منابع طبیعی، نعمتی که گر چه انسان‌ها آنها را به وجود نیاورده اند، اما سهم بزرگی در تخریب و نابودی آنها دارند.
کشف ده تُن چوب قاچاق آن هم در هفته‌ای که به نام منابع طبیعی نام‌گذاری شده نشان می‌دهد که افراد سودجو حتی برای چند روزی هم که برای حمایت از درختکاری و توسعه منابع طبیعی نام‌گذاری شده، احترام و ارزشی قائل نیستند و آنچه برایشان اهمیت دارد سود بیشتر از تخریب طبیعت است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز کرمان، تاغ زار‌ها نام گمنامی برای کرمانی‌ها نیست، از سال‌ها پیش که گزارش‌های زیادی توسط گروه خبر صدا و سیما تهیه و پخش شده، نشان می‌دهد این درختان مقاوم طعمه‌ای جذاب و پر سود برای قاتلان طبیعت هستند.
درختانی که همواره به عنوان سدی مقاوم در برابر توسعه بیابان و شن‌های روان محسوب می‌شوند.
حال زار تاغزار
از کرمان که چند کیلومتر دورتر می‌شویم به مکانی می‌رویم که نشان بی رحمی تَبَر و اَره بر درختان تاغزار به خوبی به چشم می‌خورد.
سمبل مقاومت طبیعت سالهاست که مظلوم واقع شده و از آن به عنوان ذغال مجالس به صورت انبوه استفاده می‌شود.
چوپانی که گله گوسفندان را برای چِرا آورده به ما می‌گوید: بار‌ها و بار‌ها دیده که شب‌ها ماشین‌های نیسان پشت سر هم به درون این تاغزار‌ها رفته و با انبوهی از درختان بریده شده برگشته‌اند.
به این چوپان می‌گویم:آیا شما تا کنون اطلاعی در این زمینه به مسئولین داده اید؟
می‌گوید: گوش شنوایی که تاکنون نبوده از طرفی آنقدر وسعت اینجا زیاد است که معلوم نیست از چه راهی ان‌ها خارج می‌شوند.
آقای دامغانی کارشناسی محیط زیست که ما را همراهی می‌کند می‌گوید: متاسفانه جنگلهای دست کاشت و طبیعی ما در سال‌های اخیر بسیار آسیب دیده و فقط در شمال استان ۲۰۰ هزار هکتار جنگل داریم که در معرض تهدید قرار دارند.
او می‌گوید: تخریب این تاغزار‌ها از دو طریق صورت می‌گیرد: اول توسط صاحبان مزارع و و روستا‌هایی که به علت گسترش شهرنشینی ، حالا تاغزار‌ها در دل آنها واقع شده‌اند که برخی برای توسعه کشاورزی آنها را قطع می‌کنند.
مرحله دوم نیز به دست قاچاقچیان است که به علت بالا رفتن قیمت چوب ، آنها را مورد قلع وقمع قرار داده اند.
تیشه بر ریشه
البته اره قاچاقچیان چوب فقط برای تاغزار‌ها تیز نیست ، درختان گز ، بادام کوهی و اَرژن‌ها نیز سالهاست که زغال آنها برای فرصت‌طلبان بسیار سودآور شده است.
درختان گَز سد آهنین دیگر طبیعت برای توسعه بیابان هستند و کسی در بیابان‌ها حتی آنها را آبیاری هم نمی‌کند، اما مقاوم و بی ادعا برای ساکنان شهر‌هایی هستند که جلوی توسعه شن‌های روان را گرفته‌اند.
آقای باقری از کشاورزان شهرستان فهرج می‌گوید: در ۱۰ سال گذشته آنقدردرخت گز در اطراف این شهر بریده شده که به قول معروف بیابان را لخت کردند.
او اضافه می‌کند: این درختان خودشان سبز شده اند و دست طبیعت آنها را پرورش داده و رشد کرده اند، اما اکثر مواقع شب‌ها مورد تهاجم افراد قرار می‌گیرند.
آقای نارویی دیگر شهروند فهرجی می‌گوید: تخریب و تار و مار کردن گز‌ها ضرر وآسیب بسیاری وارد کرده، چرا که گرد و خاک و شن‌های روان بیشتر شده‌اند و باور کنید نیمی از سال ساکنان اینجا اصلاً هوای مناسب و پاک ندارند.
نظارت بر طبیعت
اینکه استان کرمان پهناورترین استان کشور است بر کسی پوشیده نیست، اما یک استان بزرگ نیازمند ابزار‌های نظارتی بیشتر هم باید باشد تا از سرمایه‌های خود که به راحتی هم به دست نمی‌آیند، مراقبت کند.
آقای عربی کارشناس منابع طبیعی می‌گوید: کاشت درخت برای ما بسیار هزینه بَر است و مردم فکر نکنند که یک درخت به راحتی رشد می‌کند و به این مرحله می‌رسد.
او اضافه می‌کند: هر درخت برای ما میلیون‌ها تومان هزینه دارد تا به تکامل برسد، متاسفانه درختانی که طبیعت به ما ارزانی داده و ریالی هم برای آنها هزینه نشده به صورت انبوه در معرض تخریب و تهدید قرار گرفته‌اند.
اینکه چه کسی مسئولیت نظارت بر طبیعت را برعهده دارد، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان می‌گوید: این مسئولیت به صورت قانونی بر عهده ما است، اما وسعت این استان زیاد است و ما نمی‌توانیم بر همه آن نظارت داشته باشیم.
آقای رجبی زاده می‌گوید: به صورت سنتی، همواره نیرو‌های مراقبتی ما در گوشه گوشه استان فعالیت دارند، اما این کافی نیست، ما باید به سمت هوشمندسازی برویم و با ایجاد و نصب انواع دوربین‌ها و دکل‌های مراقبتی، نظارت خود را بیشتر کنیم.
از او می‌پرسم چرا اقدام نمی‌کنید؟ می‌گوید: اکنون اعتباری نداریم و در نظر هم گرفته نشده است و حتی برخی از اعتبارات ما برای طرح‌ها نیز برای سال آینده در بودجه کشور حذف شده است.
آقای رجبی زاده اضافه می‌کند: در سال‌های اخیر میلیارد‌ها تومان به علت تخریب تا غزار‌ها و جنگلهای دست کاشت به استان کرمان خسارت وارد شده و صرف تهیه زغال گردیده است که به آسانی قابل جبران نخواهد بود.
کشف چوب قاچاق
در یازده ماه امسال آمار کشف قاچاق چوب در استان بالا بوده است و در هر ماه چند ماشین در این زمینه شناسایی و توقیف شده است.
اگر چه افراد سودجو به راحتی درختان بی زبان را با بی‌رحمی قطع می‌کنند تا برای اندکی سود آن را به فروش برسانند، اما به سختی می‌توانند از مراکز مراقبتی و نظارتی عبور کنند.
در این زمینه رئیس پلیس امنیت اقتصادی استان می‌گوید: ما قاطعانه در برابر افراد سودجو مقابله خواهیم کرد و اجازه نخواهیم داد آنها منابع طبیعی استان را به تاراج ببرند.
سرهنگ حمید میر حبیبی به توقیف ۳۴ ماشین قاچاق چوب در نقاط مختلف استان اشاره می‌کند و می‌گوید: کشف ده‌ها تُن از انواع چوب‌های درختان و دستگیری ۳۸ متهم نشان از جدیت پلیس در مبارزه با قاچاق چوب دارد.
آفات قاتلان دیگر درختان طبیعت
در کنار قاچاقچیان جنوب باید به انواع آفات نیز نام برد که بسیار بیشتر موجب خشکاندن درختان جنگلی و منابع طبیعی استان شده‌اند.
اقای رجبی زاده مدیرکل منابع طبیعی استان می‌گوید: از یک و نیم میلیون هکتار عرصه جنگلی استان کرمان حدود ۷۰۰ هزار هکتار آن آلوده به انواع آفات است که تاکنون برای حدود ۲۲۰ هکتار آن اقدام شده است.
آفاتی که به شدت به درختان آسیب وارد می‌کند و اگر به داد آنها نرسند در مدت یک سال آنها خشک می‌شوند.
اینکه این آفات چگونه هستند و راه مقابله با آنها چیست کارشناس اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان می‌گوید: بیماری اَنگلی لورانتوس به بخش زیادی از درختان استان مثل بادام کوهی، اَرژن، قوسک و کَهکُم خسارت وارد کرده که پاکسازی بخشی از آنها به صورت مکانیکی و در حدود ۱۲ هزار هکتار انجام شده است.
خانم فرامرزپور می‌گوید: آفت دیگرجانور تَشی است که به درختان جنگلی بَنه در حدود دویست هزار هکتار خسارت وارد کرد و ما تاکنون توانسته ایم فقط سه هزار هکتار را به صورت توری پیچی و سنگ چینی اطراف تنه درخت اجرا واز ضربه زدن بیشتر جلوگیری کنیم.
وی اضافه می‌کند آفت دیگر ، سوسک چوب خوار است که تاکنون به ۱۵ هزار هکتار از درختان بادام کوهی خسارت زده و به صورت مکانیکی و شیمیایی بخشی از آن پاکسازی شده است.
این کارشناس اضافه می‌کند: وسعت کار بسیار بالاست و اعتبارات ما هم اندک، درختان جنگلی و منابع طبیعی نیازمند مراقبت بسیار بیشتر از این اقدامات دارد تا برای نسل‌های بعد ماندگار شوند.
خانم فرامرز پور به ارزش تولیدات و سودآوری محصولات منابع طبیعی استان هم اشاره می‌کند و می‌گوید: فقط ارزش تولید بذر بادام کوهی بَنه استحصال شده ما سالانه بالای ۱۵۰۰ میلیارد ریال است که در صورت حفاظت بیشتر و جلوگیری از تخریب آنها تا ۳۰۰ میلیارد ریال قابل افزایش است.
زراعت چوب
در کنار اقدامات مخربی که برای منابع طبیعی استان چه به دست انسان ویا افات صورت می‌گیرد طرحی هم برای اولین بار در استان به نام زراعت چوب آغاز شده است.
کارشناسی منابع طبیعی می‌گوید: در این طرح در ۵۵۰ هکتار حدود ۳۰۰ هزار اصله درخت از گونه‌های با رشد سریع مثل اُکالیپتوس و صنوبرکشت شده است.
آقای احمدی می‌گوید: برنامه ما افزایش کاشت در حدود ۴۰ هزار هکتار انواع درختان است و هدف آن احیای جنگل، اشتغال در زمینه‌های مستثنیات و دولتی و رونق تولید در بخش منابع طبیعی است.
ازاین کارشناس پرسیدم، آیا مردم هم می‌توانند در این کار مشارکت نمایند؟
می‌گوید: بله ما از حضور مردم استقبال می‌کنیم و در این طرح زراعت چوب تسهیلات و بسته‌های حمایتی نیز در نظر گرفته‌ایم و حتی توزیع رایگان نهال از گونه‌های چوبده و سریع الرشد و خرید تضمینی زراعت آنها را نیز در برنامه داریم.
طبیعت همواره مظلوم و بی دفاع است به خصوص جنگل و درختان که بخشی از زیبایی طبیعت هر کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
درختانی که همواره در معرض تهدید و تخریب هستند و اعتراضی هم نمی‌توانند بکنند، گاهی آتشی از روی غفلت و بی خبری به جان آنها می‌افتد، گاهی تَبر واَره‌ای بی رحمانه آنها را به زمین می‌غلطاند و گاهی هم دست مُرفهی بی درد که دلش فضایی زیبا برای ساخت ساز می‌خواهد، آنها را به زمین می‌افکند.
در این راستا باید هر کسی مسئولیت اجتماعی خودش را در قبال طبیعت بپذیرد و به آن عمل نماید و البته از ابزار‌های جدید به روز شده برای نظارت بیشتر بر منابع طبیعی استان نیز استفاده نماییم.
نویسنده :سید امان الله احمدی زاده