دولت جدید امریکا و چالش استراتژی مهار چین

جو بایدن رئیس جمهور جدید امریکا در اولین سخنرانی خود در تشریح سیاست خارجی دولتش به تقابل با چین و روسیه پرداخت و گفت که واشنگتن در سیاست خارجی به موازات همکاری فعال با متحدان غربی، از چین و روسیه فاصله خواهد گرفت.بایدن گفت که ایالات‌ متحده در برابر جاه‌طلبی‌های روزافزون چین مقاومت خواهد کرد. او از رفتارهای تهاجمی چین در تجارت خارجی انتقاد کرد.
بایدن افزود آمریکا با سوء استفاده‌های اقتصادی پکن مقابله و اقدام تجاوزکارانه و قهری چین در زمینه نقض حقوق بشر، سرقت مالکیت معنوی و سلطه جویی بر جهان را تلافی خواهد کرد.
 رئیس جمهور امریکا روز پنجشنبه گذشته هم طی سخنانی در وزارت دفاع این کشور با بیان اینکه واشنگتن باید با چالش‌هایی که چین برای آمریکا دارد مقابله کند، گفت: تشکیل کارگروه ویژه در پنتاگون برای ارزیابی سیاست‌ها در قبال چین و ارائه پیشنهادات جهت مقابله با آن را اعلام می‌کنم.
رئیس‌جمهور آمریکا بر جدیت خود برای مقابله با تهدیدها علیه چین تاکید کرد و افزود که اگر لازم باشد، هرگز در بکارگیری قوه قهریه برای حمایت از منافع آمریکا و اتباع این کشور تعلل نخواهد کرد.
بایدن همچنین در تماس تلفنی با همتای چینی خود پس از تعارفات اولیه بر نگرانی‌های اساسی خود نسبت به آنچه آنها را اقدامات "ناعادلانه و اجباری" پکن، اقدامات "سرکوب‌گرایانه‌" در هنگ‌کنگ، "نقض‌های حقوق بشری" گزارش شده‌ در سین‌کیانگ و افزایش اقدامات "تهاجمی و زورگویانه‌اش" در منطقه از جمله نسبت به تایوان خواند، تاکید کرد.
اما شی جینپینگ رئیس جمهور چین لحن قاطعانه و تند خود نسبت به هنگ‌کنگ، سین‌کیانگ و تایوان را حفظ کرد و به بایدن گفت: اینها موضوعات مربوط به حاکمیت و تمامیت ارضی چین هستند و طرف آمریکایی باید به منافع اساسی چین احترام بگذارد. من امیدوارم آمریکا در این رابطه با احتیاط رویکردی اتخاذ کند.
شی جینپینگ با تاکید براینکه همکاری چین-آمریکا از بسیاری جهات به نفع هر دو کشور و کل جهان است, افزود رویارویی میان چین و آمریکا بدون شک فاجعه‌ای برای هر دو کشور و برای کل جهان خواهد بود.
مواضع دولت بایدن در قبال چین این سوال ها را پدید آورده است که روابط واشنگتن وپکن در این دوره  به ویژه با تشکیل کارگروهی در پنتاگون به چه سمت و سویی حرکت خواهد؟  آیا این روابط در مسیر تنش بیشتر وحتی تا درگیری میان دوطرف پیش خواهد رفت یا اینکه روابط بهتری در این دوره رقم خواهد خورد؟
در ارزیابی تحلیلگران وصاحبنظران این حوزه بدون استثنا بر این نکته تاکید می شود که دولت جدید امریکا در شرایطی مهار چین را در دستور کار قرار داده که بر خلاف پیشبینی های قبلی که چین در سال 2030 از نظر اقتصادی به ایالات متحده می رسد پیامدهای ویروس کرونا سبب شده است تا بر اساس ارزیابی های جدید چین تا سال 2028 علاوه بر رسیدن به اقتصاد امریکا از آن هم جلو بزند.
نتایج تازه ترین تحقیقات «مرکز مطالعات اقتصادی و تجاری» انگلیس (CEBR)  که روزنامه گاردین منتشر کرد حاکی از آن است که چین به عنوان دومین اقتصاد قدرتمند جهان، تا سال ۲۰۲۸ و ۱۰ سال زودتر از آنچه انتظار می‌رفت، از آمریکا که فعلا در جایگاه نخست قدرت اقتصادی جهان قرار دارد، پیشی بگیرد.
از طرفی صرف نظر از جنگ سرد برای فروپاشی شوروی,  سیاست های یکجانبه گرایانه و اشتباه دولت های امریکا در برافروختن جنگ های بی پایان و اعمال تحریم های یکجانبه علیه دیگر کشورها با ادعاهای مختلف از جمله دفاع از ارزش های دموکراتیک یا مبارزه با تروریسم و یا تلاش برای ادغام رژیم صهیونیستی در منطقه غرب آسیا یا ورود به جنگ سرد جدید با دیگر قدرت ها همه دست به دست هم داده است تا این کشور بطور خود کار خود از منافع حاصل از همکاری های اقتصادی به نفع رقبایی چون چین محروم و سلطه دلار را به نفع ارزهای بومی تضعیف نماید.
نامه جیمی کارتر رئیس جمهور اسبق امریکا به ترامپ  در سال 2019 به بخشی از راهبردهای غلط دولت های امریکا اشاره دارد که که اشتباهات این کشور را گوشزد می کند که موجب عقب ماندن اقتصاد امریکا از چین و به تبع آن از بین رفتن رهبری آن در جهان شده است.
جیمی کارتر دراین نامه تاکید می کند از 40 سال پیش که روابط چین و امریکا عادی شد پکن یک سنت هم خرج جنگ نکرد اما امریکا 3 تریلیون دلار صرف لشکرکشی کرد و حالا اقتصاد چین در حال سبقت از امریکاست البته ترامپ در سخنان خود می گفت که امریکا 7 تریلیون دلار صرف جنگ های خاورمیانه کرد بدون اینکه هیچ دستاوردی داشته باشد.
حال با این وضعیت بایدن برای مهار چین چه ابزاری در دست دارد؟ آیا امریکا به تنهایی قادر خواهد بود چین را مهار نماید ؟ آیا متحدانش حاضر خواهند بود با این کشور در مهار چین همراهی نمایند؟ 
در پاسخ به این سوال ها باید گفت امریکا به تنهایی قادر نیست که چین را مهار نماید یا وارد درگیری با این کشور شود چرا که چین علاوه بر داشتن جمعیت نزدیک به یک میلیارد و چهارصد میلیون نفری و پیشرفت های اقتصادی,  در حوزه های نظامی ساخت تسلیحات هسته ای, موشک های قاره پیما یا تکنولوژی فضایی و ارسال ماهوراه به فضا  ویا در حوزه دریاها با ساخت ناو هواپیمابر شاندونگ به پیشرفت های چشمگیری  دست یافته  
است .
متحدان غربی امریکا نیز روابط تجاری گسترده ای با چین دارند و حاضر نخواهند شد وارد مقابله با این کشور شوند. به ویژه اینکه دولت ترامپ با آغاز جنگ تجاری با چین نه تنها توفیقی در مهار چین به دست نیاورد بلکه با فاصله گرفتن بیشتر تراز تجاری چین در مبادلات اقتصادی با امریکا در عمل شکست خورد ضمن اینکه در همین دوره این اقدام ترامپ به شیوع مشکوک پاندومی کرونا منجر و امریکا را با چالش های داخلی روبرو کرد.
به نظر می رسد ابزارهایی که دولت بایدن برای مهار چین در اختیار دارد به رویکردهای تحریمی و دامن زدن به تنش های داخلی با بهانه دفاع از ارزش های دموکراتیک و دامن زدن به مسایل داخلی چین در خصوص اویغورها یا موضوع هنگ کنک و تایوان و در حوزه خارج نزدیک چین به تنش آفرینی در روابط این کشور با همسایه ها محدود می شود.
در این خصوص هم مقام های چینی به شدت هشدار داده اند که امریکا در امور داخلی اش دخالت نکند. در خصوص تایوان به موضع تند وی فنگه، وزیر دفاع چین اشاره می شود که خرداد ماه گذشته به آمریکا هشدار داد در امور مربوط به اختلافات امنیتی و سرزمینی این کشور با همسایگانش از جمله تایوان و دیگر کشورهای حوزه دریای چین جنوبی مداخله نکند.
وزیر دفاع چین در این زمینه گفت: «هر کس به خود جرأت بدهد که تایوان را از چین جدا کند، ارتش چین چاره‌ای جز نبرد به هر قیمتی نخواهد داشت.»
یکی دیگر از اقدامات امریکا برای مقابله با چین تخریب پایگاه اجتماعی کالاهای چینی در کشورهایی است که چین در آنها سرمایه گذاری کرده اند که این موضوع نیز با توجه به استقبال دیگر کشورها از طرح یک جاده یک کمربند با شکست روبرو شده است. ضمن اینکه به گفته کارشناسان, چین از اشباع بازار مصرف نیز نگرانی ندارد و در این زمینه هم برنامه ریزی کرده است و قصد داره با توجه به جمعیت زیادی که دارد تمرکزبعدی اش رو به بازار داخلی بگذارد.
این موارد همه حاکی از آن است که چینی ها به زمینه های آسیب پذیری اقتصادی, نظامی وامنیتی وثبات اجتماعی نیز آگاهی پیدا کرده اند و در این مسیر تدابیری اندیشیده اند در حالیکه بالعکس امریکا امروزه با چالش های داخلی و شکاف های اجتماعی وسیاسی و اقتصادی ناشی ازسیستم سرمایه داری روبرو بوده وبعد از ترامپ این چالش ها افزایش پیدا کرده است.
به نظر می رسد برخی از سیاستمداران برجسته آمریکایی نیز به این موضوع پی برده اند که آمریکا باید بپذیرد دیگر قادر به دستیابی به برتری یکجانبه در زمینه اقتصاد و فناوری نیست و انچه که بایدن در خصوص مهار چین می گوید بیشتر مصرف داخلی دارد. 
در این ارتباط استناد به سخنان جن ساکی سخنگوی کاخ سفید می شود که گفت رئیس جمهور درباره چالش هایی که با آنها روبرو هستیم، شفاف است. یکی از آنها رقابت راهبردی با چین است. برای آنکه بهترین جایگاه را در آن رقابت داشته باشیم ما باید گام هایی در اینجا در خانه و از جمله اینکه نیروی کاری خود را رقابت پذیر تر کنیم. ما باید گام هایی در جهت حفاظت از فن آوری خود برداریم. 

------------------------------------------------------------
رضا محمدمراد