دیپلماسی نوروز

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: سال ۱۳۹۹ با تمامی فراز و فرودها، اشک‌ها و لبخندها، تلخی‌ها و شیرینی‌ها، فرصت‌ها و تهدید‌ها و ... پایان یافت و جای خود را به بهار ۱۴۰۰ داد.

 

نو شدنی که تنها مختص به کشور ما نیست؛ «نوروز» آغازین روز سال جدید، آیینی است کهن و ماندگار با تاریخی شکوهمند که گسترة جغرافیایی جهان ایرانی از غرب چین تا آناتولی، از شبه قاره هند و افغانستان در شرق تا بین‌النهرین در غرب و از سین‌کیانگ و آسیای مرکزی در شمال شرق تا دامنه‌های شمالی قفقاز بزرگ در شمال و آسیای صغیر در شمال غربی و به عبارتی دورتا دور ایران زمین را به عنوان خاستگاه تمدن ایرانی در بر می‌گیرد. حتی در کشوری مانند تانزانیا در غرب آفریقا نیز نوروز را جشن می‌گیرند.

در واقع امروزه علاوه بر ایران، بسیاری از کشور‌ها اعم از افغانستان، تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان، مناطقی از روسیه، سوریه، عراق، گرجستان، ترکیه، آذربایجان، ترکمنستان، هند، پاکستان و ازبکستان جشن باستانی نوروز را برگزار می‌کنند.

 

برگزاری جشن نوروز نمادی دل‌انگیز و مهرآفرین از نگاه ایرانیان به خود، خدای خود و همنوعان خود به شمار می‌رود. رسمی که اصالت آیینه وجودش همچنان می‌درخشد و انسان را به مهرورزی و صلح و همزیستی فرامی‌خواند.

 

برگزاری این سنت از سوی بسیاری از شخصیت‌های مهم مذهبی نیز توصیه شده است. سفره هفت سین که از سرسبزی، سرزندگی، پاک‌سرشتی و شکرگذاری به درگاه باری‌تعالی برای الطاف و نعمت‌های الهی حکایت دارد، و همچنین اخلاق حسنه مانند صله رحم، مهربانی و پاکیزگی از وجوه مشترک فرهنگی نوروز است.

«عید پر طراوت نوروز»؛ این میراث غنی ملی، با پیگیری‌های استاد محمد میر شکرایی از مفاخر شهرستان تفرش، با عنوان رسمی «روز بین‌المللی نوروز»، ۲۳ فوریه ۲۰۱۰ (۴ اسفند ۱۳۸۸) به عنوان میراث فرهنگی و معنوی بشر به ثبت جهانی رسید.

 

در همین راستا هفتم فروردین ۱۳۸۹ نخستین جشن جهانی نوروز در تهران برگزار و این شهر به عنوان «دبیرخانه نوروز» شناخته شد. علی‌اصغر شعردوست، سفیر اسبق ایران در تاجیکستان در این باره می‌گوید: «دستگاه‌های فرهنگی و حتی سیاسی باید از این فرصت مهم برای توسعه دیپلماسی عمومی بهره بگیرند.

 

هیچ مناسبتی همانند نوروز نیست که مردمانِ معتقد به بزرگداشت این آیین را کنار هم جمع کند. رقم کوچکی نیست؛ حداقل ۲۰۰ میلیون نفر در حوزه تمدنی نوروز جای می‌گیرند.»

برخی کارشناسان بر این باورند که ویژگی‌ها و متغیر‌های متعدد و متنوع جشن آیینی نوروز و نوزایی طبیعت، می‌تواند ابزاری دیپلماتیک برای به تحرک درآوردن اقتصاد، فرهنگ و سیاست باشد.

 

به باور آن‌ها گستره حوزه نوروز، وجه اشتراک کلمه نوروز و برگزاری مراسم و آیین‌های باشکوه آن می‌تواند به عنوان عنصری مهم در دیپلماسی عمومی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و موجبات پیوستگی و همبستگی هر چه بیشتر کشور‌های حوزه نوروز را فراهم کند.

براین اساس سازمان کنفرانس اسلامی، سازمان همکاری شانگهای، بخش وسیعی از اوراسیا و سازمان‌های مرتبط با آن، سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) و مهم‌تر از همه سه کشور هم‌زبان ایران، افغانستان و تاجیکستان می‌توانند توانمندی‌های بالقوه این آیین دیرین را در جلب همکاری و همگرایی ملل و اقوام مورد توجه قرار دهند.

 

ناگفته نماند که حس وطن‌دوستی، احساس غیرت و تعصب ملی همپای غیرت دینی نسل‌های آینده را از بحران هویت در امان خواهد داشت. بزرگداشت نوروز، بزرگداشت ریشه‌ها، تاریخ و ارزش‌های درخشانی است که در طول قرن‌ها انتقال یافته است.

 

هر چند حوزه تمدنی نوروز، نظام‌های سیاسی مختلفی را دربرمی‌گیرد، لیکن اشتراکات تاریخی و فرهنگی بستری برای وحدت، تعامل و همگرایی منطقه‌ای و حتی فراتر از آن است.

استفاده از این ظرفیت عظیم بشری برای پیشبرد اهداف فرهنگی و سیاسی در منطقه و دنیا، در حالی که دشمنان در مناسبت‌های گوناگون به ویژه نوروز به ارسال پیام و تبریک جانبدارانه می‌پردازند (روسای جمهور آمریکا)، نباید مورد غفلت دستگاه‌های مرتبط قرار گیرد.

 

این مهم بی‌شک همسویی دستگاه‌های اجرایی، فرهنگی و نیز مجامع تاثیرگذار بین‌المللی را طلب می‌کند، زیرا با بهره‌گیری از عنصر نوروز و دیپلماسی نوروز می‌توان به هماهنگی، هم‌افزایی و همگرایی فرهنگی دست یافت.

فرشته مقدم، پژوهشگر