تعمیر اساسی یک وسیله پرنده به نوعی آخرین مرحله و لبه دانش در حوزه نگهداری یک هواگرد به حساب می‌آید و این صنعت در سال‌های اخیر، در نیرو‌های مسلح کشورمان عمیق‌تر و مدرن‌تر پیگیری می‌شود.
به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، اورهال یا تعمیر اساسی و سنگین وسایل پرنده، چه هواپیما‌های سرنشین دار یا بدون سرنشین و چه بالگردها، یکی از علوم و توانی‌های فنی سطح بالاست که برای زنده نگاه داشتن ناوگان پروازی یک کشور امری حیاتی به حساب می‌آید.
در پروسه خرید و عمر عملیاتی یک پرنده، یکی از مباحث مهم، دوره‌های تعمیراتی و بازبینی‌های نوبه‌ای است که در سطوح مختلف انجام شده و در نهایت به دوره تعمیر اساسی یا همان "اورهال" خواهیم رسید.
کشوری که توانایی انجام این مرحله از تعمیرات را داشته باشد تقریبا به طور کامل به بحث تعمیرات وسیله پرنده مورد نظر تسلط پیدا کرده است. دهه هاست جمهوری اسلامی ایران از جمله دارندگان این توانایی به حساب آمده و می‌توان بحث توان اورهال را یکی از مهم‌ترین نقاط قوت در بخش صنایع هوایی کشور ما اعلام کرد؛ هرچند در میان افکار عمومی و رسانه‌ها این موضوع زیاد جا نیفتاده است.
یکی از دلایل توسعه و پیشرفت بحث توانایی تعمیر و نگهداری سنگین در کشور ما تحریم‌ها بوده است. در بسیاری از کشور‌های دنیا در حال حاضر برخی از چک‌های اولیه قبل و پس از پرواز در داخل کشور انجام می‌شود، ولی در نهایت برای تعمیر سنگین نهایی کشور دارنده مجبور به ارسال پرنده مذکور به کشور سازنده برای این پروسه است.
پروسه‌ای زمان بر و گران قیمت که سوای بحث هزینه‌های آن در مدتی مشخص دارایی مورد نظر را از کشور هدف خارج می‌کند. این مسئله در صورت بروز شرایط اضطراری می‌تواند برای کشور دارنده مشکلاتی را ایجاد کند.
در مورد کشور ما مسئله تعمیر و نگهداری در کنار نهضت قطعه سازی از جمله مواردی است که از همان روز‌های ابتدای بروز جنگ تحمیلی ذهن مسئولین امر را به خود معطوف کرد. در دوران دفاع مقدس و به دلیل بسته شدن مسیر خرید سلاح و قطعات یدکی، فشار سنگینی به نیروی هوایی ارتش به صورت خاص وارد شد و متخصصان کشور مجبور بودند در بسیاری از موارد با باز کردن قطعات از روی جنگنده‌های مختلف، تعدادی هواپیما را به صورت عملیاتی حفظ کنند.
بعد از پایان جنگ تحمیلی و بحث فروپاشی شوروی سابق و انجام یک خرید سنگین تسلیحاتی از روسیه نیز بحث فشار آمریکا و توافق دو کشور باعث شد تا حد زیادی پشتیبانی روسیه از پرنده‌هایی مثل میگ ۲۹ و سوخو ۲۴ نهاجا، به صورت علنی و رسمی قطع شود.
بازدید فرمانده کل قوا از میگ ۲۹ تازه وارد شده به کشور
در سال‌های بعد از جنگ و با توجه به افزوده شدن برخی جنگنده‌های شرقی به سازمان رزم نیرو‌های مسلح و البته قطع شدن پشتیبانی رسمی در این بخش، لازم بود تا یک برنامه ریزی طولانی مدت برای بحث تعمیر و نگهداری این پرنده‌ها انجام شود. در بحث خاص پرنده‌ای مثل سوخو ۲۴ که تمرکز عمده این گزارش روی آن است وجود سامانه‌هایی مثل رادار تعقیب عوارض زمینی و بال‌های متغیر، کار را برای نهاجا که بیشتر داشته‌های فنی اش، مربوط به هواپیما‌های غربی بود بسیار مشکل‌تر کرد.
چرا سوخو ۲۴ مهم است؟
بمب افکن ضربتی سوخو ۲۴ که در کشور ما ناوگان آن متشکل از نمونه‌هایی با منشأ‌های مختلف بوده، پرنده‌ای است که بر اساس تفکر دوران جنگ سرد و در پاسخ به اف ۱۱۱ آمریکایی توسعه پیدا کرد. توان پرواز در ارتفاع بسیار پایین و انجام حملات دقیق در شب یا روز از جمله توانایی‌های مهم و اصلی مد نظر این پرنده است. البته وجود سلاح‌هایی مثل موشک ضد رادار KH-۵۸ و بمب سنگر شکن KAB-۱۵۰۰ اهمیت این پرنده را برای نیروی هوایی ارتش دو چندان کرده است. امروزه در دنیا هم این پرنده با انجام ارتقاء‌های مختلف همچنان در خط اول خدمت رزمی در کشور‌های بسیاری حضور دارد و به عنوان یک پرنده تهاجمی کار بلد روی آن حساب‌های خاصی باز شده است.
سوخو ۲۴ نهاجا و تسلیحات مورد استفاده در پایگاه هوایی شیراز
پایگاه هوایی شیراز میزبان اصلی و پایگاه مادر بمب افکن‌های سوخو ۲۴ ایران است که یکی از اولین خبر‌ها در خصوص اورهال کامل سوخو ۲۴ در کشور مربوط به سال ۱۳۹۳ باز می‌گردد. یکی از نکات جالب و قابل توجه به نوعی سرریز دانش و تخصص در خصوص اورهال سوخو ۲۴، در بحث فعال کردن ناوگان سوخو ۲۲ برای نیروی هوافضای سپاه قابل مشاهده است چراکه هر دو هواپیمای سوخو ۲۴ و سوخو ۲۲ از موتور توربوجت AL-۲۱ بهره می‌برند و هر دو پرنده نیز از مکانیزم بال متغیر استفاده می‌کنند. ایجاد توانایی در بحث تعمیر و نگهداری سوخو ۲۴، در حقیقت کمک شایانی کرد تا یکی دیگر از پرنده‌های مهم برای نیرو‌های مسلح مجددا فعال شده و در نیرویی متفاوت وارد خدمت شود.
حداقل دو فروند سوخو ۲۴ در پایگاه هوایی شیراز در حال طی کردن مراحل مختلف اورهال
طی ماه‌های اخیر نیز شاهد ۲ مورد تحویل سوخو ۲۴ اورهال شده هستیم. مورد اول مربوط به شهریور ماه امسال مورد جدیدتر نیز مربوط به هفته گذشته است. نکته جالب این که در تصاویر مربوط به اورهال و تحویل سوخو ۲۴ جدید در پایگاه شیراز حداقل دو فروند سوخو ۲۴ در حال تعمیر هستند و یک فروند سوخو ۲۴ نیز به یگان عملیاتی تحویل داده شده است. می‌توان گفت با این وضعیت و حداقل توان اورهال ۳ یا ۴ فروند سوخو ۲۴ به صورت سالانه در این پایگاه وجود دارد. نکته مهم و قابل توجه در این خصوص این است که در مبحث اورهال، وضعیت کلی هواپیما نیز مد نظر است. ممکن است برخی از پرنده‌های مورد نظر به دلیل بروز برخی حوادث دچار مشکلاتی شده باشند یا به دلایل مختلفی برای مدت طولانی در وضعیت غیر عملیاتی نگهداری شده باشند که مشخصا در این شرایط زمان و هزینه‌های اورهال افزایش پیدا خواهد کرد.
انچه از تصاویر منتشره می‌توان به دست آورد این موضوع مهم است که برخی جنگنده‌های سوخو در حال اورهال یا آماده پرواز، به شدت آسیب دیده و دچار مشکلات فراوان ظاهری و فنی بوده اند، اما تخصص علمی و امکانات فنی نیروی هوایی ارتش به اندازه‌ای در اورهال و ارتقاء این جنگنده‌ها رشد کرده که نه فقط امکان بازآماد بلکه ارتقاء و به روزرسانی چنین پرنده‌هایی نیز برای نیرو‌های مسلح کشورمان فراهم شده؛ موضوعی که جایگاه و ویژگی‌های این بخش را در میان ارتش‌های مهم دنیا، کم نظیر می‌کند.
کار روی ترابری‌ها ادامه دارد
بحث دیگر در خصوص پایگاه هوایی شیراز تعمیر و نگهداری دو پرنده ترابری کشور یعنی سی ۱۳۰ و ایلوشین ۷۶ است. این دو پرنده بخش مهمی از توان ترابری هوایی کشور ما را تشکیل داده اند و خصوصا در حدود یک دهه اخیر فشار بسیار زیادی را در بحث حمایت لجستیکی از جبهه مقاومت متحمل شده اند. نکته جالب و قابل توجه که در گزارش تهیه شده در خصوص تعمیر هواپیمای ایلوشین ۷۶ بوده اشاره به آسیب به یک قطعه داخلی در یکی از موتور‌های این هواپیما و سپس ساخت نمونه در داخل و جایگزینی آن است. نکته دیگر در این گزارش اشاره به تولید قطعات مربوط به نگاه دارنده مخازن سوخت در هواپیمای هرکولس است که با موفقیت در کشور طراحی و ساخته شده.
موضوع پایانی که باید در انتهای این گزارش به آن اشاره کرد، این است که امروز و حدود ۴۲ سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی حجم قابل توجهی از تجربیات و تخصص در حوزه تعمیر و نگهداری در کشور ما در بخش هوایی ایجاد شده که طیف بسیار گسترده‌ای از هواگرد‌های شرقی و غربی، نظامی و غیر نظامی را شامل می‌شود که می‌تواند خصوصا در فضای پس از تحریم تسلیحاتی یک منبع درآمد و ایجاد اشتغال مناسب برای کشور ما باشد. فراموش نکنیم که بحث اورهال صرفا عده‌ای متخصص و کارگر اطراف پرنده نبوده و بخش قطعه سازی نیز در کنار این بخش می‌تواند به درآمد و اشتغال زایی مناسبی برسد.