همزمان با فصل سرما و شیوع بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در چند نقطه از کشور و آذربایجان غربی شیوع این ویروس تهدیدی برای جان شهروندان و اقتصاد کشور است که اقدامات پیشگیرانه باید در این خصوص انجام گیرد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز مهاباد، آذربایجان غربی به علت اقلیم سرد، تراکم بالای مراکز پرورش طیور، هم مرز بودن و داشتن بیش از هزار کیلومتر نوار مرزی مشترک با کشورهای ترکیه، جمهوری نخجوان و عراق، وجود تالاب ها و زیستگاه‌های طبیعی برای پرندگان مهاجر و قرار گرفتن در کریدور و مسیر مهاجرت این پرندگان و علاقه دیرینه مردم و روستاییان منطقه به نگهداری از طیور در منازل به روش بومی و سنتی، شرایط بسیار حساسی در مقابله و پیشگیری از این بیماری دارد.
در آذربایجان غربی ۷۳۶ مرغداری گوشتی با ۱۵ میلیون و ۷۵۰ هزار مرغ، ظرفیت تولید در هر دوره ۴۵ تا ۶۰ روزه، ۶۹ واحد مرغ مادر با ۲ میلیون و ۷۴ هزار قطعه ظرفیت تولید و تعداد ۲ واحد مرغ اجداد گوشتی خط دی با ظرفیت تولید ۴۲ هزار قطعه در دوره ۱۵ تا ۱۶ ماه نیز در استان فعال است.
علاوه بر این، ۶ کارخانه جوجه کشی با ۹۴ میلیون قطعه ظرفیت تولید، ۱۵ کشتارگاه با ۳۹ هزار ۵۰۰ قطعه کشتار در ساعت، ۲۷ واحد کارخانه خوراک دام و طیور در استان با ظرفیت تولید سالانه یک میلیون و ۳۶ هزار تن در استان نیز فعال است.
آذربایجان غربی سالانه با ۱۰۲ هزار تن تولید گوشت مرغ جزو هشت استان برتر کشور است از این رو همه گیری بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در آن می تواند لطمات جبران ناپذیری به این صنعت مهم وارد سازد.
این روزها که همه تمرکز مسئولان بر مقابله با ویروس کرونا و رعایت شیوه نامه مربوط به این بیماری است، نباید از رعایت دستورالعمل های تخصصی در حوزه بیماری‌های مشترک بین حیوان و انسان به ویژه پرندگان نیز غافل شده و با اطلاع رسانی به موقع و هشدارهای لازم باید مردم را از خطرات این بیماری مشترک آگاه ساخت.
آنفلوانزای فوق حاد پرندگان بیماری ویروسی و مشترک بین انسان و طیور است که این عفونت در پرندگان اهلی به سرعت سبب همه‌گیری در میان آنها می‌شود.
پرندگان وحشی آبزی به عنوان مهمترین ذخایر طبیعی ویروس آنفلوانزا محسوب می‌شوند که به وسیله آنها ویروس از یک نقطه به نقطه دیگر حمل و از طریق بزاق و فضله، بیماری به پرندگان اهلی و کسانی که با پرندگان تماس دارند، منتقل می‌شود.
اما آنچه در نحوه انتقال آن در آذربایجان غربی مهم است قرار گرفتن آن در مسیر مهاجرت پرندگان از شمال به جنوب و برعکس است؛ برای پرندگان هفت مسیر مهاجرت عمده در دنیا وجود دارد که استان آذربایجان غربی در یکی از این مسیرهای هفتگانه واقع شده‌است و هر ساله تعداد قابل توجهی از انواع پرندگان به ویژه پرندگان آبزی و کنار آبزی به این استان مهاجرت می‌کنند.
آذربایجان غربی با داشتن بیش از ۷۰ منبع آبی شامل رودخانه، تالاب و سدهای پرآب و قرار گرفتن در مسیر کوچ پرندگان از شمال به جنوب به مامن و پناهگاه خوبی برای پرندگان مهاجر و بومی است
این استان با داشتن بیش از ۷۰ منبع آبی شامل رودخانه، تالاب و سدهای پرآب و قرار گرفتن در مسیر کوچ پرندگان از شمال به جنوب به مامن و پناهگاه خوبی برای پرندگان مهاجر و بومی تبدیل شده است.
تالاب‌ها و منابع آبی آذربایجان‌غربی در فصل های مختلف سال میزبان هزاران قطعه پرنده آبزی و کنار آبزی می‌شوند که به لحاظ برخورداری از شرایط خاص توپوگرافی، پوشش گیاهی غنی و منابع آبی فراوان، دارای زیستگاه‌های مناسبی برای گونه‌های مختلف حیات وحش از جمله پرندگان است و تلفیق عوامل اقلیمی و شرایط جغرافیایی سبب شده تا تنوع زیستگاهی کم نظیری از تالاب‌ها و دشت‌ها تا جنگل‌ها و تپه ماهورها و مناطق کوهستانی را در این استان شاهد باشیم.
قرار گرفتن این استان در مسیر مهاجرت پرندگان و داشتن ۳۰ تالاب فصلی، دایمی، طبیعی و یا انسان ساخت با آب شور و شیرین که هم‌اکنون پذیرای بسیاری از پرندگان بومی و مهاجر است شرایط این استان را نسبت به دیگر استان های کشور متمایز کرده و بر لزوم توجه بیشتر مسوولان نسبت به جلوگیری از شیوع آنفلوانزای پرندگان دوچندان کرده است.
آذربایجان‌غربی یکی از مسیرهای هفتگانه پرندگان مهاجر در کشور است
رئیس اداره حفاظت محیط زیست مهاباد گفت: آذربایجان غربی به دلیل دارا بودن چندین زیستگاه آبی شناخته شده و مهم یکی از مسیرهای مهم هفتگانه مهاجرت پرندگان در کشور به شمار می‌رود.
فاروق سخنور افزود: یکی از مشکلات پیرامون حضور پرندگان مهاجر در تالاب‌های استان در ماه‌های اخیر شایع شدن ویروس آنفلوآنزای پرندگان است که باعث تلف شدن شماری از پرندگان بومی در برخی نقاط جنوبی استان از جمله شهرستان مهاباد، پیرانشهر و بوکان شده است.
وی افزود: با توجه به مناسب بودن شرایط زیستی در تالاب‌ها و زیستگاه‌های آبی در فصول مهاجرت تالاب‌ها و زیستگاه‌های آبی آذربایجان‌غربی، بیش از ۲۰۰ گونه پرنده مختلف آبزی و کنارآبزی وارد آن می‌شوند از اینرو انجام اقدامات پایشی در این زمینه برای جلوگیری از شیوع این بیماری بسیار مهم است.
سخنور، افزود: مهاجرت هزاران قطعه انواع پرنده به تالاب‌ها و رودخانه‌های آذربایجان‌غربی اتفاق کم‌نظیری است که در هنگام مهاجرت در این استان روی می‌دهد که نمونه مشابه آن را کمتر می‌توان در سایر استان‌های کشور مشاهده کرد.
وی اضافه کرد: تالاب‌های شهرستان مهاباد نیز به ویژه تالاب بین المللی "کانی برازان" به دلیل امنیت و شرایطی زیستی مناسبی که برای پرندگان دارد، استراحتگاه بسیار ایده آلی برای انواع پرندگان مهاجری است که همه ساله در مسیر پرواز خود وارد آنها می‌شوند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست مهاباد افزود: با توجه به مشاهده بیماری آنفلوانزای فوق حاد در چند روستای این شهرستان از دوستداران محیط زیست و به ویژه اهالی روستاها درخواست داریم از نزدیک شدن به هر گونه پرندگان وحشی خودداری کنند.
وی ادامه داد: در راستای برنامه ملی کنترل بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، مراقبت در پرندگان وحشی با هدف تشخیص به موقع و محافظت از جمعیت طیور به صورت فعال درحال انجام بوده و همچنین تیم های مشترک حفاظت محیط زیست و دامپزشکی نیز به صورت شبانه روزی در حال رصد و پایش مناطق مختلف استان هستند.
سخنور از مردم درخواست کرد در صورت مشاهده هرگونه تلفات پرندگان وحشی و یا بومی خود مراتب را به نزدیکترین پاسگاه های محیط بانی و یا اداره حفاظت محیط زیست این شهرستان اطلاع دهند.
کانون آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در مهاباد مهار شد
مدیرکل دامپزشکی آذربایجان‌غربی گفت: بعد از شناسایی کانون بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در شهرستان مهاباد با اقدامات سریع دامپزشکی و همراهی مسئولان استان، این کانون مهار شد.
سیدامید خلیل زاده افزود: در پی دریافت گزارش رخداد این بیماری در روستای "حاجی خوش" در شهرستان مهاباد در هشت کیلومتری تالاب بین المللی کانی برازان، بلافاصله ستاد مقابله با این بیماری با هماهنگی استاندار آذربایجان غربی به ریاست مدیر کل دامپزشکی استان و دیگر ارگان‌های مرتبط تشکیل و با تصمیمات پیشگیرانه که اتخاذ شد، در عرض ۲۴ ساعت کانون این بیماری پایش و مهار شد.
وی با بیان اینکه ۲۰ قطعه بوقلمون و مرغ در یک منزل در این روستا معدوم شد، ادامه داد: بر اساس گفته های مالک طیور در کنار این پرندگان تلف شده، یک قطعه گنجشک مشاهده شده که احتمال ابتلای طیور از طریق این پرنده دور از انتظار نیست.
مدیرکل دامپزشکی آذربایجان غربی اضافه کرد: اخیرا نیز کانون‌های جدید آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در شهرستان‌های مهاباد و پیرانشهر در جنوب این استان شناسایی و مهار شد.
خلیل‌زاده افزود: در پی دریافت گزارش رخداد بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، این ۲ کانون آلوده در طیور بومی و سنتی روستای "قجی آباد" مهاباد و "جران" پیرانشهر بلافاصله معدوم شدند.
وی با بیان اینکه طیور مبتلا از میادین دواب محمدیار و مهاباد خریداری شده و یک هفته بعد از خرید تلفات در آنها رخ داده بود ادامه داد: طی هماهنگی های لازم انجام شده با معاون سیاسی استاندار آذربایجان‌غربی مقرر شده تا زنده فروشی مرغ و ماکیان در میادین دواب و مکان های فروش ممنوع شود.
مدیرکل دامپزشکی آذربایجان غربی گفت: اکیپ‌های دامپزشکی استان پس از گزارش دهی و انجام نمونه برداری، بیماری را تشخیص داده و اکیپ های کنترل و پیشگیری از این بیماری با مراجعه به محل آلودگی، عملیات مهار و معدوم سازی را آغاز و از گسترش آن در طیور بومی و روستایی منطقه و از همه مهمتر صنعت طیور آن پیشگیری کردند.
خلیل زاده گفت: کارشناسان دامپزشکی هم اکنون در منطقه حضور دارند و اقدامات بهداشتی و قرنطینه ای انجام شده و شعاع یک، سه و هشت کیلومتری این بیماری تحت پایش مستمر است.
وی گفت: با توجه به اهمیت و حساسیت این بیماری در صنعت طیور و پیامدهای احتمالی شیوع آن در جمعیت طیور صنعتی و بومی از تمامی کارشناسان و تولیدکنندگان بخش طیور در سراسر استان در خواست می شود تا به محض دیدن کوچکترین علایم مشکوک به آنفلوآنزای پرندگان، موضوع را به دامپزشکی شهرستان و استان گزارش کنند.
وی ادامه داد: شهروندان در مصرف گوشت مرغ نگران نباشند، فقط مرغ های مصرفی خود را از طریق مراکز مجاز تحت نظارت دامپزشکی و به صورت بسته بندی که دارای مشخصات باشد، تهیه کنند و در صورت مشاهده هر گونه تلفات غیر عادی پرندگان، مراتب را به ادارات دامپزشکی گزارش دهند.
پایش آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در مهاباد به‌طور مداوم ادامه دارد
رئیس شبکه دامپزشکی مهاباد گفت: پس از شناسایی کانون‌هایی از بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در این شهرستان عملیات پایش این بیماری به طور مداوم همچنان ادامه دارد.
عباس آغاز افزود: در پی دریافت گزارش مشاهده بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در میان طیور بومی روستاهای "حاجی خوش" و "کیک آباد" در این شهرستان در اوایل بهمن ماه جاری بلافاصله اقدامات پیشگیرانه آغاز و در عرض ۲۴ ساعت کانون این بیماری پایش و مهار شد.
وی اظهار داشت: این بیماری بین مرغ، بوقلمون و اردک های این روستاها مشاهده شد که بلافاصله اقدام به معدوم سازی طیور محل مشاهده شده شد و نمونه برداری از محل های اطراف کانون ها نیز در دستور کار این شبکه قرار گرفت.
رئیس شبکه دامپزشکی مهاباد اضافه کرد: با توجه به اینکه تالاب بین المللی کانی برازان در نزدیکی یکی از این روستاها واقع شده، عملیات پایش با دقت و انسجام بیشتری با همکاری اداره حفاظت محیط زیست مهاباد در دستور کار قرار گرفته است.
آغاز افزود: هم اکنون نیز پایش‌های روزانه بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در این شهرستان در حال انجام است و تاکنون مورد جدیدی از این بیماری گزارش نشده است.
وی ادامه داد: با توجه به حساسیت این موضوع پایش این بیماری در طیور بومی و صنعتی و پرندگان حیات وحش این شهرستان در حال انجام بوده و شبکه دامپزشکی با دریافت هر گونه گزارش تلفات غیرعادی نسبت به انجام بازدید و در صورت لزوم نمونه برداری اقدام می کند.
وی با بیان اینکه برای پیشگیری از انتشار عامل بیماری، شبکه دامپزشکی آموزش و اطلاع رسانی به ویژه در گروه های هدف را در دستور کار خود قرار داده است گفت: شهروندان و به ویژه روستاییان باید پرندگان خود را در جایگاه های محصور نگهداری کنند و از تماس مستقیم با پرندگان زنده خودداری کنند.
رئیس شبکه دامپزشکی مهاباد از مردم خواست تا هر گونه تلفات غیرعادی در پرندگان را در اسرع وقت به شبکه دامپزشکی در مناطق مختلف اطلاع دهند.
عرضه طیور در بازارهای هفتگی میاندوآب ممنوع شد
رئیس شبکه دامپزشکی میاندوآب در جنوب آذربایجان غربی با اشاره به اینکه میادین دواب می‌تواند کانون شیوع بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان باشد، گفت: تا اطلاع ثانوی، عرضه و کشتار هرگونه طیور بومی و صنعتی در بازارهای هفتگی این شهرستان ممنوع است.
مهدی فتاحی با بیان اینکه بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان یک بیماری حاد ویروسی و در برخی مواقع مشترک بین انسان و پرندگان است، اظهار داشت: این تصمیم که یک اقدام پیشگیرانه در گسترش و شیوع بیماری بوده و با توجه به شیوع آن در برخی استانها اتخاذ شده است.
وی با اشاره به اینکه گاهی بروز و شیوع این بیماری منجر به صدمات جبران ناپذیر اقتصادی و حتی تهدید سلامت جمعیت انسانی می‌شود، افزود: اداره دامپزشکی با همکاری شبکه بهداشت و درمان و همچنین بهورزان مستقر در روستاها در صورت گزارش هرگونه تلفات مشکوک در طیور بومی به پایش و نمونه‌برداری از آن اقدام خواهند کرد.
رئیس شبکه دامپزشکی میاندوآب اضافه کرد: تاکنون از پنج واحد روستایی طبق گزارش شبکه بهداشت و درمان تلفاتی مشاهده شده است که نمونه‌برداری های لازم انجام گرفته ولی خوشبختانه مورد مثبتی از بیماری مشاهده نشد.
وی با اشاره به ارتباط شیوع بیماری با خرید و فروش پرندگان از بازارهای هفتگی اظهار داشت: شهروندان باید در این راستا از خرید هرگونه پرنده زنده اعم از بومی و صنعتی در راستای حفظ سلامت عمومی جامعه در بازارهای هفتگی و افراد ناشناس خودداری کنند.
فتاحی، همچنین از مردم خواست مرغ مصرفی خود را به صورت بسته‌بندی و تولید شده از کشتارگاه‌های صنعتی تحت نظارت اداره دامپزشکی تهیه کنند.
کانون آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در بوکان مهار شد
مدیرکل دامپزشکی آذربایجان‌غربی گفت: کانون بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در بوکان طی کمتر از ۲۴ ساعت توسط تیم های واکنش سریع شناسایی، مهار و مختومه شد.
خلیل‌زاده افزود: با اعلام تلفات در یکی از خانوارهای روستای "ترکمان کندی" در شهرستان بوکان، بلافاصله با اعزام اکیپ های واکنش سریع دامپزشکی اقدامات قرنطینه و تشخیص بیماری در کمتر از یک روز انجام شد.
وی اظهار داشت: در این واحد روستایی پنج مورد تلفات مشاهده شد که تمامی ۳۲ مورد طیور در حال نگهداری در محل نگهداری آنها، معدوم سازی شد.
طی هماهنگی های لازم مقرر شده میادین دواب و مراکز زنده فروشی ماکیان و مرغ در آذربایجان غربی تعطیل شود
مدیرکل دامپزشکی آذربایجان غربی گفت: موارد مبتلا شده از میدان دواب خریداری شده بودند که طی هماهنگی های لازم مقرر شده میادین دواب و مراکز زنده فروشی ماکیان و مرغ در استان تعطیل شود.
خلیل زاده بیان کرد: طی پایش‌های انجام شده در شعاع یک و سه کیلومتری این کانون مرغداری صنعتی وجود نداشته ولی در شعاع ۱۰ کیلومتری ۱۴ واحد وجود دارد که هفت واحد آن فعال است و هشدار های لازم در زمینه رعایت و دقت در موارد امنیت زیستی به متولیان بیان شده است.
زیستگاه‌های پرندگان در آذربایجان‌غربی به صورت مستمر پایش می‌شود
مدیرکل دامپزشکی آذربایجان غربی گفت: زیستگاه‌های طیور بومی و پرندگان مهاجر استان توسط اکیپ‌های دامپزشکی در راستای پیشگیری و کنترل بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان تا پایان سال پایش مستمر می شوند.
خلیل زاده با اشاره به بازدیدهای مشترک و هفتگی کارکنان اداره کل دامپزشکی و محیط زیست استان از زیستگاه‌های تالابی و آبی افزود: خطر ابتلا در فصل زمستان بالاست چرا که با گرم شدن هوا پرندگان مهاجر به زیستگاه‌های خود باز می گردند.
وی اظهار داشت: پایش این بیماری در طیور بومی، صنعتی و پرندگان حیات وحش استان استان در حال انجام بوده و شبکه های دامپزشکی با دریافت هر گونه گزارش تلفات غیرعادی نسبت به انجام بازدید و در صورت لزوم نمونه برداری اقدام می کنند.
مدیرکل دامپزشکی آذربایجان غربی گفت: برای پیشگیری از انتشار عامل بیماری شبکه های دامپزشکی آموزش و اطلاع رسانی به ویژه در گروه های هدف را در دستور کار خود دارند.
وی اضافه کرد: لازم شهروندان و روستاییان آذربایجان غربی پرندگان خود را در جایگاه های محصور نگهداری کنند و از تماس مستقیم با پرندگان زنده به ویژه در حیات وحش خودداری کنند.
آنفلوانزای فوق حاد پرندگان بیماری ویروسی و مشترک بین انسان و طیور است که این عفونت در پرندگان اهلی به سرعت سبب همه‌گیری در میان آنها می‌شود.
پرندگان وحشی آبزی به عنوان مهمترین ذخایر طبیعی ویروس آنفلوآنزا محسوب می‌شوند و بوسیله آنها ویروس از یک نقطه به نقطه دیگری حمل و از طریق بزاق و فضله، بیماری به پرندگان اهلی و کسانی که با پرندگان تماس دارند، منتقل می‌شود.
در نوع خفیف آنفلوآنزای مرغی، ابتلا به بیماری با ریزش پرهای پرندگان و کاهش تولید تخم مشخص می‌شود و در نوع دوم، بیماری به سرعت در میان پرندگان شایع و باعث اتلاف شمار زیادی از آنها می‌شود.
این بیماری از طریق تجارت پرندگان زنده و پرندگان مهاجر مانند اردک‌ها و سایر پرندگان دریایی از کشوری به کشور دیگر منتقل می‌شود.
سرفه، گلودرد، تنگی نفس، سابقه تماس با پرندگان و تب بالای ۳۸درجه از علایم بیماری آنفلوآنزای مرغی در انسان است
سرفه، گلودرد، تنگی نفس و سابقه تماس در یک هفته قبل از مرگ پرندگان آلوده یا در مرحله واگیری و سطوح آلوده به ویروس و تب بالای ۳۸درجه از علایم بیماری آنفلوآنزای مرغی در انسان محسوب می‌شود.
پرندگان آبزی، وحشی و مهاجر بدون ابتلا بـه ایـن بیماری می‌توانند ویروس را تا مسافت‌های طولانی انتقال دهند و لازم است اقدامات پایش بیماری به صورت مستمر تشدید شود.
انسان در ارتباط مستقیم با پرندگان بیمار یا لاشه‌های پرندگان کشته شده نیز می‌تواند به این بیماری مبتلا شود.
در ایران منشاء این بیماری پرندگان مهاجری عنوان می‌شود که در فصل سرد سال از مناطق سردسیر شمالی وارد مناطق گرم یا معتدل می‌شوند.
نویسنده:مرتضی قربانی