طلا‌هایی که قد و قواره بازار نیست

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز مازندران؛ نیمه بهمن ۹۹، زمستان امسال مانند زمستان‌های پارسال و پیرارسال، زمهریر و استخوان سوز نیست. با خاله ماهروزه و همسرش کربلایی حسین که کشاورز و باغدار روستای آبگسر ساری است، شال و کلاه کرده ایم وبرای در امان ماندن از پاتک کرونا ناچار ماسک بر صورت می‌زنیم و راهی باغ مرکبات می‌شویم، کارگران براساس شیوه نامه‌های بهداشتی ستاد ملی مقابله با کرونا، ماسک بر چهره دارند و بر روی هر درخت که فاصله اش حدود ۳ متر است مشغول چیدن میوه خوش و آب و رنگ شمال هستند.

کربلایی حسین یک پرتقال تامسون از درخت می‌چیند و به دو نیمش می‌کند، او مرکبات را طلای زرد و جواهر باغ‌های شمال می‌نامد و می‌گوید: این یاقوت‌های زرد در سینه شان رنج‌های بسیار نهان دارند.

او می‌گوید: از یکسو هرسال، قبل از برداشت محصول پای دلالان و واسطه‌ها زودتر از مسئولان و برنامه ریزان به باغ‌ها کشیده می‌شود تا دسترنج باغداران را با بهانه‌های واهی با نازل‌ترین قیمت‌ها بخرند.

کربلایی حسین می‌گوید: از سوی دیگر درصد قابل‌توجهی از محصول مرکبات به دلیل درشت بودن و به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌ها و صنایع فرآوری به ضایعات تبدیل می‌شود.

او می‌گوید: مسئولان به فکر بازار‌های آن‌سوی آب‌ها هستند درحالی‌که پیشگیری از فاسدشدن محصول از فرایند برداشت تا بازار می‌تواند به اقتصاد کشاورزان استان کمک کند.

یکی دیگر از باغداران ساروی می‌گوید؛ مشتری‌ها فقط پرتقال‌های درجه یک را خریداری می‌کنند و به دلیل نبود صنعت فرآوری ناچاریم همه روزه ۵ تا ۱۰ فرغون نارنگی و پرتقال ریز و درشت یعنی در جه ۲ و ۳ را دور بریزیم
او می‌گوید: اگر صنعتی باشد این محصولات در جه ۲ و ۳ را فرآوری کند در آمد باغداران منطقه افزایش می‌یابد.

 

 

قد و قواره بازار نیست، سرمایه‌ای که سوا می‌شود تا فنا شود

سالانه از ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تن مرکبات کشور ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن در مازندران تولید می‌شود و بخش عظیمی از آن به سراسر کشور ارسال و بخشی هم به کشور‌های حاشیه دریای خزر و خلیج فارس صادر می‌شود.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: از باغ تا انبارداری سورتینگ ۲۰ درصد مرکبات تبدیل به ضایعات می‌شود.

زارعی می‌گوید: جدای این میزان ضایعات برای بخش دیگری از مرکبات مازندران هم چاره اندیشی نشده است و هر ساله حجم زیادی مرکبات خارج از وزن استاندارد ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم که درجه معمولی‌تر است، هم به ضایعات تبدیل و از چرخه مصرف خارج می‌شود.

۲۰ درصد دور ریز مرکبات معادل ۵۴۰ هزار تن است که با قیمت هر کیلو گرم حداقل ۳ هزار تومان می‌توان گفت؛ هزار و ۶۲۰ میلیارد تومان سرمایه در حاشیه رودخانه و جاده‌های استان دور ریخته می‌شود. دوریز‌های که می‌شود، تبدیل به پول کرد و به چرخه اقتصادی بازگرداند، اما صد حیف.

به سراغ دو سرمایه گذار رفتم، حال روزشان چنگی به دل نمیزد، گویی ویروس مشابه ویروس منحوس کرونا سالیان سال، اقتصاد کشاورزی استان را بیمار کرده است.

احمدی زاده یکی از این کارخانه داران صنایع تبدیلی در مازندران می‌گوید: این واحد تولیدی قابلیت تبدیل روزانه ۴۰۰ تن پرتقال درجه ۲و ۳ را به آبمیوه و کنسانتره دارد که هم اکنون با روزانه ۵۰ تن فعال است.

او، کمبود نقدینگی و نبود سرمایه در گردش راعلت اصلی بهره نبردن از ظرفیت حداکثری این بخش عنوان کرد.

احمدی زاده می‌گوید: تسهیلاتی که در اختیار همکارانمان قرار می‌دهند سود تسهیلات بالا و نگران کننده است.

آقای حسینی که در روستای زرگر باغ ساری مجتمع سورتینگ و بسته بندی مرکبات دارد می‌گوید: ۱۰ سال قبل برای دریافت مجوز تاسیس کارخانه آبمیوه و کنسانتره ابتدا به وزارت جهاد رفتم، گفتند؛ مربوط به وزارت صمت است و اسناد و مدارک را تحویل این نهاد دادم. گفتند بروید با شما ۳ ماه دیگر تماس می‌گیریم از آن روز ۳ سال گذشته است و هنوز تماس نگرفتند.
حسینی گفته: پارسال دوباره برای پیگیری به سازمان صمت مراجعه کرد، اما می‌گویند؛ اجازه صدور مجوز نداریم. یکسال زمان برد تا مجوز‌ها از وزارت صمت به جهاد کشاورزی انتقال یابد، حالا هم کارشناسان و مسئولان جهاد می‌گویند تمامی اسناد باطل است.

چرا جواهر باغ‌های شمال در قد و قواره بازار نیست؟ مشکل کجاست؟!

زارعی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: وزارت صمت، چون نسبت به مسائل و مشکلات حوزه کشاورزی اطلاعات کافی ندارد و بیشتر به بازار نگاه می‌کند نمی‌تواند تصمیم گیری کلانی در این بخش کند.

شهیدی فر مدیر کل جهاد کشاورزی مازندران هم می‌گوید: ۴۰ سال است که مجوز صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی را وزارت صمت صادر کرد و در این مدت اتفاق چشم گیری نیفتاده است.

قوانلو، مدیرکل صنعت، معدن و تجارت مازندران هم با بیان اینکه جهاد کشاورزی متولی تولیدات محصولات کشاورزی است، می‌گوید: سرمایه گذاران این بخش اکنون از تسهیلات ثابت ۱۸ درصد استقبال می‌کنند و حالا مشکل، کمبود تسهیلات است.

مدیرعامل اتحادیه باغداران مازندران هم تیر خلاص را در صحبت هایش پرتاب می‌کند وبا اشاره به اینکه۲۰ درصد میوه‌های ریز موجود قابلیت تبدیل شدن دارند که فعلا بستری برای فراوری در مازندران فراهم نشده است.

 

شعبانی بهترین وضعیت را تبدیل میوه‌های ریز به آبمیوه و کنسانتره عنوان کرد و می‌گوید: اگر قراراست به گردن هم بی اندازیم و هرکسی از بار مسولیت در برود، ضررش را معمولا مردم یا بخش تولید می‌ببیند، موازی کاری‌هایی که سرمایه گذاران را از سرمایه گذاری در این بخش دلسرد کرده است.

 

 

یک صنعت و صد فایده!

در حالیکه به استناد ماده ۸ توسعه و حمایت از صنایع کوچک تبدیل و تکمیلی، بخش کشاورزی و صنایع روستایی وزارت جهاد کشاورزی وظیفه توسعه و حمایت از این بخش را برعهده دارد، اما هزار افسوس که اسیر موازی کاری دستگاه‌های مربوطه شده است.

صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی سراب یا واقعیت؟!

چگونه است مواد اولیه در استان به وفور یافت می‌شود، اما صنایع وابسته به آن در استان‌های دیگر کشور جانمایی شده است.
مدیرعامل اتحادیه باغداران مازندران می‌گوید: صنعت کنسانتره و آبمیوه گیری سال‌های گذشته در سطح استان فعال بود که اکثرا آن در سال‌های اخیر با تعطیلی روبرو شدند.
به گفته شعبانی؛ در سال هشتاد و چهار ۱۰ واحد صنایع تبدیلی آبمیوه و کنسانتره در استان فعال بود که در سال ۸۷ به ۷ واحد صنعتی و در سال‌های ۹۴ تا ۹۹ به سه واحد تقلیل یافت وهمین ۳ واحد فعال هم با حداقل ظرفیت م فعالیت می‌کند.
شعبانی می‌گوید: دولت تاکنون در این بخش کم کاری کرده است و باید بپذیریم دولت می‌توانست با قدرت بیشتری وارد صحنه شود، اما نتیجه سال‌ها کشمکش در این خصوص این است از همان تعداد حداقل‌های صنایع تبدیلی این بخش در مازندران هم هر سال کاسته می‌شود.

 

به گفته هادی ایزدی معاون باغبانی جهاد کشاورزی مازندران- ضایعات محصولات سردرختی و میوه‌های تولیدی در بخش‌های آفت، پوسیدگی، برداشت، حمل‌ونقل، انبار، مغازه‌ها و حتی انبار‌های منازل پیش می‌آید.

او می‌گوید: حذف ضایعات در میوه مرکبات امکان‌پذیر نیست و می‌توان ضایعات محصول را درمراحل برداشت، صنایع بسته‌بندی، بازار و مغازه و یا مصرف، کاهش داد.

ضایعات مرکبات را نمی‌توان کاملا حذف کرد، اما می‌توان با تولید آبمیوه و کنسانتره، از دور ریز این محصول خوش آب و رنگ شمال جلوگیری کرد.

به یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای ساری رفتم تا ببینم وضعیت تولید آبمیوه و کنسانتره در قطب تولید مرکبات کشور چگونه است؟!
صاحب این فروشگاه می‌گوید: در این فروشگاه سه ردیف قفسه هست که انواع آبمیوه پرتقال وجود دارد که هیچ کدامش تولید استان نیست و برای استان‌هایی است که تولید مرکبات ندارند و یا آبمیوه‌های وارداتی است.

چطور می‌شود از دور ریز مرکبات پول در‌آورد؟

به سراغ قائم مقام خانه کشاورز ایران رفتم. او هم از توسعه نیافتن این صنعت پول آور گلایه کرد.
بیانی می‌گوید: سرمایه گذاران آلمانی آمدند و مرکبات دور ریز و درجه دو و سه را از باغداران با کمترین قیمت خریداری کردند و بردند و یک لباس خوش رنگ به اسم آبمیوه و کنسانتره پوشاندند به تنش و وارد بازار کشور کردند.

به گفته وی؛ براساس آمار در سال‌های ۹۷ و ۹۸ هر کدام حدود ۲ هزار تن آب پرتقال از کشور‌های برزیل، اتریش و آلمان وارد کشور شد آن هم با چند برابر قیمت بالاتر، همه این‌ها برای صنعت کشاورزی استان و کشور زیان بار است که چوبش را نسل‌های بعد خواهند خورد.

قائم مقام خانه کشاورز ایران می‌گوید: اگر تدبیر اساسی برای رفع چالش‌های پیش روی این صنعت اندیشیده نشود، شاید در سال‌های آتی، مازندران دیگر قطب مرکبات ایران نباشد.

فرآوری مرکبات در کنار اشتغال پایدار و ارز آوری، ارزش محصول دو ریز را تا ۱۰ برابر افزایش می‌دهد. این یعنی؛ تحول عظیم در اشتغال و درآمد باغداران شمالی ...
به گفته کارشناسان کشاورزی واقتصادی؛ با اصلاح و بهسازی باغ‌ها، انتخاب ارقام سازگار با اقلیم استان، مدیریت در مصرف نهاده‌های کود و سموم، مدیریت مناسب در برداشت مرکبات، انبارداری، حمل محصول و عرضه و همسو شدن اهداف اداره کل‌های جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت می‌تواند این پرتقال‌ها را از سرگردانی نجات داد.

 

آتنا رستمی آله خیلی

خبرنگار سرویس اقتصادی خبرگزاری صداوسیما