آزادراههای گره خوردهٔ آذربایجان شرقی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز آذربایجان شرقی، این مشت، نمونه ای از خروارها پروژهٔ آزادراهی در آذربایجان شرقی است.
از زمانی که شهر جدید سهند در جنوب غربی تبریز شروع به جمعیت گیری کرد نزدیک به 30 سال می گذرد.
به همین تعداد سال هم اهالی این شهر چشم انتظار راهی مناسب برای رفت و آمد به مرکز استان بوده اند . بعد از 12 سال وعده بی سرانجام افتتاح و در حالی که آخرین وعده هم با تعویق یک هفته ای می رفت که به قبلی ها بپیوندد 27 آذر 99 وزیر راه و شهرسازی آمد و طلسم آزاد راه شکسته شد . البته با اما و اگر فراوان...

مسیر پر پیچ و خم کلنگ زنی تا افتتاح
آزادراه تبریز- سهند یکی از طرحهای مهم و ملی آذربایجان شرقی است که اجرای آن در سال 1386 و با هدف کنترل و کاهش ترافیک اتوبان تبریز- آذرشهر به تصویب رسید و در سفر استانی رئیس جمهور وقت به آذربایجان شرقی اعتبارات ویژه ای به این طرح اختصاص یافت.

این مسیر با 22 کیلومتر طول در 2 قطعه و به صورت 6 بانده اجرا شده است اما به جای سال 87 امسال به بهره برداری رسید.
با بهره ‌برداری از آن ، زمان سفر بین تبریز و سهند از 45 دقیقه به 10 دقیقه کاهش می یابد.
با توجه به اینکه شهر جدید سهند هم اکنون 140 هزار نفر جمعیت دارد و در افق 1404 تا 200 هزار نفر پیش بینی شده است، برخورداری از یک مسیر تردد استاندارد و ایمن مطالبه اصلی ساکنان است.

مردمی که تا یک ماه قبل به اجبار از جاده آذرشهر ـ تبریز تردد می کردند. جاده ای که خود به دلیل قرارگیری صدها واحد صنعتی بزرگ و کوچک در شهرستان آذرشهر و تبریز از محورهای پرترافیک و البته پرحادثه استان است و با افزایش بار حمل و نقل ، نه تنها موجب اتلاف وقت بلکه سبب تحمیل خسارتهای جانی و مالی بسیار مردم می شود.

چرایی یک تاخیر
معاون عمرانی استاندار آذربایجان شرقی می گوید : این آزاد راه نخستین پروژه راهسازی با مشارکت بخش خصوصی در استان است و به هر حال هر تجربه اولی مشکلات خاص خود را دارد!
رحمتی ادامه می دهد : اگر چه کلنگ زنی احداث این مسیر به سال 86 برمی گردد اما در واقع 60 درصد عملیات اجرایی آن در طول 2 سال گذشته انجام شده است.

مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید سهند می گوید: مسائل و موانع مختلفی بر سر راه پیشرفت آزادراه وجود داشت. اما همت مدیران استانی باعث شد در این شرایط کرونایی و تحریم‌های شدید بالاخره به سامان برسد.

مصطفوی توضیح می دهد: در مقطع زمانی اواخر دهه 80 بیش از 60 درصد از اراضی مورد نیاز پروژه که در ابتدای مسیر پادگان شهید مدنی قرار داشت، تملک نشده بود.
همچنین در مسیر آزادراه 6 کیلومتر از اراضی نیز متعلق به اسنجان بود که توافقی با روستائیان وجود نداشت. تمامی اینها برنامه و اعتبار کلان نیاز داشت اما سرانجام موانع برطرف شد.

لغو برنامه افتتاح این مسیر به عادتی دیرینه تبدیل شده بود و بعد از تکرار آن برای بار چندم در طول این سالها، استاندار آذربایجان شرقی در آبان ماه امسال گفت : از 2 سال قبل و از زمانی که ما کار را تحویل گرفتیم، این پروژه پیشرفت چشمگیری کرد .
به گفته پورمحمدی اتمام این پروژه یکی از اولویت‌های اصلی وی از نخستین روز مسئولیت بوده و پیشرفت فیزیکی آن در این مدت از 42 درصد به بیش از 98 درصد رسیده است.

وی با اشاره به تاخیرهای پیش‌آمده در افتتاح این طرح خاطرنشان می کند: این مسیر در زمان وعده داده شده یعنی آبان ماه 99 آماده بود تا زیر بار ترافیک برود، ولی با تاکید دادستانی برای تامین ایمنی هرچه بیشتر مردم، افتتاح پروژه را تا نصب گاردریل و تابلوهای راهنمایی به تاخیر انداختیم.

پیمانکاران و طلب های همیشگی
به جرات می توان گفت پروژه راهسازی در استان نیست که مطالبات پیمانکار نداشته باشد.
برزگر، پیمانکار آزادراه تبریز – سهند یکی از آنها است که از موانع متعددی بر سر راه تکمیل پروژه سخن می گوید.
موانعی که باعث شده این طرح را آزادراه وعده ها بنامند.
او توضیح می دهد : قرارداد پروژه تبریز- سهند در سال 91 توسط وزارت راه و شهرسازی، شرکت ساخت توسعه با شرکت بتن سازه به عنوان پیمانکار بسته شده است. پروژه در مسیر کوهستانی است و ابنیه های خاصی دارد. 8 پل این مسیر هر کدام یک پروژه است.

برزگر می گوید : برآورد اولیه 40 میلیارد تومان بود که با احتساب تورم تا 90 میلیارد تومان تخمین زده شد البته نمایندگان مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی هر چند کم اما پیگیر این پروژه بودند. مدت قرار داد ما 21 ماه بود ولی بودجه، اساس مهمی برای تکمیل آن بود. از همین رو ما از آورده خود در این پروژه 300 میلیارد تومان سرمایه گذاری کرده ایم. اما معتقدیم توجیه اقتصادی ندارد چرا که با تورم موجود در کشور امکان بازگشت سرمایه بسیار طولانی می شود.

به گفته وی تعبیه هر دوربین در مسیر 5 میلیارد تومان هزینه می خواهد که از الزامات این پروژه است و برای تکمیل اینها 100 میلیارد تومان دیگر نیاز است.
به هر حال تبریز سهند تنها پروژه پر سروصدای راهسازی در این استان نیست.این قصه سر دراز دارد.

آذربایجان شرقی ، مرکز آزادراه های کشور
اسلامی، وزیر راه و شهرسازی که برای افتتاح پروزه تاریخی تبریز سهند به استان سفر کرده بود گفت : آذربایجان شرقی منطقه کانونی ترافیک برای ترانزیت بار و مسافر است. بیشترین عملیات آزادراهی متعلق به این استان است که بخشی از آن‌ها تا پایان دولت افتتاح خواهد شد.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی آذربایجان شرقی هم می گوید : نیمی از پروژه‌های آزادراهی کشور در آذربایجان شرقی اجرا می‌شود.
بهبودی توضیح می دهد: عمده این پروژه ها شامل مراغه - هشترود ، تبریز- ارومیه، مرند - تبریز- بازرگان وخواجه - ورزقان است.
مجموع سرمایه گذاری‌های انجام شده در این پروژه‌های آزادراهی، حدود 7 هزار میلیارد تومان است و نزدیک به 50 درصد آن آورده بخش خصوصی است.

به گفته رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان در فصل کاری سال 97-98 حدود 240 کیلومتر به مجموعه شبکه آزادراهی، بزرگراهی و راه اصلی استان اضافه شد.
بهبودی یادآور می شود : یکی از مهمترین پروژه‌های زیربنایی استان آزادراه مرند - تبریز- بازرگان است که محور تبریز – مرند آن در قالب یک پروژه مشارکتی درحال اجرا است و با به بهره برداری از آن یکی از حلقه‌های مفقوده شبکه ترانزیتی کشور تکمیل خواهد شد.

 

 

قفل شدن آزاد راه تبریز – مرند – بازرگان در اول راه
اردیبهشت ماه سال 94 بود که در سفر هیئت دولت به آذربایجان شرقی دستور احداث پروژه ای حیاتی برای توسعه شمال غرب کشور و احیای مسیر تاریخی جاده ابریشم توسط رئیس جمهور داده شد و آزادراه تبریز- مرند-بازرگان کلید خورد تا نخستین پروژه مشترک آزادراهی میان ایران و ترکیه در این محور ساخته شود.

سال 96 وزیر راه و شهرسازی در مراسم کلنگ زنی این پروژه طول آن را 253 کیلومتر بیان کرد و گفت : آزادراه تبریز- بازرگان با همکاری سرمایه‌گذار خارجی و دولت احداث می‌شود و برآورد اولیه طرح 5 هزار و 800 میلیارد تومان است و قرار است این طرح در 4 مرحله مختلف و از تبریز به صوفیان و از صوفیان به مرند و سپس به بازرگان اجرا شود.

طبق وعده دولتمردان برآورد اولیه برای اتمام این طرح 5 سال اعلام‌شده بود که قرار بود شرکت ترکیه‌ای برگیز 65 درصد این پروژه را انجام دهد و 35 درصد بقیه نیز توسط دولت احداث شود، اما بعد از 1 سال شرکت ترکیه‌ای به علت برخی مشکلات و همچنین بروکراسی‌های اداری رایج در کشور ما از نهایی شدن قرارداد ساخت این آزادراه منصرف شد.

اقدامات مختلف برای ورود سرمایه گذار دیگر به طرح طراحی شد تا اینکه سال 98 نوبخت، معاون رئیس جمهور در حاشیه بازدید از آزاد راه تبریز- بازرگان گفت: این آزاد راه مشکل پیمانکار یا سرمایه‌گذار ندارد و با استفاده از توانمندی بخش خصوصی به شکل مشارکتی در حال اجرا است.
وی افزود: به نظر می‌رسد 37 کیلومتر از قطعه اول تا سال آینده تکمیل شود.

نوبخت گفت: اگرچه منابع مالی دولت بسیار کاهش یافته است ولی برای 250 کیلومتر مسیر تبریز تا بازرگان هم برنامه‌ریزی شده و کار‌ها به سرعت پیش می‌رود.
حال بیشتر از یک سال از این بازدید گذشته و مرحله نخست این طرح همچنان در انتظار افتتاح است.

جاده ای به نام مرگ
و اما جاده اهر – تبریز یکی از کانون های وقوع حوادث جاده ای در آذربایجان شرقی است که گزارش وقوع تصادفات در آن به عادتی رسانه ای تبدیل شده است.
این نمونه ای از اخبار 1 ماه گذشته است :
-در برخورد یک دستگاه خودروی سواری پژو 206 با سواری هیوندای در جاده اهر- تبریز 3 نفر فوت و 5 نفر مجروح شدند.
-مسئول روابط عمومی مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی آذربایجان شرقی از مرگ 2 تن و مصدومیت یک نفر در برخورد دو خودرو در جاده اهر - کلیبر خبر داد.
کارشناسان می گویند که آزادراه شدن جاده تبریز - اهر موجب کاهش بیش از 70 درصدی مرگ و میر ناشی از تصادفات جاده ای در این محور ارتباطی پرتردد می شود.

از همین رو احداث آزادراه اهر - تبریز به طول 95 کیلومتر و در سه قطعه از سال 1386 آغاز شده اما با گذشت 13 سال به 82.63 درصد پیشرفت خود رسیده و همچنان امید رسیدن به نقطه پایانی را دارد.

رئیس اداره نظارت بر ساخت راه‌های اصلی و فرعی آذربایجان شرقی می گوید : 8 کیلومتر از طرح باقی مانده که در صورت تأمین مسائل مالی پروژه و مساعد بودن شرایط جوی، امسال به بهره‌برداری خواهد رسید ولی در غیر این صورت بهره‌برداری از آن به فصول کاری بعد منتقل خواهد شد.

تکمیل طرح با اعتبار 160 میلیارد تومانی
به گفته انوشیروان بهبودی تاکنون برای ساخت بزرگراه اهر- تبریز 150 میلیارد تومان هزینه شده و هم‌اکنون نیز برای تکمیل آن نیاز به بودجه ۱۶۰ میلیارد تومانی است.
وی از بدهی 35 میلیارد تومانی به پیمانکاران پروژه خبر می دهد و می‌گوید: در سال 97 میزان اعتبار تخصیص داده شده برای پروژه 24 میلیارد تومان بود همچنین میزان اعتبار تخصیصی در سال 96 حدود 25 میلیارد، سال 95 ، نزدیک به 51 میلیارد، سال 94، حدود 7 میلیارد و در سال‌های 91 تا 93 در مجموع 25 میلیارد تومان بوده است.
رئیس اداره نظارت بر ساخت راه‌های استان، کمبود اعتبار، مطالبات پیمانکاران و تهیه قیر را از مشکلات عمده پروژه می‌داند.

اهر – تبریز ، آزاد راهی که به باکو می رود
اگر چه خود پروژه هنوز تکمیل نشده اما برای توسعه آن بعد از بهره برداری طرح و برنامه بسیار است.
رحمتی، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار آذربایجان شرقی می گوید : با تعریف کریدور تبریز-آذربایجان، به دنبال احداث آزادراه تبریز-اهر-باکو هستیم که مسیر اصلی آن از منطقه ارسباران است و با بهره برداری از پروژه شاهد گشایش و توسعه بیش از پیش این منطقه خواهیم بود.

اما مدیرکل راه و شهرسازی استان معتقد است: شروع آزادراه تبریز-اهر-مرز آذربایجان آن هم با اعتبار دولتی کمی سخت به نظر می‌رسد، اگر برای این پروژه 170 کیلومتری، سرمایه‌گذار بخش خصوصی پیدا کنیم و مقامات استان نیز پیگیری کنند تا مرز شهرستان بیله‌سوار ادامه خواهد داشت.
سلطانی می گوید: تاکنون 2 مجموعه برای سرمایه‌گذاری در آزادراه تبریز-اهر-باکو اعلام آمادگی کرده‌اند که آن‌ها را به وزارت راه و شهرسازی معرفی کرده‌ایم و منتظر تصمیمات هستیم.

 

تبریز – ارومیه، آزادراهی برای 1400
آزادراه تبریز - ارومیه در 6 قطعه و به طول 160 کیلومتر اجرا می‌شود که 40 کیلومتر از آزادراه تبریز- ارومیه در محدوده آذربایجان غربی و بقیه در آذربایجان شرقی است.
مرداد ماه سال 96 بود که آخوندی، وزیر وقت راه و شهر سازی اعلام کرد که آزادراه تبریز – ارومیه 46 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و برای اجرای آن تا آن زمان 105 میلیارد تومان هزینه شده است.

برخلاف روند سایر پروژه های کشور، در مدت حدود 2 سال و دقیقا در شهریورماه سال 96 با حضور رئیس وقت مجلس شورای اسلامی، قطعات اول و دوم آزادراه تبریز – ارومیه به طول 40 کیلومتر و با صرف 70 میلیارد تومان افتتاح شد.
پورمحمدی، استاندار آذربایجان شرقی می گوید: تکمیل این آزادراه یکی از مهم ترین اولویت های مدیریت ارشد استان است. چون علاوه بر کارکرد ارتباطی بین استان های آذربایجان شرقی و غربی، نقش بسیار مهمی در توسعه ارتباطات مرزی با کشورهای همسایه از طریق اتصال به آزادراه تبریز- بازرگان دارد.

او ادامه می دهد: با توجه به احداث تونل رفت و برگشت در بخشی از قطعه سه، این قطعه نیز بنابر اعلام پیمانکار، تا پایان سال 1400 زیر بار ترافیک می رود.
با این حال باقی قطعات این آزادراه آنطور که باید شاید روند ساخت و ساز را طی نکرده اند و هنوز کار زیادی برای اتمام کامل این پروژه و 3 قطعه بعدی در پیش است.

 

 

نقش راههای استان در توسعه اقتصادی ایران
آذربایجان شرقی با داشتن 14 هزار و 11 کیلومتر راه 6.4 درصد از طول راه های کشور را به خود اختصاص داده است.
سهم آذربایجان شرقی از آزادراه های کشور 12 درصد است و مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای آذربایجان‌شرقی می گوید : در 4 ماه گذشته 73 میلیون و 791 هزار و 917 تردد وسایل نقلیه در استان ثبت شده است.

استان ما به دلیل مجاورت با سه کشور همسایه و پیشینه صنعتی، معدنی، کشاورزی و تجاری خود موقعیت راهبردی در محل اتصال کریدورهای ترانزیتی شمال – جنوب و غرب- شرق دارد.

محمدی کارشناس اقتصاد می گوید: علاوه بر نقش مهم آزاد راهها در گردشگری ، این محورها قادر هستند درصد قابل توجهی از سهم ناخالص درآمدهای حمل و نقلی کشور را به استان اختصاص دهد و این مزیت را دارند که ضمن زمینه سازی برای تردد مسافران، سالانه میلیون‌ها تن کالا را با ایجاد ارزش افزوده و یا انبار کردن (دپو) آن از خود عبور دهند.

رحمتی معاون استاندار می گوید: کشورهای همسایه در رقابت تنگاتنگ برای توسعه راهها هستند و ما نیاز مبرم به اتصال کریدور حمل و نقلی در منطقه داریم.به عنوان مثال آزاد راه تبریز بازرگان برای ورود به بازارهای ترکیه از اهمیت خاصی برخوردار است. اما همچنان در تبریز متوقف مانده است.

آزاد راه ها عامل کاهش تصادفات
سرهنگ کریمی نژاد، رئیس پلیس راه استان می گوید: به طور متوسط تنها 6 درصد تصادفات منجربه فوت در آزادراهها رخ می دهد و این آمار بیانگر آن است که آزادراه و بزرگراه ها برای تردد خودروها امن است و آمار تصادفات و تلفات جانی در آن ها خیلی پایین تر از سایر راه ها است.

به نظر کارشناسان حوزه راه و شهرسازی نیز تبدیل راه های دو خطه به چهار خطه و جداسازی راه های رفت و برگشت از همدیگر، ۷۰ تا ۸۰ درصد در کاهش آمار تصادفات جاده ای نقش ایفا می کند.

مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان شرقی با اشاره به اقدامات انجام شده برای افزایش ایمنی ترافیک در راه های استان در سال گذشته، می گوید: طرح های بازگشایی باند دوم آزادراه تبریز – ارومیه به طول 31 کیلومتر و باند دوم محور اهر – تبریز به طول 90 کیلومتر اجرا شده که 80 کیلومتر از این طرحها به صورت 4 خطه است.
به گفته علیزاده با اقدامات انجام شده در زمینه کاهش تلفات تصادفات جاده ای، آذربایجان شرقی از رتبه 29 کشوری در سال 97 به رتبه 6 در سال 98 رسیده است.

اعتبارات سانتی متری برای طرح های کیلومتری
واقعیت های موجود نشان می دهد راهسازی در آذربایجان شرقی سالهاست در مسیر همواری قرار ندارد و تاخیر و حتی توقف پروژه ها به دلایل متعددی از جمله تغییرات مدیریتی در دولتهای مختلف ، خروج پیمانکاران و سرمایه گذاران از طرحها ، ضعف نمایندگان استان در جذب اعتبارات و در نهایت تاثیر نرخ ارز و البته تحریم ها در خرید تجهیزات و ماشین آلات جمعی از آزادراههای در حال احداث استان را به رویایی دست نیافتنی برای مردم تبدیل کرده است.

اگر در نظر بگیریم که برای آزاد راه 22 کیلومتری تبریز –سهند تا کنون 6 هزار میلیارد تومان هزینه شده است ، تخمین اعتبار مورد نیاز برای تکمیل سایر پروژه ها چندان سخت نیست . انچه سخت است تامین آن است.

معاون عمرانی استاندار آذربایجان شرقی با تاکید بر این‌ که رقم اعتبارات عمرانی استان در سال‌جاری نزدیک به 1 هزار میلیارد تومان است، می گوید: دولت ساز و کارهایی تعریف کرده است تا پروژه‌های نیمه تمام را ابتدا تکمیل کنیم.

رحمتی ادامه می دهد: اعتبارات امسال پروژه‌های عمرانی آذربایجان شرقی تقریباً مشابه سال گذشته است، البته در تخصیص اعتبارات عمرانی روند خوبی را داریم به طوری که در برخی از حوزه‌ها، اعتبارات حتی نزدیک به 70 درصد تخصیص یافته است.

اگر در نظر داشته باشیم که 1 هزار میلیارد تومان اعتبارات عمرانی به دهها طرح اختصاص دارد که پروژه های راهسازی تنها یکی از انهاست، به سادگی می توانیم ادامه ماجرای کشدار احداث آزادراهها را تصور کنیم.

 

 

راههایی که برنامه، بودجه و همت می خواهد
فارغ از اثرات چشمگیر راهها در توسعه تولید و صادرات و البته گسترش روابط اقتصادی ، ارتقای ایمنی تردد به عنوان یکی از مطالبات اجتماعی نیز تنها با برخورداری از محورهای استاندارد محقق می شود.
بودجه 1400 در حال تدوین است و نمایندگان آذربایجان شرقی در مجلس شورای اسلامی در رایزنی با هیات دولت برای جذب اعتبارات تکمیل طرحهای راهسازی با اولویت آزادراهها نقش اصلی را دارند. نقشی که به نظر می رسد در طول سالهای گذشته به نحو مطلوبی ایفا نشده و به تخصیص اعتبارات برای طرحهای خرد و منطقه ای محدود شده است.

حکمتی، اقتصاددان معتقد است : با وجود خطوط ارتباطی با منطقه قفقاز و ترکیه ، آذربایجان شرقی قادر است نقش تاریخی خود که همانا، کانال ارتباطی ایران با اروپاست را ایفا نماید.
مسیر ایفای این نقش از آزاد راهها می گذرد . آزادراههایی که گره بهره برداری آنها تنها با برنامه ریزی باز می شود.