آهن یک ماده معدنی اساسی است که بدن شما باید به درستی کار کند و مصرف مقادیر کافی از آن در رژیم غذایی روزانه بسیار مهم است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز سیستان و بلوچستان، کمبود آهن هنگامی به وجود می آید که ذخیره آهن بدن شما به قدری کم شده است که دیگر پاسخگوی نیاز بدن نیست. هنگامی که کمبود آهن جدی می شود، در پی آن کم خونی به وجود می آید و این همان مشکلی است که کم خونی فقر آهن نامیده می شود.
البته انواع دیگری از کم خونی ها نیز وجود دارد؛ مانند کمبود فولات و کمبود ویتامین ب12.
باید در نظر گرفت که کمبود آهن می تواند بر عملکرد صحیح مغز اثر سوء بگذارد، رفتار فرد را تغییر دهد، و در شغل و زندگی او اثرگذار شود.
کمبود آهن، توان سیستم ایمنی بدن فرد را کاهش می دهد و در نتیجه توانایی بدن برای مقاومت در برابر عفونت ها کاهش می یابد.
برخی از اثرات اولیه کمبود آهن وابسته به این مشکلات است:
1. ناتوانی در جذب آهن،
2. خون ریزی،
3. رژیم های غذایی حاوی میزان اندک آهن،
4. مصرف غذاهایی که جذب آهن را کاهش می دهند یا مانع جذب آهن می شوند،
5. عفونت ها،
6. خون ریزی در اثر انگل های روده ای،
7. سوءتغذیه،
8. و نیز برخی بیماری ها.
برخی از علائمی که نشان می دهد، بدن شما آهن کافی دریافت نمی کند، عبارت اند از:
در نظر بگیرید در زمانی که به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارید، ممکن است در معرض آلودگی با آب‌های غیر آشامیدنی قرار بگیرید. مصرف آب آلوده زمینه بیماری و عفونت در بدن شما را فراهم می آورد که در نهایت منجر به کم خونی خواهد شد
1. خارش پوستی،
2. خستگی،
3. رنگ پریدگی،
4. کم اشتهایی،
5. کاهش توان تمرکز،
6. کاهش هوشیاری،
7. کمبود هموگلوبین (در آزمایش خون مشخص می شود)،
8. کاهش توان یادگیری،
9. سردی دست ها و پاها،
10. فروبردن زبان،
11. سردرد،
12. ریزش مو،
13. سرگیجه،
14. ناخن های شکننده،
15. تنگی نفس،
16. تپش قلب، یا تپش قلب نامنظم،
17. و خستگی عمومی
18. درد سینه.
اگر یک یا چند مورد از مشکلات بیان شده در بالا را در بدنتان مشاهده می کنید، توصیه ما به شما این است که حتماً با پزشکتان تماس بگیرید و از او بخواهید که با آزمایش خون، وجود مشکل کمبود آهن یا سایر مشکلات را کشف کند.
اگر وجود چنین مشکلی در آزمایش خون به دست پزشک تأیید شد، احتمال دارد که او مصرف مکمل های آهن به تنهایی یا به همراه سایر مکمل ها را مانند ویتامین ب12، فولات، یا ویتامین سی برای شما تجویز کند.
کمبود آهن بدن
فقدان فولات و ویتامین B-۱۲ همچنین ممکن است بر توانایی بدن شما در ساخت گلبول‌های قرمز تأثیر بگذارد.
اگر بدن شما نتواند ویتامین B-۱۲ را به درستی پردازش کند، ممکن است دچار کم خونی خطرناک شوید.
رژیم غذایی سرشار از آهن، ویتامین‌های گروه B و ویتامین C مانند برنامه زیر در صورت کم خونی مهم است. حتما در مورد مکمل‌ها با پزشک خود نیز صحبت کنید.
برنامه‌های درمانی کم خونی اغلب شامل تغییرات رژیم غذایی است.
بهترین برنامه رژیم غذایی برای کم خونی شامل غذا‌های سرشار از آهن و سایر ویتامین‌های ضروری برای هموگلوبین و تولید گلبول‌های قرمز است.
همچنین باید شامل غذاهایی باشد که به بدن شما کمک می‌کند آهن را بهتر جذب کند.
جالب است بدانید، غذاهایی که می‌خورید نه تنها بر میزان آهن شما بلکه در جذب آن به بدن شما نیز تأثیر دارد.
آهن همچنین یکی از اجزای میوگلوبین، پروتئین ذخیره کننده اکسیژن در ماهیچه‌های شما است.
این اکسیژن هنگام استفاده از ماهیچه‌ها استفاده می‌شود.
دامنه مصرف توصیه شده ۷ تا ۱۸ میلی گرم در روز برای جمعیت عمومی و حداکثر ۲۷ گرم برای خانم‌های باردار است.
در غذا‌ها دو نوع آهن وجود دارد: آهن هم و آهن غیرهم.
آهن هم در گوشت، مرغ و غذا‌های دریایی یافت می‌شود. آهن غیرهم در غذا‌های گیاهی و غذا‌های غنی شده با آهن یافت می‌شود.
بدن شما می‌تواند هر دو نوع را جذب کند، اما آهن هم را راحت‌تر جذب می‌کند.
مقدار توصیه شده روزانه مصرف آهن ۱۰ میلی گرم (میلی گرم) برای آقایان و ۱۲ میلی گرم برای خانم‌ها است.
برای درمان کمبود آهن چه بخوریم؟
برای دریافت آهن بیشتر و کمک به مبارزه با کم خونی و فقر آهن، این غذا‌ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید:
۱. سبزیجات برگ دار
سبزیجات برگ دار، به ویژه انواع تیره، از بهترین منابع آهن غیر چربی اند. آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
۲. گوشت و مرغ
گوشت قرمز، گوسفند و گوشت آهن بهترین منابع هستند. مرغ مقادیر کمتری آهن دارد.
خوردن گوشت یا مرغ با غذا‌های آهن غیرهم، مانند سبزیجات برگ دار، به همراه میوه غنی از ویتامین C می‌تواند باعث افزایش جذب آهن شود
۳. جگر
بسیاری از مردم از خوردن گوشت اندام داخلی خودداری می‌کنند اما منبع خوبی از آهن هستند. محبوب‌ترین گوشت، ارگان داخلی جگر است. سرشار از آهن و فولات است.
۴. غذا‌های دریایی
برخی غذا‌های دریایی آهن هم را تأمین می‌کنند. صدف، خرچنگ و میگو منابع خوبی هستند. بیشتر ماهی‌ها حاوی آهن هستند.
ماهی با بهترین سطح آهن شامل:
۵. غذا‌های غنی شده
بسیاری از غذا‌ها با آهن غنی شده اند. اگر گیاهخوار هستید یا منابع دیگر آهن را مصرف نمی‌کنید، این غذا‌ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید:
۶. حبوبات
حبوبات، منابع خوبی از آهن برای گیاهخواران و گوشتخواران و همچنین ارزان قیمت و لذیذ هستند.
برخی گزینه‌های غنی از آهن عبارتند از:
۷. آجیل و دانه
بسیاری از انواع آجیل و دانه‌ها منابع خوبی از آهن هستند. آن‌ها به تنهایی طعم خوبی دارند یا روی سالاد یا ماست ریخته می‌شوند.
برخی آجیل‌ها و دانه‌هایی که دارای آهن هستند، عبارتند از:
نحوه افزایش جذب آهن از مواد غذایی
غذاهایی که به شما کمک می‌کنند آهن بیشتری جذب کنید. در حالی که همه آهن رژیم غذایی به یک اندازه جذب نمی‌شود، برخی از مواد غذایی می‌توانند توانایی بدن در جذب آن را تقویت کنند.
غذا‌های سرشار از ویتامین C
ویتامین C باعث افزایش جذب آهن می‌شود. این ویتامین، آهن غیرهم را اسیر و آن را به شکلی ذخیره می‌کند که در بدن راحت‌تر جذب می‌کند.
غذا‌های پر ویتامین C شامل مرکبات، سبزیجات برگ تیره، فلفل دلمه‌ای، خربزه و توت فرنگی هستند.
مصرف ۱۰۰ میلی گرم ویتامین C به همراه وعده غذایی، ۶۷ درصد جذب آهن را افزایش داده است. از این رو نوشیدن آب مرکبات یا خوردن غذا‌های دیگر سرشار از ویتامین C در حالی که شما غذا‌های آهن دار مصرف می‌کنید، باعث افزایش جذب بدن می‌شود.
غذاهایی با ویتامین A و بتاکاروتن
ویتامین A نقش مهمی در حفظ بینش سالم، رشد استخوان‌ها و سیستم ایمنی بدن دارد. بتاکاروتن یک رنگدانه قرمز - نارنجی است که در گیاهان و میوه‌ها یافت می‌شود و می‌تواند به ویتامین A در بدن شما تبدیل شود.
منابع غذایی خوب بتاکاروتن و ویتامین A شامل هویج، سیب زمینی شیرین، اسفناج، کلم، کدو، فلفل قرمز، طالبی، زردآلو، پرتقال و هلو هستند.
گوشت، ماهی و مرغ
گوشت، ماهی و طیور نه تنها آهن هم را به خوبی جذب می‌کنند، بلکه می‌توانند جذب فرم هم را نیز تحریک کنند. مطالعات متعددی گزارش داده اند که افزودن گوشت گاو، مرغ یا ماهی به یک وعده غذایی مبتنی بر غلات منجر به جذب ۲-۳ برابر آهن غیرهمی شود.
تحقیقات همچنین نشان داده اند که افزودن ۷۵ گرم گوشت به یک وعده غذایی، جذب آهن غیرهم را حدود ۲.۵ برابر، در مقایسه با وعده غذایی بدون آن، افزایش می دهد.
غذاهایی که ممکن است مانع جذب آهن شوند
همان طور که برخی غذا‌ها می‌توانند جذب آهن را بهبود بخشند، برخی دیگر می‌توانند مانع از بروز آن شوند.
غذا‌های حاوی فیتات
فیتات یا اسید فیتیک، در مواد غذایی مانند غلات سبوس دار، غلات، حبوبات، سویا و آجیل یافت می‌شود. حتی مقدار کمی از فیتات می‌تواند جذب آهن را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
غذا‌های غنی از کلسیم
کلسیم یک ماده معدنی اساسی برای سلامت استخوان‌ها است. با این حال، برخی از شواهد نشان می‌دهد که صرف نظر از این که منبع لبنیات یا مکمل کلسیم باشد، مانع جذب آهن می‌شود.
مطالعات نشان داده اند که ۱۶۵ میلی گرم کلسیم از شیر، پنیر یا مکمل، جذب آهن را حدود ۵۰-۶۰ ٪ کاهش داده است.
غذا‌های حاوی پلی فنول
پلی فنول‌ها در مقادیر مختلفی در غذا‌های گیاهی و نوشیدنی‌ها از جمله سبزیجات، میوه‌ها، برخی از غلات و حبوبات، چای، قهوه، یافت می‌شوند.
قهوه و چای که هر دو به طور گسترده در وعده‌های غذایی مورد مصرف قرار می‌گیرند، دارای محتوای بالایی از پلی فنول‌ها هستند و مانع از جذب آهن غیرهم می‌شوند.
در یک بررسی، نوشیدن یک فنجان چای سیاه با یک وعده غذایی، جذب آهن را ۶۰ تا ۷۰ ٪ کاهش می‌دهد، صرف نظر از این که چای کم رنگ، عادی یا پررنگ باشد.
نکات به دست آوردن کافی آهن
نکات زیر می‌تواند به شما در بیشترین میزان مصرف آهن در رژیم غذایی کمک کند: