وب گردی
بونسای و انواع آن
برای تکثیر گیاه بنسای، چهار اصل کلی شامل انتخاب گیاه، طراحی، هرس و تربیت و نیز مدیریت بایددر نظر گرفته شود.
به گزارش وب گردي
خبرگزاري صدا وسيما؛ در طبیعت بیان ژن‌ها در یک شرایط محیطی خاص، فتوتیپ خاصی را در موجودات زنده باعث می‌شود. پس از بیان کامل پتانسیل ژنتیکی، برای ایجاد فتوتیپ، فراهم کردن شرایط محیطی بهینه لازم است. به عبارت دیگر با تغییر محیطی که موجود در آن نمو می‌یابد می‌توان فتوتیپ را تا حدودی تغییر داد. در فضای سبز تمایل بر این است که گیاهان سریع مستقر شده و با رشد زیاد خود در کوتاه مدت به اندازه نهایی برسند، اما زمانی که گیاهان درون خانه پرورش داده می‌شوند، مطلوب است که تغذیه گیاهان به گونه‌ای باشد که تا حد امکان رشد و نمو کندی داشته باشند. یک نمونه رایج در استفاده از این جنبه گیاهان کند رشد، در هنر ژاپنی‌ها وجود دارد که بنسای نامیده می‌شود.
بنسای از دو کلمه Bon به معنی سینی و Sai به معنی درخت مشتق شده است و بنسای عبارت از هنر پرورش و تربیت گیاهان (درختان، درختچه‌ها و پیچ‌ها) به صورت مینیاتور به گونه‌ای است که شکل طبیعی خود را در این اندازه حفظ نماید. در حقیقت بنسای یک روش پرورش گیاهان پاکوتاه است. پاکوتاهی با هرس و پرورش گیاهان در ظرف‌های کم‌عمق حاصل می‌شود.
اصول پرورش بنسایبرای موفقیت در تولید گیاه بنسای، چهار اصل کلی شامل
انتخاب گیاه،
طراحی،
هرس و تربیت و نیز
مدیریت باید درک و در نظر گرفته شود.
انتخاب گیاه
مخروطیان
مخروطیان گیاهانی مقاوم و متحمل به هرس و دیگر دست‌کاری‌های رایج برای ایجاد بنسای هستند و یک فرد تازه کار بهتر است از این گیاهان برای ایجاد بونسای استفاده کند. مخروطیان در طی مدت کوتاهی (به طور معمول چند سال) آماده می‌شوند. ویژگی مطلوب دیگر آن‌ها این است که اغلب همیشه سبز بوده و بنابراین در تمام طول سال جذاب هستند. برخی انواع مخروطیان که برای ایجاد بونسای هستند در جدول آمده است:
مخروطیان گزینش شده برای بنسایگیاه نام علمی
| Cedar |
Cedrus spp. |
| Silver fir |
Albies alba |
| Japanese cedar |
Cryptomeria japonica |
| Chinese huniper |
Juniperus chinensis |
| Japanese white pine |
Pinus parviflora |
| Japanese black pine |
Pinus thubergii |
| Spruce |
Picea spp. |
| Yew |
Taxus baccata |
| Larch |
Larix spp. |
| False cypress |
Chamaecyparis spp. |
درختان خزاندارگیاهان خزان‌دار برگ‌های خود را در فصل پاییز پس از نمایش رنگ پاییزه برگساره، از دست می‌دهند. در طول دوره خفتگی، زمانی که تمام برگ‌ها ریختند، فرصت خوبی برای هرس و شکل‌دهی دوباره آن‌ها فراهم می‌شود و رشد قوی در بهار دوباره شروع می‌شود. از این رو بنسای خزان‌دار نیاز به هرس منظم برای کوچک نگه‌داشتن برگ‌ها دارد. گونه‌های با منشاء شرقی به علت اینکه اندازه برگ آن‌ها به طور طبیعی کوچک است مناسب می‌باشند. جدول زیر تعدادی از درختان خزان‌دار سازگار با پرورش بنسای را نشان می‌دهند.
تعدادی از درختان خزان‌دار سازگار با پرورش بنسایگیاه نام علمی
| Trident maple |
Acer trifidum |
| Japanese maple |
Acer palmatum |
| Chinese elm |
Ulmus pervifolia |
| Hornbeam |
Carpinus laxiflora |
| Crab apple |
Mallus floribundo |
| Black birch |
Betula nigra |
| Beech |
Fagus crenata |
| Gray-Bark elm |
Zdkova serrato |
درختچه‌های زینتیاغلب از مخروطیان برای ایجاد بنسای استفاده می‌شود، اما درختچه‌های زینتی که میوه‌ها و گل‌های کوچک می‌دهند نیز می‌توانند بنسای خوبی ایجاد کنند. ظاهر زیبای گل‌ها و میوه‌های آن‌ها از مواردی است که باید در نظر گرفته شود. برخی درختچه‌های زینتی که برای استفاده در ایجاد بنسای مناسب هستند، در جدول زیر آمده است:
درختچه‌های زینتی مناسب برای ایجاد بنسایگیاه نام علمی
| |
| Azalea |
Azalea spp. |
| Rhododendron |
Rhododendron spp. |
| Rock cotoneaster |
Cotoneaster horizontalis |
| Crab apple |
Mallus spp. |
| Japanese apricot |
Prunus mume |
| Almond |
Prunus amygdalus |
| Apanese cherry |
Prunus serrulata |
| Visteria |
Wisteria spp. |
| Vinter jasmine |
Jasminum nudiflorum |
| Japanese camellia |
Camellia japonica |
طراحي:از آنجا که بنسای یک فرم هنری است، جذابیت در محصول نهایی در اولویت قرار دارد. طول عمر نیز یکی از جنبه‌های مهم بنسای است؛ بنابراین طرح باید به گونه‌ای باشد که گیاهانی که با ظاهر مسن، خشن و هوازده ایجاد کند؛ بنابراین برخی طرح‌ها همانند طرح Fukinagashi و طرح تنه دو شاخه Nejikan، در مقابل فشار نیرو‌های طبیعی همانند باد، گیاهان را حفظ می‌کنند. طرح‌ها ممکن است شامل یک درخت با یک تنه منفرد، یک درخت با چند تنه یا گروهی از درختان باشند. طرح‌های گروهی شرایط را برای ایجاد یک فضای سبز مینیاتور فراهم می‌کنند. برخی طرح‌ها، با شاخه‌های واژگون که از لبه ظرف آویزان شده‌اند بسیار جذاب هستند.
طرح فوکیناگاشی
ساقه S یا نجیکان
بونسای آبشاری
بونسای جنگلی ممرز
تربیت و هرسهرس در کنترل اندازه گیاه در پرورش بنسای اهمیت دارد. ریشه‌ها و شاخساره‌ها به طور شدید هرس می‌شوند تا شکل و اندازه مورد نظر بدست آید و نیز سرعت نمو گیاه کنترل نمود. اغلب در زمان تربیت برای اینکه گیاه را وادار کنیم به شکل طراحی شده درآید، لازم است از سیم و مفتول استفاده کنیم.
هرس ساقه
هرس ریشه
مدیریتپس از استقرار بنسای، برای نگهداری ریشه‌ها و حفظ شکل بنسای، هرس باید به صورت دوره‌ای انجام شود. گیاه باید آبیاری و کوددهی شده و در تمام مدت در شرایط محیطی مناسب قرار گیرد.