افزایش بهره وری صنعت باغداری نیازمند آموزش باغداران و تغذیه مناسب درختان برای رسیدن به افزایش دوبرابری محصول است.
به گزارش خبرگزاری صدا وسیمای مرکز گلستان ،بهره وری شاخص مهمی است که موفقیت اقتصادی را تضمین می کندکه عوامل زیادی در افزایش آن نقش دارند .
اهمیت آن وقتی معلوم می شود که افزایش تولید در زندگی باغداران و افزاد جامعه افزایش سرعت پیشرفت آن نقش اصلی را بازی می کند .
استان گلستان که نیمی از جمعیت آن روستایی و ۷۰ درصد اقتصاد آن وابسته به کشاورزی است از بسیاری از صنایع محروم مانده و بنا بر این به شدت نیازمند بررسی عوامل رشد بهروری در کشاورزی است .
فرهانیان ،معاون مدیر باغبانی جهاد کشاورزی گلستان می گوید: باغداری با ۳۰ هزار هکتار وسعت از 650 هزار هکتار اراضی کشاورزی گلستان و۱۳ هزار نفر بهره بردار ، شاخه ای پربار از کشاورزی استان را تشکیل می دهد و تولید باغات دو تا سه برابر زراعت عایدی برای باغداران دارد.
به گفته فرهانیان بیش از ۷۰ درصد باغداران کم سواد یا بی سواد هستند که این وضع، نیاز به آموزش و ترویج روش های باغداری را ضروری کرده است .
اقلیم گلستان با درختان زیادی چون گردو ،زیتون ،مرکبات، انواع آلو و گلابی سازگار است .
در بررسی عوامل موثر در سازگاری اقلیم گلستان با باغداری؛ بررسی داده های اداره کل هوا شناسی گلستان نشان می دهد؛ گلستان حدود 300 روز آفتابی درسال ، رطوبت بین ۵۰ تا ۸۰ درصد هوا ، بارندگی متوسط بیش از 500 میلی متر سالانه دارد که اقلیم مناسب و سازگار با باغداری را فراهم می کند.
اما با وجود این تولید باغات گلستان چرا فاصله زیادی با متوسط تولید باغات دنیا دارد ؟
لطفی زاده مدیر باغبانی جهاد کشاورزی گلستان می گوید:طبق قانون برنامه پنجم توسعه قرار بود متوسط تولید باغات مرکبات استان و کشور به ۴۰ تن در هکتار برسد اما هنوز به علت تامین نشدن ماشین آلات جدید وآگاهی و دانش ناکافی باغداران از علم باغداری این مقدار به ۲۰ تن در هکتار هم نرسیده است.
احمدی باغدار گلستانی می گوید: گونه های نهال زیتون و مرکبات سازگار با اقلیم گلستان که شاخه های آن بتواند سرما و برف زمستانی و شکوفه های آن سرمای دیررس بهاره را تاب بیاورد و در دمای 45 درجه تابستان میوه ها را نگه دارد قطعا نقش موثری در افزایش بهره وری دارد اما به اندازه کافی در دسترس نیست و این امر موجب آزمون وخطای کشاورزان شده است .
البته فرهنگ باغداری سنتی نمی تواند به سادگی این تغییر راهکار ها را بپذیرد واینجا به عنوان پیش زمینه به دانش و سواد باغدار برای بکارگیری و توجه به علم و دانش نیاز است .
در حالی که اکثر بهره برداران باغات گلستان کم سواد هستند افزایش دانش باغداری و ترویج فرهنگ تحقیق و توسعه می تواند از بسیاری از هزینه های آزمون و خطا در این صنعت کم کند و با تقویت صنعت باغداری به اشتغالزایی و رونق دوباره روستا ها که سیاست های کلان اقتصاد مقاومتی است کمک کند.
یکی از دغدغه های باغداران ریزش میوه های نارس پس از شکوفه های فراوان بهاری است .
با شروع گرمای اوایل خرداد و افزایش تبخیر در صورتی که آب کافی و منظم و مواد معدنی و مغذی به درخت نرسد درخت مجبور است مقدار زیادی بین 30 تا 80 درصد از بار خود را بریزد تا زنده بماند .
باغداران معمولا با دیدن حجم انبوه این میوه های نارس در زیردرختان دچار نگرانی می شوند و به دنبال چاره و مشاوره با کارشناسان می روند تا شاید با استفاده از محلول ریز مغذی جلوی این ریزش را بگیرند .
اما در فرصت اندک این محلول پاشی نمی تواند تاثیر چندانی بر تغذیه درخت و جلوگیری از خسارت داشته باشد.
وقتی به نظر کارشناسان باغداری مراجعه می کنیم تغذیه درخت با انواع ویتامین مواد معدنی و ریزمغذی ها ، مبارزه به موقع با آفات و آبیاری منظم را عوامل اصلی نگهداری میوه برروی شاخه درخت می دانند.
کارشناسان می گویند : درخت به تغذیه زمستانه با ریزمغذی ها ،کودهای حیوانی و شیمیایی نیاز دارد.
پا بیل کردن خاک سایه انداز درخت، ایجاد کانال کود و ایجاد چالکود سه روشی است که کارشناسان باغبانی برای تامین نیاز درخت توصیه می کنند .
البته نسبت ترکیب خاک با میزان کودهای دامی و شیمیایی نقش مهمی در رفع کمبودها دارد .
اما چگونه این ترکیب مناسب بدست می آید؟
اینجاست که کارشناسان آزمایش خاک و آزمایش بر گ از درختان باغ را ملاک و تعیین کننده می دانند.
سید مجتبی حسینی ،کاشناس باغداری و مدیر جهاد کشاوری بندر گز می گوید :در باغداری علمی ،آزمایش خاک در حکم آنالیز غذای روزانه و آزمایش برگ در حکم آزمایش خون است که بر اساس آن کارشناسان می تواند مانند پزشک کمبودهای درختان را تشخیص دهند و نسخه مناسبی برای تامین مواد و ترکیب کودی مورد نیاز درختان بپیچند .
خانم محضری مسئول آزمایشگاه خاک جهاد کشاورزی بندرگز می گوید :آزمایش خاک به تهیه نمونه مناسب از خاک باغ نیاز دارد که روش علمی آن کندن چاله هایی به عمق 50 تا 60 سانتی متر به صورت زیگزاگ از نقاط مختلف باغ و برداشت دو نمونه خاک از عمق صفر تا ۳۰ سانتی متر تا ۶۰ سانتی متر نیاز دارد تا نمونه مناسب بدست آید و دقت آزمایش را بالا ببرد .
به گفته حسینی کارشناس باغبانی بهترین زمان انجام آزمایش خاک و تغذیه زمستانه زمانی است که درخت در خواب زمستانه است و تورم جوانه ها انجام نشده است.
عباسی معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان می گوید: نسبت ترکیب کود شیمیایی با خاک سطحی از روی آزمایش خاک بدست می آید در صورتی که مواد غذایی گیاه به موقع تامین شود میزان ریزش میوه های نارس در فصل بهار و تابستان کاهش می یابد که این امر موجب افزایش بهره وری و تولید باغ خواهد شد بنابراین مشورت با کارشناسان در آزمایش خاک به موقع و دقیق و تغذیه زمستانه می تواند نقش مهمی در افزایش تولید و بهره وری باغات داشته باشد .
برای گرفتن محصول خوب باید تغذیه مناسب داشت که در این خصوص باید زمان ،میزان و روش تغذیه مناسب را به باغداران آموزش داد.
محمد رضا عباسی می گوید:کود های ازت ،فسفر و پتاس و عناصر میکرو که باید در اختیار ریشه گیاه قرار بگیرد به اصطلاح چالکود نامیده می شود.
عباسی می گوید :یکی از مزایای پنهان چالکود هرس ریشه است که با قطع سر ریشه درخت در زمان کندن چاله باعث افزایش ریشه زایی و قوی شدن ریشه گیاه می شود.
وی می گوید:از مزایای چالکود می توان به نگهداری رطوبت در کنار ریشه ،آزاد سازی تدریجی مواد مغذی و زطوبت وتامین نیاز سالهای آینده درخت اشاره کرد.
همچنین درخت قوی بهتر می تواند گرده افشانی کرده ، با آفات مبارزه کند و در برابر تنش کم آبی مقاومت بیشتری دارد.
به گفته کارشناسان باغداری برای هر درخت حداقل دو چالکود نیاز است وبرای هر چالکود باید یک فورغون کود دامی با خاک چاله ترکیب شود پس برای هر باغ با ۴۰۰ اصله درخت حدود ۸۰۰ فورغون کدو دامی پوسیده مصرف می شود.
اما اگر تغذیه درختان به درستی انجام نشود چه آثاری دارد؟
عباسی می گوید: ریزش میوه های نارس،رنگ پریدگی برگ ها وکوچک ماندن میوه ها از خسارات تغذیه نا مناسب است.
متکی باغدار بندرگزی که از محصول باغ پرتقال خود راضی است می گوید :از دوسال پیش آزمایش خاک باغ خود را انجام دادم و ترکیب مقدار کود دامی و محلول پاشی را بر اساس نیاز گیاه انجام می دهم که خوشبختانه از نتیجه کاملا راضی هستم .
نتیجه:استفاده از دانش نوین در باغداری برای افزایش بهروه وری و رشد اقتصادی جامعه کشاورزی ضروری است اگر همراه با بومی سازی و نگاه اقتصاد مقاومتی باشد که در این صورت نتایج بزرگ آن در سالهای آینده از جمله رسیدن به برنامه توسعه کشور حتمی خواهد بود.
سردبیر: سید حسین حسینی