همزمان با آغاز سال جدید و عطرآگین شدن خانه‌ها با بوی عیدی، فرایند توزیع اسکناس‌های چاپ جدید آغاز شده است تا امسال شاهد «بوی اسکناس نو» باشیم.
شاید در نخستین نگاه مهمترین تفاوتی که در این اسکناس‌ها ببینیم حذف چهار صفر باشد؛ اما قصه از کجا شروع شد؟
ایده حذف صفر، ایده جدیدی نبود، اما هرگز اجرایی نشده بود، تا اینکه مرداد سال گذشته پس از کش و قوس‌های بسیار، هیئت دولت لایحه پیشنهادی این طرح را تصویب کرد و در پانزدهم اردیبهشت ۱۳۹۹ مجلس شورای اسلامی کلیات لایحه حذف چهار صفر و تبدیل پول ملی ایران از ریال به تومان را به تصویب رساند و در مرحله آخر این طرح تائید شورای نگهبان را گرفت تا به تدریج دوره گذار خود از ریال به تومان را طی کند؛ بنابراین بانک مرکزی و دیگر سازمان‌های اجرایی به دنبال برنامه‌هایی برای ایجاد آمادگی روانی در مردم شدند که یکی از این گام‌ها کمرنگ کردن چهار صفر در اسکناس‌های جدید است. بر همین اساس بانک مرکزی اقدام موثر خود را در این زمینه در سال ۹۹ به انجام رساند و در آستانه سال نو، از اسکناس‌های ۱، ۲، ۵ و ۱۰ هزار تومانی و ایران چک ۱۰۰ هزار تومانی جدید رونمایی کرد.
ویژگی‌های اسکناس‌های چاپ جدید
در طراحی این اسکناس‌ها از عناصر مذهبی، فرهنگی، هنری و تاریخی کشور استفاده شده و این اسکناس‌ها دارای خصوصیات امنیتی نظیر واترمارک سه بعدی، الکتروتایپ و نخ امنیتی است.
ویژگی دیگر اسکناس‌ها این است که همه آن‌ها در قالب، اندازه و ساختار‌های واحد، توزیع می‌شوند که نسبت به اسکناس‌های قدیمی سایز کوچکتر و استانداردی دارند و به راحتی در کیف‌های پول جای می‌گیرند به علاوه این اسکناس‌ها با توانمند سازی داخلی و استفاده از کاغذ اسکناس داخلی چاپ و بیشترین امنیت را در برابر جعل دارد،
طراحی و عرضه اسکناس‌های جدید هزینه اضافی بر کشور تحمیل نمی‌کند، زیرا عمر مفید اسکناس در کشور ما ۵ سال است و چاپ و توزیع اسکناس همواره و طبق روال توسط بانک مرکزی انجام شده است.
اما مهمترین ویژگی اسکناس‌های جدید کمرنگ کردن چهار صفر است که خبر از آمادگی بانک مرکزی برای اجرای طرح حذف چهار صفر از پول ملی می‌دهد.
حفظ ارزش ذاتی سکه نسبت به ارزش اسمی
بانک مرکزی در سال جدید نگاه ویژه‌ای هم به سکه و اصطلاحا مسکوکات دارد. به گفته امیر شکری، رئیس سازمان تولید اسکناس و مسکوک، در خصوص مسکوکات، بانک مرکزی در نظر دارد ارزش ذاتی مسکوکات بیشتر از ارزش اسمی آن نشود.
به عقیده این مسئول، «البته باید به این نکته هم توجه کنیم که ضرب سکه باید متناسب با قیمت فلزات به کار رفته در آن باشد. به علاوه، سرانه مسکوک در ایران ۲۵ عدد به ازای هر نفر ایرانی است، در حالی که در اروپا سرانه مسکوکات به ۲۰۰ عدد می‌رسد که نشان می‌دهد اقبال زیادی به مسکوکات در ایران وجود ندارد. همچنین انتظار می‌رود با آمدن کیف‌پول‌های الکترونیک، پرداخت‌های خرد به این سمت هدایت شود.»
بدین ترتیب، در سال ۱۴۰۰ بخشی از اسکناس‌های در دست مردم، با توجه به حذف ۴ صفر پول ملی طراحی و در اختیار قرار گرفته که جنبه آموزشی نیز خواهد داشت.
ارتباط حذف چهار صفر و تورم
البته حذف چهار صفر، هیچ تاثیر تورمی ندارد و حتی این اقدام می‌تواند در کوتاه مدت از نظر روانی تاثیر مثبتی داشته باشد؛ به گفته بسیاری از کارشناسان، تبدیل واحد پولی این فرصت را در اختیار نظام پولی و اقتصادی کشور قرار می‌دهد که به تدریج ساختار‌های واقعی اقتصادی کشور نیز سامان یافته و تقویت شود.
حل دغدغه‌های حسابداران مالی
به علاوه کاهش پی در پی ارزش پولی ملی در سال‌های گذشته و قرار گرفتن صفر‌های متعدد جلوی ردیف‌های بودجه و هزینه در دفاتر حسابداری، هم از گلایه‌های فعالان رسته حسابداری است که وجود صفر‌های متعدد و طولانی شدن رقم‌های مربوط به بودجه بخش‌های مختلف گاهی اوقات باعث اشتباه نیز شده است که کارشناسان متعقد هستند حذف چهار صفر گام بزرگی برای اصلاح این روند و تسهیل امور حسابداری است.
حالا باید دید اسکناس‌های جدید که دارای ابعاد فنی و در عین حال، زیبایی‌شناسانه هستند و بوی تازگی می‌دهند چه اندازه می‌توانند منشأ اثر برای حرکت به سمت یک اصلاح ساختاری درست و متداوم در بخش‌های پولی و مالی باشند.