نگرانی‌های جدی درباره اثربخشی واکسن کرونای آمریکایی و انگلیسی

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما:  موج توقف واکسیناسیون کرونا به علت ابهامات فراوان درباره عوارض واکسن‌های ساخت کشور‌های غربی و مرگ‌های مشکوک پس از تزریق این نوع واکسن‌ها، دنیا را فراگرفته است.

پس از تزریق واکسن‌های کرونای «فایزر، مدرنا و آکسفورد» شهروندان کشور‌های مختلف جهان درباره عوارض واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی بیمناکند. کارشناسان بر این باورند که حتی سازمان جهانی بهداشت هم خصوصا در تأیید واکسن فایزر عجله کرده است. آغاز واکسیناسیون کرونایی به صورت عمده در کشور‌های غربی با واکسن‌های کرونای «فایزر» و «مدرنا»، ضمن رقم زدن مرگ افراد زیادی، عوارض خطرناکی را هم به دنبال داشته است. «بیزنس اینسایدر» خبر داد: تزریق واکسن کرونای فایزر و مدرنا سبب مرگ نزدیک به ۹۰ نفر در کشور‌های مختلف شده است.

 

شمار افرادی که به دلیل عوارض این واکسن‌ها به بیمارستان مراجعه کردند، هزار و ۳۸۸ مورد اعلام شده و ۹۶ نفر نیز در پی تزریق این واکسن‌ها شاهد عوارض خطرناکی بودند. کشور‌های استرالیا، نیوزیلند و تایوان که موفق‌ترین کشور‌ها در کنترل ابتلای به کرونا بوده‌اند، حاضر نیستند قبل از بررسی نتایج تزریق این واکسن در سایر کشور‌ها و نیز بررسی مجدد کارایی آن در خود این کشورها، در خصوص واکسیناسیون اقدام کنند. این نوشتار به بررسی دیدگاه‌های انتقادی درباره واکسن‌های کرونای آمریکایی و انگلیسی اختصاص دارد.

 اوضاع بحرانی در آمریکا
اخیراً گزارشی منتشر شد که نشان می‌داد در هر دقیقه، سه آمریکایی بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جان خود را از دست می‌دهد. حتی با وجود توزیع واکسن کرونا در آمریکا، افزایش میزان مبتلایان به این ویروس، موجب پر شدن مراکز بهداشت و درمان و سردخانه‌ها در برخی نقاط این کشور شده و آمریکا با وجود آن همه ادعا، به قتلگاه کرونا تبدیل شده است. بنابر گزارش «اِپُک تایمز» درباره عوارض واکسن‌های «فایزر» و «مدرنا» که در آمریکا مجوز تزریق همگانی دریافت کرده‌اند، بیماران در فاصله چند روز از دریافت تزریق، جان خود را از دست داده‌اند. طبق گزارش‌ها علاوه بر موارد فوتی، مردم از ۹۶ مورد خطرناک تهدیدکننده حیات، بعد از دریافت واکسن‌ها خبر داده‌اند. همچنین ۲۴ مورد معلولیت دائمی، ۲۲۵ مورد بستری در بیمارستان و هزار و ۳۸۸ مراجعه به اورژانس گزارش شده است. در حالی‌که تا ۲۵ ژانویه (ششم بهمن) حدود ۲۲ میلیون نفر در آمریکا واکسن دریافت کرده‌اند، سازمان غذا و داروی آمریکا و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری این کشور، پایگاه داده مرکزی برای ثبت گزارش عوارض واکسن‌ها اختصاص نداده است.

 

در همین حال، مقام‌های بهداشت و درمان ایالت کالیفرنیا خواستار توقف تزریق واکسن کرونای تولیدی شرکت مدرنا شده‌اند. اداره بهداشت عمومی کالیفرنیا اعلام کرد: «تعداد موارد مربوط به واکنش‌های منفی ناشی از تزریق واکسن کرونای شرکت مدرنا به طور غیرعادی رو به افزایش است و تزریق این واکسن باید تا زمانی که تحقیقات مناسبی در این خصوص انجام نشده، متوقف شود». به گفته مقام‌های بهداشت و درمان ایالت کالیفرنیا، تعداد کسانی که پس از تزریق واکسن کرونای شرکت مدرنا، واکنش آلرژیک نشان داده‌اند، به سرعت رو به افزایش است.

 واکنش‌های جهانی
انتشار وسیع اخبار مرگ‌ومیر افرادی که واکسن شرکت آمریکایی فایزر را دریافت کرده‌اند، باعث تردید برخی کشور‌ها جهت آغاز واکسیناسیون شده است؛ آن‌ها تصمیم گرفته‌اند تا حصول اطمینان کامل از ایمنی و مؤثر بودن واکسن کرونا، تزریق آن را به تعویق بیاندازند.

 

به گزارش گاردین، کشور‌های استرالیا، نیوزیلند، تایوان و ژاپن واکسیناسیون را تا ماه‌ها آغاز نمی‌کنند و در حال حاضر مشغول بررسی دقیق واکنش مردم سایر نقاط دنیا به واکسن‌های فایزر، آکسفورد و مدرنا هستند. استرالیا که مفتخر است در گروه «موفق‌ترین کشور‌های جهان در مبارزه با «کووید -۱۹» قرار دارد، برای آغاز واکسیناسیون عجله ندارد. استرالیا، نیوزیلند، ژاپن و تایوان تا پایان فوریه (اسفند) یا بعد از آن واکسیناسیون را شروع نمی‌کنند. قرار است با تأخیر عمدی در روند واکسیناسیون، این کشور‌ها اطلاعاتی درباره اثربخشی و عوارض جانبی واکسن قبل از واکسینه کردن جمعیت آسیب‌پذیر و عموم مردم گردآوری کنند.

 

کره‌جنوبی نیز تصمیم مشابهی گرفته است. «جنیفر مارتین»، عضو کمیته مشاوره داروسازی و درمانی فارماک، تنها خریدار واکسن در نیوزیلند می‌گوید: دلیل طولانی بودن روند تأیید واکسن‌ها در استرالیا و نیوزیلند بررسی‌های پی‌درپی نتایج است، زیرا اگر یک خطا مرتکب شویم زمانی که دارو در میان جمعیتی وسیع توزیع شود- با خطایی در مقیاس بزرگ مواجه خواهیم شد. مارتین ادامه می‌دهد: ما بسیار نگران تأثیر واکسن بر افراد بومی هستیم و به نظر می‌رسد واکنش جمعیت آسیا متفاوت باشد.

رسانه‌های ژاپنی هم گزارش داده‌اند واکسیناسیون تا اواخر فوریه (اسفند) آغاز نخواهد شد و زمانی هم که آغاز شود حدود ۱۰ هزار نفر از کارکنان خط مقدم نبرد با کرونا در اولویت هستند. واکسیناسیون افراد بالای ۶۵ سال، مراقبان سلامت و افرادی دارای وضع خاص، ماه مارس پیگیری می‌شود. تعداد موارد جدید ابتلا به کرونا در ژاپن به روزی حدود هفت هزار نفر رسیده است و نخست وزیر این کشور از اعلام وضعیت اضطراری به مدت یک ماه در توکیو و سه استان همسایه آن خبر داده است. خودداری ژاپن از تزریق واکسن کرونای فایزر و اصرار به بررسی نتایج تزریق آن در سایر کشور‌ها در شرایطی است که این شرکت آمریکایی بخشی از آزمایش مرحله سوم تست انسانی واکسن خود را بر روی مردم ژاپن انجام داده است.

نروژ هم اعلام کرد مرگ حدود ۳۰ سالمند پس از دریافت واکسن فایزر، نگرانی‌هایی در این خصوص ایجاد کرده است. به گزارش بلومبرگ باوجود مشخص نبودن زمان مرگ این سالمندان، نروژ ۴۲ هزار نفر را که در معرض خطر بیشتری بودند، واکسینه کرده است. به گفته آژانس دارویی نروژ تا ۱۵ ژانویه تنها واکسن فایزر در دسترس بود، بنابراین همه مرگ و میر‌ها به این واکسن مرتبط است.

کشور‌های مختلف جهان سازوکار‌های مختلفی برای تعیین عوارض جانبی پس از واکسیناسیون اتخاذ کرده‌اند. وزارت بهداشت کانادا پایگاه جدیدی راه اندازی کرده است تا گزارش‌های هفتگی در مورد ایمنی واکسن فایزر را ارائه کند. این جزئیات شامل همه افرادی خواهد شد که دچار مشکلاتی پس از تزریق واکسن (از جمله واکنش‌های شدید آلرژیک) می‌شوند.

نکته قابل توجه اینکه بر اساس قانونی که در آمریکا به تصویب رسیده، افرادی که دچار عوارض تزریق واکسن کرونا می‌شوند اجازه شکایت از شرکت‌های ساخت واکسن و دولت آمریکا را ندارند. بر اساس قانون آمادگی عمومی و آمادگی اضطراری (قانون PREP)، هر عارضه‌ای در هر فرد از هر کشوری رخ دهد، شرکت‌هایی که واکسن کرونا را توسعه داده در ایمنی کامل از پاسخ‌دهی قرار دارند. «دوریت ریس»، استاد حقوق دانشگاه «هیستینگز» می‌گوید: افراد حتی نمی‌توانند از سازمان غذا و داروی آمریکا به دلیل تأیید یا عدم تأیید دارو شکایت کنند. پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه «سی‌ان‌بی‌سی» نوشته است، دولت آمریکا نمی‌خواهد افراد از شرکت‌های سازنده واکسن کووید۱۹ شکایت کنند، زیرا در این صورت، تولیدکنندگان احتمالاً قیمت بالاتری را برای هر فرد در هر دوز از دولت دریافت می‌کنند، تا خسارت‌های احتمالی را جبران کنند.

 تشابه واکسن انگلیسی با نمونه آمریکایی
واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی برپایه «آر. ان. ای» و یا «دی. ان. ای» تولید شده و به صورت اورژانسی مراحل آزمایشگاهی را پشت سر گذاشته‌اند؛ بنابراین مشخص نیست چه عوارضی ممکن است در سال‌های آینده ایجاد کنند. به گفته پرفسور «مسعود سلیمانی» عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، واکسن‌هایی که به صورت ژنومی تولید شده‌اند ممکن است توالی‌های خاصی را قرار دهند تا در یک جمعیت هدف، عوارضی به وجود بیاورند. این دانشمند ایرانی می‌افزاید: در سال‌های گذشته تأیید واکسن جدید حدود ۸ تا ۱۰ سال طول می‌کشید، اما به دلیل اورژانسی بودن شرایط کرونا، مجوز واکسن‌های فعلی آمریکایی و انگلیسی به صورت اورژانسی صادر شده، و این یعنی ممکن است عوارض مختلفی در سال‌های بعد به دنبال داشته باشد. وی افزود: در استفاده از واکسن‌های ژنومی هر کشوری سعی می‌کند از محصولات محققان خود استفاده کند و بر روی این محصولات ژنتیکی نظارت کامل داشته باشد.

پروفسور «باکدی» میکروبیولوژیست آلمانی هم درباره عوارض وحشتناک واکسن انگلیسی هشدار داد و گفت: «واکسنی که در انگلستان ساخته شده، به خاطر ترکیبات شیمیایی به کار رفته در آن، عوارض جانبی وحشتناک و حساسیت‌هایی مانند خفگی، ناباروری زنان، نابودی سیستم ایمنی بدن و ایجاد نوع جدیدی از ویروس‌ها که باعث انسداد رگ‌ها و در نهایت مرگ می‌شود، به همراه دارد؛ برای همین شاهد مرگ بسیاری از این افراد هستیم».

 نتیجه‌گیری
با وجود اینکه آژانس دارویی اروپا مجوز استفاده از واکسن فایزر را صادر کرده و کمیسیون اتحادیه هم با تایید خود راه را برای واکسیناسیون همگانی هموار ساخته است، نگرانی درباره عوارض جانبی واکسن و مخاطراتی که جان شهروندان را تهدید می‌کند، بالاست. کشور‌های متعددی بروز عوارض جانبی پس از دریافت واکسن فایزر و واکسن انگلیسی را گزارش کرده‌اند. پر واضح است که رسانه‌های بزرگ آمریکا و انگلیس، گزارش فوتی‌های ناشی از تزریق واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی را نادیده گرفته یا تلاش کرده‌اند آن را کم اهمیت جلوه دهند. کارشناسان می‌گویند تولید همه واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی عجولانه صورت گرفته است و آن‌ها باید قبل از ورود به بازار، آزمایش‌های بالینی و نمونه‌های بیشتر انجام می‌دادند؛ با این حال پاندمی ویروس کرونا موجب شد این واکسن‌ها با سرعت بالاتری تولید شوند و پیامد‌های آن نادیده گرفته شود. مسئله تلخ اینکه با وجود عارضه‌های مختلف، هنوز برنامه‌های مصونیت با این واکسن‌ها در برخی از کشور‌ها به قوت خود باقی است و سازمان‌های رسمی بهداشت آمریکا و چندین کشور دیگر که از این واکسن استفاده می‌کنند، به اخبار منتشر شده درباره عوارض ناشی از تزریق واکسن، واکنشی نشان نمی‌دهند.

پژوهشگر: علی ظریف