دهه سرانجام به بهره برداری رسید.
این سد با سرمایه گذاری ۴۵۶ میلیارد تومانی در چهل و پنجمین هفته پویش _الف_ب_ایران به مردم استان قزوین عیدی داده شد.
ارتفاع این سد ۴۸ متر و طول تاج آن بیش از دو هزار متر است.
سد نهب ضمن جلوگیری از خروج آب به شوره زار مرکزی، ۲۵ میلیون متر مکعب از سفره‌های زیر زمینی را تغذیه و ۳۶ هزار هکتار از اراضی کشاورزی را هم سیراب می‌کند. جلوگیری از ورود سیلاب به حدود ۴۰ روستا و چهار شهر بوئین زهرا، سَگزآباد، اسفرورین و شال از دیگر مزایای ساخت سد نهب است. این سد در فاصله ۴۵ کیلومتری تاکستان و در مسیر شهر آبگرم، واقع شده است.
کنترل سیلاب‌هایی که هر ساله منجر به خسارت می‌شد و همچنین تنظیم آب کشاورزی، بهبود اراضی کشاورزی پایین دستی، بهبود وضعیت اقتصادی و آب و هوایی منطقه از مهمترین دستاورد‌های آبگیری سد نهب است.
سد نهب ازمعدود سد‌های کشور با طول تاج طولانی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان قزوین آبگیری سد نهب را یکی از مهمترین فعالیت‌ها و دستاورد‌های شرکت آب منطقه‌ای استان قزوین می‌داند و می‌گوید: این سد با ارتفاع متوسط ۴۸.۵ متر از پی و حجم مخزن ۱۲۰ میلیون متر مکعب با طول تاج دو هزارو ۱۵۶ متر بزرگترین سد استان و از جمله معدود سد‌های کشور با طول تاج طولانی است.
ید الله ملکی می‌افزاید: با احداث این سد، سالانه ۸۰ میلیون متر مکعب آب جهت مصارف کشاورزی ۳۶ هزار و ۸۰۰ هکتار از اراضی پایین دست از طریق تلفیق با منابع آب زیرزمینی در شرایط بهبود و ۳۰ میلیون متر مکعب جهت تغذیه مصنوعی و حفظ محیط زیست اختصاص می‌یابد.
ملکی اضافه می‌کند: از مهمترین دستاورد‌های احداث سد نهب، تنظیم آب مورد نیاز کشاورزی منطقه و همچنین کاهش برداشت حدود ۹۰ میلیون مترمکعب از منابع آب زیرزمینی در شرایط بهبود و رعایت الگوی کشت است. سد نهب بزرگترین سد مخزنی قزوین همانگونه که گفته شد پروژه سد نهب در سال ۸۸ شروع شد و قرار بود این سد در کمتر از پنج سال به پایان برسد که علت تاخیر بیش از ده ساله در اتمام این پروژه را مدیرعامل شرکت آب منطقه «مشکلات مالی» ذکر می‌کند.
سالانه بطور متوسط بیش از پنج میلیارد متر مکعب بارش و نزولات جوی در استان قزوین صورت می‌گیرد که حدود سه و نیم میلیارد متر مکعب یعنی هفتاد درصد آن تبخیر یا به نوعی هدر می‌رود.
مشکل کم آبی و خشکسالی یکی از مخاطرات جدی دشت قزوین است، دشتی که یکی از قطب‌های مهم کشاورزی کشور و یکی از تامین کنندگان محصولات غذایی بازار مصرف استان‌های پرجمعیتی مانند تهران و البرز است.
از آنجایی که کشاورزی قزوین از سالیان دور متکی به سفره‌های زیرزمینی بوده تامین آب کشاورزی و شرب از طریق سد، از جمله آرزو‌های دیرینه مردم و کشاورزان این استان بود که بخشی از این آرزو با آبگیری سد نهب با ظرفیت ۱۲۰ میلیون مترمکعب محقق شد. چالش‌های آبگیری سد نهب مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان قزوین می‌گوید: چالش زیادی برای راه‌اندازی و آبگیری سد نهب وجود داشت که مهمترین آن زیر آب رفتن اراضی زراعی است، با آبگیری این سد ۲۶۲ هکتار از اراضی کشاورزان روستای شیزر بخش ضیا آباد از توابع شهرستان تاکستان به زیر آب می‌رود.
ملکی گریزی به عدم تخصیص اعتبار و کمبود شدید نقدینگی در اجرا و تملک اراضی می‌زند و می‌گوید: این اراضی ۲۶۲ هکتاری پیشتر جزو اراضی ملی محسوب می‌شدند که یک سال پیش با رای دادگاه این اراضی جزو مستثنیات و جزو پلاک ثبتی روستای شیزر قرار گرفتند که با توجه به نبود بودجه و اعتبار نقدی برای تملک این زمین‌ها مقررشد که اداره کل منابع طبیعی استان معوض اراضی یادشده را در اختیار شرکت آب منطقه‌ای قرار دهد.
ملکی می‌افزاید: برای صدور مجوز قانونی تغییر مالکیت اراضی ملی سد نهب هم مشکلات زیادی وجود دارد که موضوع یادشده مستلزم طرح در شورای حفظ حقوق بیت‌المال است تا مجوز تغییر کاربری اراضی صادر شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان زیر آب رفتن راه و پل روستای شیزر در مرحله نخست آبگیری سد نهب را چالش بعدی می‌داند و می‌گوید: در این بخش هم باید راه و مسیر جایگزین برای تردد مردم روستای شیزر در نظر گرفته شود که انجام آن مستلزم همکاری اداره کل راه و شهرسازی برای احداث راه جایگزین برای تردد اهالی روستای شیزر است.
حسن سعیدی یکی ازساکنان روستای شیزر در گفتگو با ما می‌گوید: پل روستای شیزر در سال‌های خیلی دوربا همیاری خود روستائیان ساخته شده است بنابراین انتظار ما از مسئولان این است که راه دسترسی که مد نظر روستائیان است، ساخته شود. سعیدی می‌افزاید: راه دسترسی که در حال حاضر مد نظر مسئولان می‌باشد راه مناسبی نیست، زیرا به علت کوهستانی بودن منطقه در فصل سرد سال به علت یخبندان اهالی با مشکل مواجه می‌شوند.
ملکی با بیان اینکه پیشبرد و پیشرفت طرح ملی ساخت سد نهب مستلزم صدور مجوز برداشت ماسه از بستر رودخانه نهب است، می‌گوید: متاسفانه شکایت سازمان صمت باعث شده که جلوی برداشت مصالح یادشده از پیرامون سد گرفته شود که در این مورد هم منتظر نظر معاون اول رئیس جمهور هستیم.
او می‌افزاید: متاسفانه همین اختلاف باعث دپو شدن حجم زیادی از شن و ماسه در کنار سد شده که با توجه به گران شدن ماسه سبب برداشت‌های غیرقانونی برخی افراد سود جو از آن‌ها شده است.
سهمیه آب نهب را فرمانداری‌ها تقسیم می‌کنند معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری قزوین با اشاره به برکات سد نهب برای رشد و احیای کشاورزی و باغداری استان قزوین در شهرستان‌های تاکستان و بویین‌زهرا می‌گوید: با توجه به وضعیت کم‌آبی مسئولیت تقسیم و توزیع آب جاری‌شده از سد نهب به فرمانداری‌ها واگذار شده تا با مشورت با شرکت سهامی آب منطقه‌ای سهمیه هر کدام از بخش‌ها و مناطق زیرنظر خود را تعیین کنند.
علی فرخزاد با تاکید بر لزوم پیگیری موضوع استخراج شن و ماسه از بستر سد برای تکمیل عملیات ساختمانی آن می‌افزاید: با توجه به اینکه استاندار قزوین هم برداشت از بستر سد نهب را مصداق برداشت غیرمجاز از معادن شن و ماسه ندانستند، نامه‌ای با امضای استاندار برای مقامات وزارت نیرو و معاونت ریاست‌جمهوری ارسال شده است تا مشکلات حقوقی برداشت ماسه و مصالح از بستر سد برطرف شود. سد طالقان از طرح‌های آبی مهم دیگر از طرح‌های آبی مهم دیگری که در دستور کار شرکت آب منطقه‌ای قزوین قرار دارد انتقال آب از سد طالقان است.
این طرح، از مصوبات سفر رئیس جمهور به استان در سال ۹۵ است که در آینده نزدیک شاهد بهره برداری از مرحله نخست این طرح شامل آبرسانی به شهرستان آبیک خواهیم بود.
این طرح، مشکل کمبود آب شرب ۱۶ شهر و ۱۹۸ روستای استان قزوین را برطرف می‌کند و آب با کیفیت را برای سال‌های متمادی در اختیار مردم قرار می‌دهد.
تامین آب شرب پایدار با اجرای سد طالقان مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای قزوین می‌گوید: افزایش انتقال آب از حوضه رودخانه طالقان به دشت قزوین یکی از طرح‌های مهم این شرکت است که بخشی از این طرح که آبرسانی به شهرستان آبیک است، در سه ماهه نخست امسال به بهره برداری خواهد رسید.
ملکی می‌افزاید: در این طرح، خط انتقال اصلی به طول ۱۲۱ کیلومتر قرار است آب شرب ۱۶شهر و ۱۹۸ روستای استان را از طریق تخصیص ۶۰ میلیون مترمکعب به استان تامین کند.
ملکی اضافه می‌کند: پروژه انتقال آّب از سد طالقان، با ساخت ۲ مدل تصفیه‌خانه هرکدام به ظرفیت ۱۵۰۰ لیتر بر ثانیه در صورت به ثمر رسیدن، بخش اعظمی از مطالبات آب شرب شهروندان را محقق می‌کند و آب پایدار شرب را برای حداقل ۲۵ سال برای بخش زیادی از جمعیت استان قزوین به ارمغان خواهد آورد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان می‌گوید:در اجرای این طرح، ساخت خط انتقال با ۳۱۵ کیلومتر طول و تاسیسات وابسته آن بیش از ۱۷۰۰ میلیارد تومان هزینه داشته که از طریق مشارکت دولت و بخش خصوصی تامین می‌شود. انتقال آب سد طالقان مطالبه مردم یکی ازمطالبات مردم استان بویژه شهرستان آبیک و روستاهای تابع، انتقال آب از سد طالقان بود که با پیگیری‌های مستمر انجام شده و با مساعدت استاندار و نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی این طرح عملیاتی شده است.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان می‌گوید: انتقال آب از سد طالقان به استان قزوین مهمترین مطالبه مردم استان است و در سفر اخیر آقای محمد باقرنوبخت معاون رئیس جمهور، ۷۰ میلیارد تومان اعتبار برای انتقال آب از سد طالقان به آبیک مصوب شد.
ابوالفضل یاری می‌افزاید: آب شرب سد طالقان در مرحله نخست در فصل بهار امسال به آبیک می‌رسد.
پیشرفت خوب انتقال آب به آبیک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی هم با تاکید بر اینکه اینکه پروژه آبرسانی از سد طالقان به شهرستان آبیک پیشرفت فیزیکی خوبی دارد می‌گوید: این پروژه تا پایان دولت دوازدهم به پایان می‌رسد.
فاطمه محمدبیگی می‌افزاید: شاید پرسرعت‌ترین مرحله پروژه را ظرف چند ماه اخیر درکارلوله‌گذاری طی کردیم و به زودی این مرحله نیز به پایان می‌رسد. ۱۰۰میلیارد تومان اعتبار برای آبرسانی به آبیک لطف الله سیاهکلی دیگر نماینده مردم قزوین، آبیک و البرز در مجلس شورای اسلامی هم می‌گوید: با موافقت معاون وزیر نیرو و دستور صریح معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه کشور با تخصیص ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار مازاد بر اعتبارات قبلی برای آبرسانی به شهرستان آبیک موافقت شد.
شور بودن آب شرب آبیک مردم شهرستان آبیک سال‌ها ست که به علت شور بودن آب شرب با مشکلات عدیده‌ای مواجه اند و برخورداری از آب شرب سالم و بهداشتی از مهمترین مطالبات مردم این شهرستان است.
در همین زمینه محمد رسولی یکی از شهروندان آبیکی می‌گوید: مردم این شهرستان خواستار بهبود کیفیت آب شرب هستند.
او می‌افزاید: درست است که استان قزوین بامشکل کمبود آب روبرو است، ولی مشکل مردم شهرستان آبیک شوری و بی کیفیت بودن آب است.
از یدالله ملکی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان علت شوری آب، آبیک را پرسیدم که می‌گوید: یکی از دلایل شوری آب استفاده بی رویه از منابع آبی زیرزمینی است و همه باید کمک کنیم تا از حفر چاه غیرمجاز جلوگیری شود در غیر این صورت با بحران جدی‌تر مواجه می‌شویم.
اجرای این طرح شامل خط انتقال و تصفیه خانه بیش از یک هزارو ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار با توجه به شرایط فعلی و سه سال زمان لازم است که با بهره برداری از آن ۷۸ درصد جمعیت استان تحت پوشش آب شرب قرار می‌گیرند.
هزینه‌های سنگین و اختصاص کم اعتبارات موجب شده در اجرای این طرح وقفه‌هایی ایجاد شود که در ماه‌های اخیر با تاکید و پیگیری نمایندگان مجلس شورای اسلامی و استاندار اقدامات مؤثری برای تسریع در پروژه انجام شده است. تسریع در انتقال به آبیک سیاهکلی نماینده مردم قزوین، البرز و آبیک در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: اعتبارات قطره چکانی برای انتقال آب از سد طالقان جوابگوی نیاز‌ها نیست و با تخصیص ۵۰ میلیارد تومان اعتبار ملی اجرای این طرح مهم را تسریع می‌کنیم.
نماینده مردم قزوین، البرز و آبیک در مجلس شورای اسلامی همچنین می‌گوید: از آنجا که اعتبارات فعلی برای پیشبرد طرح انتقال آب از سد طالقان به قزوین ناکافی است، پیگیر تقویت بودجه این پروژه از منابع ملی هستیم.
او در باره پیگیری برخی مطالبات به حق مردم در زمینه آب شرب شهر‌ها و روستاهای استان هم می‌گوید: استان قزوین با همه ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایی که در بخش‌های مختلف دارد، اما متاسفانه با محرومیت و مشکلات جدی هم مواجه است بطوریکه کمبود آب در مناطق شهری و روستایی از مهمترین دغدغه‌های جدی مردم ومسئولان است.
لطف الله سیاهکلی می‌افزاید: انتقال آب از سد طالقان، یکی از مهمترین طرح‌های نیمه تمام استان است که به علت مشکلات اعتباری تا به امروز آنطور که باید سرعت لازم و مناسب ندارد.
سیاهکلی معتقد است یکی از مشکلاتی که باعث شده این پروژه پیشرفت فیزیکی قابل توجه‌ای نداشته باشد، مقرون به صرفه نبودن سرمایه گذاری بخش خصوصی در حوزه آب است.
وی اضافه می‌کند: با تمهیدات جدید اندیشیده شده برای ادامه کار این پروژه، انتظار می‌رود تا ۲ سال آینده شاهد به ثمر رسیدن انتقال آب از سد طالقان به استان قزوین باشیم.
سیاهکلی می‌گوید: مرحله نخست این طرح بزرگ که شامل انتقال آب از سد طالقان به آبیک است به زودی افتتاح می‌شود تا یکی از مهمترین مطالبات و مشکلات شهروندان آبیکی مرتفع شود.
آبرسانی از سد طالقان به قزوین یکی از بزرگترین طرح‌های آبی کشور است.
سد بالاخانلو یکی دیگر از طرح‌ها آبی استان طرح دیگرآبرسانی که در استان دردست ساخت است سد بالاخانلودرشهرستان بوئین زهرای قزوین است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان می‌گوید:طرح احداث سد بالاخانلو با ۶۵ درصد پیشرفت فیزیکی در دست اجراست.
یدالله ملکی می‌افزاید: مطالعات سد بالاخانلو بر مبنای تأمین آب شرب پنج شهر و ۳۶ روستا بعد از اخذ ردیف اجرایی، بر روی رودخانه حاجی عرب در دست ساخت است.
تزریق اعتبار به سد بالاخانلو بگفته ملکی این سد هم در لیست طرح‌های قابل افتتاح دولت در سال ۱۴۰۰ قرار گرفت و تخصیص ۱۰۰ میلیارد ریال اعتبار به آن نهایی شد ه است.
ملکی با اشاره به پیگیری‌های صورت گرفته برای تکمیل این طرح تا پایان دولت، بیان کرد: مقرر شده، منابع مالی مورد نیاز برای آماده شدن این سد برای آبگیری در دولت تدبیر و امید به تدریج به طرح تزریق شود.
به گفته او، این طرح برای تکمیل رینگ آب شرب استان در دست احداث است و با تکمیل این سد، آب شرب جنوب استان تأمین می‌شود و سایر مناطق استان نیز از طریق پروژه خط انتقال آب شرب از سد طالقان به شهر‌ها و روستاهای استان مشروب می‌شوند.
ملکی می‌افزاید: آورد سالیانه این سد حدود ۱۷.۳ میلیون مترمکعب بوده و به غیر از تامین آب شرب، آبیاری چهار هزار و ۲۰۰ هکتار از اراضی تلفیقی کشاورزی نیز از دیگر اهداف ساخت این سد است.
به گفته او، در ماه‌های اخیر مطالعات شبکه آبرسانی و تصفیه‌خانه سد بالاخانلو نیز تکمیل شده و اسناد مناقصه آن نیز تهیه شده و برای تصویب به شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور ارسال شده، که به محض تایید، مراحل برگزاری مناقصه و انتخاب پیمانکاران نیز انجام می‌پذیرد.
آغاز جابجایی روستای بالاخانلو فرماندار شهرستان بوئین زهرا هم از انتقال روستای بالاخانلو از توابع بخش مرکزی شهرستان بوئین زهرا به علت واقع شدن در حوزه آبگیر سد بالاخانلو در مکانی جدید خبر می‌دهد.
مصطفی آقاعلی می‌گوید: در جریان بررسی مشکلات و تسریع بخشیدن به عملیات جابه‌جایی روستای بالاخانلو مقرر شد فعالیت‌های زیربنایی برای انتقال این روستا بزودی آغاز شود.
او می‌افزاید: برای سرعت بخشیدن به عملیات جابه‌جایی روستا و همچنین آبگیری سد بالاخانلو بر همکاری دستگاه‌های اجرایی و متولی برای انجام سریع‌تر عملیات زیربنایی و احداث روستای جدید تاکید می‌شود.
به گفته فرماندار بوئین زهرا، با آغاز عملیات زیربنایی و ایجاد زیرساخت برای انشعابات با کمک دستگاه‌های خدمات رسان، زمینه لازم جهت جابه‌جایی روستا و آبگیری سد بالاخانلو تا تیرماه ۱۴۰۰ فراهم خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان قزوین می‌گوید: با تعریف سه پروژه مهم ملی از جمله آبگیری سد نهب، سد بالاخانلو و انتقال آب از سد طالقان که به علت نبود اعتبارات متوقف شده بود توانستیم بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان اعتباردر سال گذشته وارد استان کنیم و به روند اجرای پروژه‌ها سرعت بخشیم.
جذب ۹۸ میلیارد تومان اعتبار برای کنترل سیلاب به گفته ملکی دراستان قزوین با ۳۰ شاخه رودخانه شمالی و ۳۳ هزار کیلومتر رودخانه، آبراهه و مسیل بیش از ۹۸ میلیارد تومان اعتباردر سال‌های اخیر برای کنترل سیلاب جذب کردیم و ۱۲۰۰ کیلومتر نقشه برداری و یک هزارو ۳۸ کیلومتر مطالعه رودخانه‌ها انجام شد.
او می‌افزاید: در حالی که میزان آزادسازی حریم و بستر رودخانه در سال‌های اخیر به ۵۰ هکتار رسیده بود توانستیم با یک حرکت جهادی و ماندگار بیش از ۵۳ هکتار از اراضی و حریم‌ها را آزاد کرده و ۵۶ کیلومتر لایروبی را انجام دهیم و برای ۱۷ کیلومتر از رودخانه‌ها نیز سند مالکیت بگیریم که این کار معادل اقدامات ۱۳ سال گذشته است.
بگفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قزوین آزادسازی ۲۶ کیلومتر از رودخانه حاجی عرب، ۳۱ کیلومتر آزادسازی و ایمن سازی رودخانه آقچی مزار، کنترل بند اسفرورین، ۶ کیلومتر آزادسازی رودخانه ابهررود، ۱۵ کیلومتر لایروبی رودخانه یالیان، ۱۲ کیلومتر رودخانه شترک از دیگر اقدامات انجام شده این شرکت است.
استان قزوین کمتر از یک درصد مساحت ایران را دارد، اما نزدیک به پنج درصد محصولات کشاورزی کشور را تولید می‌کند.
وجود دشت حاصلخیز قزوین در این استان کمک کرده تا این دیار با وجود وسعت کم یکی از نقاط مستعد کشور برای انجام فعالیت‌های مختلف کشاورزی از کشت محصولات زراعی و باغداری گرفته تا دامپروری، شیلات و صنایع تبدیلی باشد با این وجود حیات این فعالیت‌ها وابسته به آب است و کم آبی بر این بخش‌ها سایه انداخته و خطری بالقوه برای ادامه حیات آنهاست.
ازآنجاییکه ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود بنابراین برنامه ریزی در مدیریت مصرف این بخش ضروری است و یکی ازمهمترین راه‌ها برای تداوم فعالیت کشاورزی اصلاح الگوی مصرف آب است که باید با جدیت دنبال شود.
بدون شک ایجاد سد از جمله سد بالا خانلو و انتقال آب از طالقان به شهر‌های و روستاهای استان و به ویژه سد نهب که ماه گذشته در قالب پویش «الف_ب_ایران» آبگیری شد، نقش قابل توجهی در مصرف و مدیریت آب دارد و می‌تواند با سیراب کردن زمین‌های کشاورزی مناطق پایین دست به توسعه کشاورزی کمک شایانی کند.