از بي بي نوروز سيستان تا بهارگاه بلوچستان

به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ مرکز سیستان و بلوچستان ، هر منطقه از سیستان و بلوچستان گنجینه ایی است ازشگفتی های تاریخ بشر  که علاقه مندانی را از داخل و بیرون به طرف خود می کشاند

مردم سیستان و بلوچستان در ایام نوروز بسیاری از آداب و رسوم کهن را زنده نگه داشتند .
جلالزایی مدیر کل میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان می گوید : در استان سیستان و بلوچستان هنوز نوروز رنگ نباخته است و مردم آیین های قدیمی را اجرا میکنند .
وی گفت : مردان در ابتدای سال با نصب سبزه بر درب منازل میخواهند نشان دهند سرسبزی به خانه هایشان وارد می شود و سالی آباد خواهند داشت .
جلالزایی بیان کرد:در شمال استان مردم در کنار مراسمی چون نوروز خوانی،سفال های قدیمی را بر پشت خانه می شکنند تا پلیدی از خانه و خانواده شان دور شود و سال جدید را آغاز کنند .
وی می گوید : همچنین در این ایام زنان شمال سیستان و بلوچستان ‌مشغول پخت کلوچه محلی و شیرینی تجگی هستند .
جلالزایی در ادامه گفت: در جنوب سیستان و بلوچستان هم مردم با موسیقی های محلی و همینطور رفتن به بالای کوه تفتان نوروز را جشن می گیرند .

سیستان و بلوچستان از شمال تا جنوب، جذاب برای گردشگری

سیستان و بلوچستان از شمال تا جنوب دارای جذابیت های خاصی برای گردشگری است.

 تالاب بین المللی هامون، چاه نیمه ها، کوه خواجه، شهر سوخته، دهانه غلامان، زاهدان کهنه، قلعه رستم، آس بادها، کروکویه و باغ های انگور یاقوتی و مزارع گندم و جو و جالیز و بازارچه های مرزی در سیستان شامل زابل، هیرمند، زهک، هامون و نیمروز، بازار معروف چهارراه رسولی و موزه بزرگ جنوب شرق در زاهدان، غاز لادیز، روستای سرسبز و خوش آب و هوای تمین و سنگان در میرجاوه، کوه آتشفشان نیمه فعال تفتان و روستاهای دامنه این کوه زیبا، گل فشا پیرگل، رودخانه ها و باغ ها و مزارع سرسبز در خاش، قلعه های تاریخی، سنگ نگاره های باستانی و نخلستانهای زیبا در سراوان، مهرستان و سیب و سوران، قلعه تاریخی، اقامتگاه موقت رهبر معظم انقلاب، روستای سرسبز و رودخانه دامن در ایرانشهر از جمله جذابیت های این استان برای مسافران و گردشگران نوروزی است.

باغ های بزرگ موز، چیکو، گوواوا، پاپایا، خرما، مرکبات و قلعه و تپه های تاریخی و قبرستان هفت هزار ساله اسپیدژ در شهرستانهای سرباز، فنوج، قصرقند و نیکشهر، ساحل زیبای ماسه ای، شنی و صخره ای، کوههای مینیاتوری با مریخی، منطقه آزاد و بازارهای لوکس آن، بازار سنتی و بلوکی بازار چابهار و کنارک، شنای دلفین ها در ساحل گواتر گوشه دیگری از زیباییهای بکر و جذاب سیستان و بلوچستان است که همه ساله در ایام نوروز میزبان دهها هزار نفر از گردشگران و مسافران داخلی و خارجی است.

سیستان یکی از خاستگاههای اصلی تمدن ایران

سیستان امروزی که قسمت شمالی استان سیستان و بلوچستان را در بر می گیرد در کتاب اوستا به عنوان یازدهمین سرزمین آفریده شده از سوی اهورامزدا نامیده شده و زادگاه رستم دستان قهرمان حماسی و قهرمانان و پهلوانان اسطوره ای شاهنامه فردوسی و یعقوب لیث و عیاران احیاگر زبان فارسی است و در اساطیر ایران بنیان سیستان را به گرشاسب یکی از نوادگان کیومرث نسبت دادند و نام سیستان از نام اقوام آریایی سکا گرفته شده است.

سیستان را می توان از لحاظ باستان شناسی سرزمین اولین ها دانست اولین هایی  مانند چشم مصنویی ، انیمیشن، جراحی جمجمه ، آس  باد و سیستم فاضلاب.

سیستان بهشت باستان شناسی است که قدمت برخی از  آثار در آن به بیش از 5 هزار سال می رسد .

مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری استان ، از  کوه خواجه شهر، سوخته شهر سوخته، آسبادها، قلعه سه کوهه ، قلعه نو،دهانهٔ غلامان، دریاچهٔ هامون، قلعه رستم و قلعه سام از جمله دهها  مکان دیدنی شمال سیستان و بلوچستان نام برد و گفت: این شهر دارای پیشینه‌ای کهن و آثار باستانی و جاذبه‌های گردشگری متعدد است که هر سال میزبان جمع زیادی از مسافران و توریست‌های سراسر ایران و جهان است.

به گفته کارشناسان ، میهمان نوازی مردم این منطقه ، اسمان پر ستاره ، سکوت در کنار تالاب نیمه جان هامون از مواردی است که هیچ گردشگری ان را از دست نمی دهد

در سیستان و بلوچستان آیین ها از اقلیم طبیعت منطقه، اعتقادات و طبقات اجتماعی مردم برگرفته شده است و در  مناسبت های مختلف انجام و اجرا می شود

حتما واژه عمو نوروز را که برای آمدن بهار به کار می رود شنیده اید، اما در منطقه سیستان به گونه ای دیگر از آمدن بهار یاد می شود و آن که می آید عمونوروز نیست، مادر طبیعت است.

اداب نوروزی در شمال سیستان و بلوچستان با احترام به مقام و منزلت زن همراه است.

جایگاه و حرمت به زنان در سیستان،  نماد نوروزی این خطه را متفاوت از سایر نقاد کشور کرده است.

به گفته خسروی کارشناس تاریخ و میراث فرهنگی: در نگاه مردم سیستان ، بی بی نوروز ، روان نگران و پایشگر مادرانه سرزمین سیستان است که در روزهای نوروز از خانه و کاشانه مردمان سیستان بازدید می کند .

در این منطقه استقبال از نوروز با اداب خاصی همراه است ، از زیارت اهل قبور تا پخت شیرینی های محلی و سبزه ایی که در هر منطقه بر سفره هفت سین و سردرب خانه ها خود نمایی می کند .

برخی از زنان محلی که به کمک هم امده بودند می گویند : با نزدیکی به عید نوروز همه ساله زنان محله با کمک هم اقدام به پخت کلوچه محلی ، قتلمه ، نان روغنی یا همان چلبک  می کنند.

نان‌ها و شیرینی‌های محلی زابل بسیار معروف هستند.

از محبوب‌ترین شیرینی‌های محلی این ناحیه می‌توان به نان‌روغنی، چلبک، کلوچه خرمایی و قندی اشاره کرد.

چنگالی، غلور، آچار، کشک زرد، گندم شیر، املت سوزی، تجگی، پوری، شورو، لندو، لتی، گندم بریو، کشک کولی، خرمابریون، اشکنه کشته، بورک، دوغ بر، ماهی شیرپز، رخمی، قروت، پوچ، قتلمه دیگی، اشکنه آرد دستمال، اوجیزک، اشکنه انارترش، رشته بریو، کلوچه قندی، کلوچه خرمایی، ، قوتوی سیستانی، ، چمچه ریزک، از جمله غذاهای محلی شمال سیستان و بلوچستان است

در نوروز و جشن سیزده بدر نیز مردم به زیارت کوه خواجه و سایر زیارتگاه ها می روند و جشن می‌گیرند و شادی می‌کنند و با رفتن به دل طبیعت و آرزو کردن سال خوش و خرم نوروز را تا سال بعد بدرقه می کنند.
آیین های سیزده بدر در سیستان و بلوچستان مانند دیگر نمادهای سنتی و محلی پرشمار، زیبا و دوست داشتنی است، بازی های گروهی، ترانه ها و رقص های محلی (چوب بازی و رقص شمشیر)، گردآوری گیاهان صحرایی، خوراک پزی های عمومی، لطیفه گویی ، آب پاشی و آب بازی بخشی از این آیین هاست که ریشه در باورهای قوم سیستانی و بلوچ دارد.
هر چند در اذهان عمومی، سیستان و بلوچستان منطقه ای کویری و خشک محسوب می شود اما اقلیم چهار فصل این استان زیبایی طبیعت این منطقه را دوچندان کرده و آن را نسبت به سایر نقاط کشور متمایز ساخته است.

در بلوچستان اينگونه آيينها بيشتر به صورت گروهي و با نظم خاصي انجام مي‌شود و با توجه به اينكه قوم بلوچ از قبيله‌ها و طايفه‌هاي زيادي تشكيل شده هر يك از آنها با دعوت سران قوم به برنامه ريزي و تهيه و تدارك لوازم اين جشنهايي كه اجدادشان آنان را مهمترين مراسم قوم بلوچ مي‌دانند، مشغول مي‌شوند.

"سفر به در" از ديگر آيينهاي نوروزي مردم بلوچستان است.

مراسم "سيزده به در" در ميان مردم ايران وجود دارد و در بلوچستان نيز اين مراسم با شيوه‌اي ديگر اجرا مي‌شود.

در اين منطقه سيزده به در را "سفر به در" مي‌خوانند و معتقدند كه در اين روز روح‌هاي پليد، جن‌ها و مصيبتها ازهر روزنه‌اي وارد خانه مردم شده و بايد در اين چند روز سفر به در و خانه تكاني انجام و مواد خوشبويي به نام "سوچكي" براي تميز و خوشبو كردن خانه در آتشدانها دود شود.

بايد دانست كه مردم بلوچستان از آداب و رسوم غني و با شكوهي برخوردار هستند و اگر به آنها توجه نشود، بيم فراموشي اينگونه آيينها احساس مي‌شود.

51 درصد جمعيت استان را روستاييان و عشاير تشکيل مي دهند و از سوي ديگر بياباني و نيمه بياباني بودن استان نياز مردم شهرها را به اقامتگاه هاي گردشگري در روستا بيشتر مي کند.

سیستان و بلوچستان کتابی است که با نگاهی به جلدش نمی توان در مورد آن قضاوت کرد.

ظرفیت گردشگری سیستان و بلوچستان آنقدر زیاد است که همچنان نا گفته های باستانیی ، برای گردشگران دارد

این استان آرمیده از هامون تا پهنه آبهای نیلگون عمان جلوگاه تمام نمای طبیعتی متمایز است به گونه ای که از شمال تا جنوب کویر، آتشفشان، دریاچه، رودخانه، جنگل، دریا، اقیانوس، پرنده، خزنده، ماهی و آفتاب و برف را در هم آمیخته دارد

سیستان و بلوچستان سرزمین آفتاب و اسطوره های ماندگار از شمال تا جنوب با هزاران راز نهفته و مناطق بکر گردشگری با سوغاتیهای رنگارنگ ، میزبان مسافران و گردشگرانیست که به این استان سفر میکند .

نویسنده : مرضیه کیخا