گوور قلعه ماهنشان زنجان را بیشتر بشناسید
اثر دستکند معروف به گوور قلعه در هزارمتری شمال غرب روستای اورجک از توابع دهستان اوریاد شهرستان ماهنشان، در بلندی‌های مشرف بر دره رودخانه قلعه چای قرار گرفته است.
به گزارش گروه علمی - فرهنگی خبرگزاری صدا وسیما مرکز زنجان ؛در شمال روستای اورجک رشته‌ای از ارتفاعات وجود دارد که در جهت شرق به غرب امتداد یافته‌اند. بلندی‌های مذکور بخشی از رشته‌کوه‌های شمالی دره رودخانه قلعه چای هستند که در برخی قسمت‌ها با ساختار رسی مارنی و کنگلومرایی نمودار شده‌اند.
ابولفضل عالی، دکتری باستان‌شناسی و کارشناس اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی زنجان که برروی این اثر مطالعه کرده است می‌گوید:گوور قلعه بر بالای یکی از بلندی‌ها که بخش فوقانی آن به‌صورت صخره¬ای است، کنده شده است. این محل با ارتفاع ۱۵۳۳ متر بالاتر از سطح آب‌های آزاد و در ناحیه مرزی استان زنجان با آذربایجان غربی واقع است. در سمت شرق و جنوب کوه مسیلی وجود دارد که گور دخمه حدود ۳۵ متر بالاتر از بستر آن قرار دارد. روان آب‌های فصلی ارتفاعات از طریق این مسیل به رودخانه قلعه چای منتقل می‌شود.
عالی می‌افزاید: مطابق با باور‌های مردم محلی، این مکان قلعه‌ای از دوران پیش از اسلام است که به گبر‌ها تعلق داشته است و در واقع نام‌گذاری عجیب اثر به گوور قلعه نیز به همین دلیل است. طبق مطالعات میدانی انجام شده برخلاف تصور روستاییان هیچ قلعه یا ساختار تدافعی، نظامی و سکونتی در محلی که به گوور قلعه معروف است، وجود ندارد.
برخلاف نظر مردم منطقه گوور قلعه یک اثر دستکند صخره‌ای است که به دلایلی می‌تواند یک محل تدفین صخره¬ای از دوران پیش از اسلام باشد.
اثر تاریخی گوور قلعه اورجک تا سال ۱۳۸۰ خورشیدی کاملاً ناشناخته بود. در آن سال این اثر در برنامه بررسی و توسط باستان¬شناسی شهرستان ماه¬نشان شناسایی شد.
شباهت این اثر با آرامگاه¬های صخره¬ای شمال غرب و غرب ایران که منسوب به اورارتو‌ها و ماد‌ها هستند انکارناپذیر است.
با وجود نبود شواهد و مدارک تاریخی و باستان¬شناختی مرتبط با گوور قلعه، موقعیت قرارگیری و شباهت اثر به برخی گور دخمه‌های غرب و شمال غرب ایران نشان می‌دهد که احتمالاً این اثر دستکند، یک محل تدفینی و تنها گور دخمه¬ شناسایی‌شده از دوران پیش از اسلام در استان زنجان است.
شاید یکی از دلایل ناشناخته بودن اثر، دسترسی سخت و قرار داشتن در منطقه‌ای به دور از دید بوده است. برای رسیدن به گوور قلعه پس از طی ۶۰۰ متر مسیر جاده آسفالت اورجک به ارزه خوران، باید وارد دره¬ای در شمال جاده شد که در وسط آن رودخانه‌ای فصلی جریان دارد. در ادامه مسیر به سمت شمال و در فاصله حدود ۳۰۰ متر از جاده، اثر تاریخی گوور قلعه در بالای یک بلندی صخره¬ای قابل‌مشاهده است.
. نمای ورودی گور دخمه به شکل طاق هلالی تراشیده شده و رو به سمت غرب است. عرض ورودی ۱۰۸ سانتی¬متر و بلندی آن ۱۱۵ سانتی¬متر است. نمای بیرونی اثر کاملاً ساده و بدون هیچ‌گونه تزیینات خاصی است.
آثار دیگر شهرستان ماهنشان