تحلیل روز: رخنه داعش در جنوب آفریقا و تشکیل ارتش فقرا

  به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما‎‎؛ مجتبی شاهسونی کارشناس مسائل بین الملل در یادداشتی درباره رخنه داعش در جنوب آفریقا نوشت: دوشنبه هفته گذشته بود که داعش در بیانیه‌ای اعلام کرد به پادگان‌های نظامی و مراکز فرماندهی دولت موزامبیک حمله کرده و کنترل شهر پالما را به دست گرفته است در همین حال وزارت دفاع موزامبیک نیز اعلام کرد که در حمله تکفیری‌ها به شهر پالما ده‌ها نفر کشته شده اند.

پس از شکست داعش در منطقه خاورمیانه طبیعتاَ این گروه تروریستی به دنبال سرزمین‌هایی است که نیرو‌های داخلی و خارجی امکان چندانی برای کنترل آن‌ها نداشته باشند. از این منظر همچنان که پیش بینی می‌شد قاره آفریقا بستر مناسبی برای احیای این گروه تروریستی بود. در همین راستا توجه این گروه تروریستی به کشور‌های آفریقایی جلب شد. با متمایل شدن برخی گروه‌های تروریستی در آفریقا و گرایش آن‌ها به هم‌پیمانی با داعش، حوزه فعالیت این گروه در آفریقا گسترده‌تر شده و دست آن‌ها در انجام عملیات تروریستی و جذب نیرو باز شده است. سیدعلی بکر تحلیلگر مسائل مربوط به تروریسم در پژوهشکده تحقیقات توسعه آینده در ابوظبی معتقد است: سقوط داعش در سوریه باعث شده است که آن‌ها با گروه‌های تروریستی در قاره آفریقا بخصوص کشور‌های شمال آفریقا ائتلاف کنند. عناصر داعش به کشور‌های خود مانند نیجر، بورکینافاسو و نیجریه بازگشتند.

 

عوامل گسترش نفوذ داعش در آفریقا
بعد از شکست داعش در عراق و سوریه‏‏، به عقیده بسیاری از کارشناسان، قاره آفریقا بستر مناسبی برای نفوذ گسترده در این منطقه را دارند‎؛ ناآرامی، عدم توسعه، فقر، بیکاری، فساد سیاسی و اقتصادی، اختلافات نژادی و قومی و ضعف حکومت از عوامل اصلی گسترش نفوذ داعش در قاره آفریقاست. همان عواملی که در عراق و سوریه نیز زمینه را برای ظهور و نمایش داعش فراهم ساختند. ساختار قبیله‌ای در اکثر کشور‌های آفریقایی زمینه را برای عدم اتحاد و همچنین تداوم درگیری‌ها و اختلاف‌ها فراهم نموده و این درست همان چیزی است که داعش به دنبال آن است. علاوه بر این‌ها سطح پائین تحصیلات و فشار‌های اجتماعی همراه با دسترسی آسان به شبکه‌های اجتماعی تبدیل به معضلی جدی برای کشور‌های آفریقایی شده است. با گسترش تکنولوژی و فناوری نوین اینترنت عضوگیری برای داعش در این سرزمین‌ها ساده‌تر شده است. در سال ۲۰۱۴ در آفریقا ۱۰۰ میلیون نفر در ماه از فیس‌بوک استفاده می‌کردند و این رقم امروز به ۱۲۰ میلیون رسیده است. بیش از ۸۰ درصد استفاده کننده‌های فیس‌بوک در آفریقا از گوشی همراه خود برای اتصال به این شبکه استفاده می‌کنند. این فناوری به شدت می‌تواند در جهت عضوگیری به داعش کمک کند.

 

فقر، عامل اصلی نفوذ داعش در آفریقا
فقر عامل اصلی نفوذ داعش در قاره آفریقاست؛ وضعیت اقتصادی مردم کشورهای آفریقایی، بسیار وخیم است و بیشتر مردم حتی از دسترسی به ضروریات اولیه مانند دسترسی به آب و غذای سالم محروم هستند. به عبارتی در بسیاری از کشور‌های آفریقایی جوانان برای زنده ماندن خود و خانواده‌شان راهی جز پیوستن به گروه‌های تروریستی ندارند. در چنین فضایی داعش می‌تواند از آفریقا به ‌عنوان بهشت امن خود استفاده کند و با هم‌پیمانی با گروه‌های تروریستی متعدد در این قاره، بسیار پرقدرت‌تر و مجهزتر از دفعه قبل ظاهر شود و این بار نه فقط دو کشور بلکه یک قاره را که نه تنها به لحاظ امنیتی، سیاسی و اجتماعی بلکه به دلیل شرایط جغرافیایی برای چنین گروهی بسیار امن است را عرصه تاخت‌وتاز خود قرار دهد.

در همین راستا به عنوان نمونه شاخه فعال داعش در لیبی با پراخت مبالغی تا سقف ۱۰۰۰ دلار به مردم فقیر کشور‌های همسایه لیبی مانند چاد، مالی و سودان درحال افزایش نیرو‌های خود است. پرداخت این مبلغ به شهروندان کشور‌هایی که بسیاری ازآن‌ها روزانه کمتر از ۲ دلار درآمد دارند و حتی چند صد دلار با حقوق سالانه آن‌ها برابری می‌کند، قطعا تاثیرگذار خواهد بود. در همین حال مقامات لیبیایی اذعان کرده‌اند که تقریبا برای توقف ورود این افراد قدرت لازم را ندارند، بسیاری از این افراد با استفاده از کانال‌های قاچاق انسان موجود در لیبی که توسط پناهجویان جهت رسیدن به اروپا استفاده می‌شود، خود را به این کشور می‌رسانند. داعش در حقیقت درحال الگوبرداری از معمر قذافی، دیکتاتور سابق لیبی است که هزاران سرباز را برای عضویت در ارتش خود و سرکوب انقلاب لیبی از سایر کشور‌های آفریقایی به خدمت گرفت. 

 

هشدار درباره گسترش دامنه فعالیت‌های تروریستی
از نظر بسیاری از کارشناسان، فعالیت‌های شبه‌نظامیان داعش در آفریقا از نظر وسعت و بی‌رحمی از فعالیت اعضای این سازمان در سوریه و عراق پیشی خواهد گرفت. 

قدرت‌های استعمارگر که با شعار حمایت از کشور‌هایی آفریقایی برای جبران عقب ماندگی شعار گسترش تمدن را در این قاره سردادند و کشور‌های آن را تحت کنترل خود در آوردند تنها در راستای منافع خود عمل کردند. اکنون نیز با وجود اینکه استعمارگران از این کشور‌ها رفته‌اند بازهم از نفوذ خود استفاده می‌کنند. این کشور‌ها با دامن زدن به فتنه و اختلاف در این کشور‌ها از این مسائل در راستای منافع خود استفاده می‌کنند. حضور گروه‌های تروریستی در آفریقا بهانه‌ای برای قدرت‌های غربی برای حضور دوباره در این کشور‌ها است. این موضوع در دخالت نظامی فرانسه در مالی و دخالت نظامی آمریکا در سومالی دیده شد. این موضوع تردید‌ها را درباره ارتباط کشور‌های غربی با گروه‌های تروریستی افزایش داده است.

نبود عزم جدی برای مقابله با تروریست‌ها در موزامبیک
حمله اخیر گروه تروریستی داعش به شهر پالما در شمال موزامبیک به عنوان نمونه دیگری از افزایش افراط‌گرایی در آفریقاست حملات داعش و گروه‌های وابسته به آن در آفریقا طی ۱۲ ماه گذشته، یک سوم افزایش یافته است. در همین راستا گفته می‌شود که پرتغال، قدرت استعماری سابق، در حال اعزام تیمی برای آموزش نیرو‌های ویژه موزامبیک است. به گفته افسران ارشد، احتمال دارد تیپ عملیات ویژه‌ای که از سوی ارتش بریتانیا ایجاد می‌شود، در موزامبیک که یکی از اعضای کشور‌های مشترک‌المنافع است، مستقر شود. گفته می‌شود اتحادیه اروپا نیز در حال بررسی اعزام نیرو به آنجا است. اما علیرغم همه این ادعا‌ها، غربی ها تاکنون نتوانسته اند فعالیت‌های تروریستی را در این کشور متوقف کنند. شاید دلیل اصلی نیز نبود عزم جدی غربی‌ها برای مقابله با تروریست‌ها باشد.

تروریست‌ها و استعمارگران تهدید کننده منابع طبیعی موزامبیک
حمله پالما بزرگترین حمله گروه تروریستی داعش در چهار سال گذشته بود و تهدیدی مستقیم برای منابع طبیعی این کشور است که قرار است راه را برای آینده اقتصادی روشنی برای موزامبیک باز کند. پروژه‌های گاز مایع که شرکت‌های بزرگ انرژی مانند توتال به شرکت در آن علاقه‌مندند در شهر کابو در دلگادو واقع شده است. با وجود منابع عظیم گاز مایع در موزامبیک‏ که مزیت بزرگی برای این کشور است، اما به دلیل وجود استعمار نوین استعمارگران در قاره آفریقا این کشور جزء بدهکارترین کشور‌های جهان است.

اگرچه آمریکا و کشورهای غربی شعار مبارزه با گروه های تروریستی را سر می دهند اما در واقع منافع آنها از طریق گسترش ناامنی در قاره آفریقا تامین می شود چرا که استعمارگران به بهانه مبارزه گروه های تروریستی حضور خود را در کشورهای آفریقایی توجیه و تقویت می کنند. بنابراین از آنجا که گروه تروریستی داعش زاده دست آمریکاست از این رو این گروه تروریستی تهدیدی ماهوی برای این کشور و همپیمانان آن قلمداد نمی‌شود لذا نابودی این گروه تروریستی در هیچ کجای دنیا از جمله آفریقا در اولویت آمریکا نیست بلکه نابودی تدریجی آن در هرکجای دنیا از جمله در آفریقا به مانند منطقه غرب آسیا تنها به دست نیرو‌های بومی و منطقه‌ای امکان پذیر است همچنان که این گروه تروریستی در عراق و سوریه به دست نیرو‌های مردمی این کشور نابود شدند.