صنعت دارویی اتحادیه اروپا با مشکلاتی برای تامین و تحویل به موقع واکسن کرونا مواجه شده است.
نسخه الکترونیکی روزنامه اسپانیایی ال پاییس در مقاله‌ای که به موضوع نگرانی‌ها در صنعت دارویی اتحادیه اروپا پرداخت و نوشت: اروپا با بحرانی بی سابقه مواجه است که موجب بروز اختلاف با یکی از ارزشمندترین صنایع این اتحادیه شده است. نوآوری، ارزش افزوده و حجم اقتصادی که صنعت دارویی به ارمغان آورده است، بروکسل را بر آن داشته است که همواره نگرشی راهبردی به این صنعت داشته باشد. به عنوان مثال، متداول است که اتحادیه اروپا در مجامع بین المللی از مواضع مشترک خود با این صنعت دفاع کند. آخرین مورد از این قبیل کمک‌ها پنج شنبه گذشته مشاهده شد که بروکسل در سازمان تجارت جهانی با آمریکا و انگلیس در یک سمت قرار گرفت تا در برابر درخواست هند و آفریقای جنوبی درباره تعلیق حق کشف واکسن بایستد. بحث و جدال‌ها بر سر این موضوع است که انجام این کار موجب دلسردی در سرمایه‌گذاری در این صنعت و نوآوری در این زمینه می‌شود.
فایزر و آسترازنکا به تازگی اعلام کردند در تحویل واکسن‌های کرونای ساخت این شرکت‌ها تاخیر و کاهش به وجود آمده است، این موضوع مانند "آب سردی روی رهبران اتحادیه اروپا ریخته شد". چنین خبری، پس از دهه‌ها همکاری، پرداخت صد‌ها میلیون یورو پیش پرداخت و تعهدات خرید بیش از ۱ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دوز دارو، علاوه بر برانگیختن حس عصبانیت در رهبران اروپا، تداعی کننده طعمی تلخ از خیانت بود.
"زاین ریزوی"، محقق سازمان "پابلیک سیتیزن"، سازمانی تخصصی در حقوق بشر می‌گوید: "اتحادیه اروپا با پیامد‌های اشتباه اعتماد به شرکت‌های دارویی دست و پنجه نرم می‌کند. این‌ها عواقب انحصار حق کشف در بحبوحه همه گیری بیماری در زمانی است که باید دانش به اشتراک گذاشته شود و تولید به حداکثر برسد".
حق ثبت دارو و حق شرکت‌های دارویی برای فروش محصولات خود به صورت انحصاری برای سال‌ها (۱۰ تا ۲۰ سال بر اساس مورد) از زمان توسعه کار بر روی دارو‌های ضد ویروسی، همواره موضوع بحث و جدال بوده است. این مورد به عقیده برخی به عنوان مانعی برای رسیدن دارو‌ها به افرادی است که به آن نیاز دارند و به عقیده برخی دیگر به منزله موتوری برای پیشرفت و پیشبرد ساخت دارو است.
"گییِم لوپز کاساسنوواس"، رئیس مرکز تحقیقات اقتصادی و سلامت دانشگاه پمپئو فابرا، معتقد است: "انگیزه نوآوری با حق ثبت کشف ایجاد می‌شود". کاساسنوواس از روش‌هایی مانند حراج‌های ثبت اختراع سخن به میان می‌آورد که این امکان را به بخش دولتی می‌دهد که موارد مورد نظر خود را تهیه کنند.
"بئاتریس گونزالس لوپز بالکارسل"، استاد اقتصاد، این ساختار را "ناقص، با وصله‌های منحصر به خود" می‌داند و می‌افزاید: "اما انسان هیچ راه بهتری را برای تشویق به رقابت به منظور نوآوری، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و دستیابی به منافع گسترده پیدا نکرده است و این موردی است که به هنگام انقضای مهلت انحصار به وقوع می‌پیوندد و هر کسی می‌تواند دارو را به قیمت‌های خیلی پایین تولید کند".
مجوز‌های اجباری یکی از این وصله‌های لازم است که شامل سازوکار مشترک و منظمی می‌شود که به یک کشور اجازه می‌دهد در صورت مواجهه با یک بحران سخت، حق ثبت کشف دارو را داشته باشد؛ این مورد خود به منزله جبران خسارت وارد آمده به آن کشور است. معافیت حق کشف دارو که از سوی هند و آفریقای جنوبی مطرح شده است، یک مانع دیگر به حساب می‌آید.
"ایرنه برنال"، محقق سازمان ""نو اِس سانو"، که به دسترسی آزاد جهانی به دارو اعتقاد دارد، در این باره می‌گوید: "استدلال این کشور‌ها این است که مشکلاتی برای دسترسی به واکسن، درمان و آزمایش‌های تشخیصی، وجود دارد. در این وضعیت ارائه مجوز‌های اجباری به صورت موردی امکان پذیر نیست و لازم است تا زمان اتمام شیوع بیماری، معافیتی به این منظور صورت بگیرد". سطح سوم ارائه و تسهیل، بستر بین المللی کوواکس است که از جمله توسط سازمان بهداشت جهانی تامین می‌شود که ۳۳۷ میلیون دوز به ۱۴۰ کشور ارائه می‌دهد که بیشتر آن‌ها با هزینه کم در اختیار کشور‌ها قرار گرفته است.
آنچه در مورد وضعیت کنونی جدید است، این است که مشکلات دسترسی به اتحادیه اروپایی رسیده که عادت دارد این کمبود‌ها را از دور بررسی کند و همواره اعتقاد داشته که توانایی تامین دارو را دارد؛ چیزی که نحوه واکنش اروپا را توضیح می‌دهد.
در تاریخ ۲۹ ژانویه، کمیسیون اروپا مکانیزمی را برای وتو کردن صادرات واکسن و جلوگیری از فروش آن در بازار‌های پردرآمد تصویب کرد. ایتالیا تهدید کرد، آسترازنکا و فایرز را به دادگاه بکشاند، اما جدی‌ترین سرزنش از سمت پیتر آلتمایر وزیر اقتصاد آلمان بود که این بخش را در صورت عدم افزایش تولید با "اقدامات قهری" تهدید کرد. به گفته تحلیلگران، این هشدار در حدی است که حتی حق ثبت کشف نیز مصون نخواهد بود.
برنال معتقد است، این تهدیدات به درک برخی از تحرکات چند روز اخیر، مانند توافق نامه‌های نوارتیس و سانوفی برای تولید واکسن برای فایرز کمک می‌کند: "آن‌ها اقدامات دفاعی هستند که قبل از آن که بتوانند تصمیمی بگیرند که علیه منافع آن‌ها باشد، یکدیگر را پوشش می‌دهند".