مهم‌ترین پیشرفت‌های فضایی ۲۰۲۰
پنج دستاورد حیرت‌انگیز علوم فضا در سال ۲۰۲۰ میلادی را بخوانید.
به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، انتشار نزدیک‌ترین تصاویر از خورشید، ثبت زمین‌لرزه‌های مریخی، پیش‌بینی احتمال بالای وجود آب در سیاره‌های فراخورشیدی، جمع‌آوری نمونه‌هایی از خاک ماه و شکار سیارک‌ها، از خبرهای داغ علوم فضا در سال ۲۰۲۰ بودند.
در سال ۲۰۲۰، بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ مورد توجه هزاران دانشمند قرار گرفت؛ آنها باید مسائل زیادی از جمله ساخت واکسن و درمان ویروس کرونا را مورد بررسی قرار می‌دادند، اما این موضوع همه علوم را زمین‌گیر نکرد.
بسیاری از محققان همچنان توجه خود را به آسمان معطوف داشتند، به دنبال پاسخ‌هایی درباره اسرار کیهان بودند و خود را برای آغاز فصل بعدی در تاریخ پرواز‌های فضایی انسان آماده کردند. در این گزارش به پنج مورد از حیرت‌انگیزترین دستاورد‌های علمی مربوط به علوم فضا، در سال ۲۰۲۰ میلادی اشاره شده است.
این اکتشاف‌ها زمینه را برای دستیابی به پیشرفت‌های چشمگیرتر در سال پیش رو فراهم کرده، سالی که ناسا امیدوار است بتواند یک بالگرد را در مریخ به پرواز در آورد و اولین پرواز‌های آزمایشی مأموریت آرتمیس خود به ماه را انجام دهد.
انتشار نزدیک‌ترین تصاویر از خورشید
در حالی که دانشمندان از فعالیت‌های داخلی خورشید اطلاع دارند، اما هنوز مسائل زیادی در مورد این ستاره وجود دارند که محققان درباره آن اطلاع ندارند، مانند این‌که چرا جو خورشید از سطح آن گرم‌تر است یا این‌که دقیقا چه چیزی موجب بروز پدیده خروج جرم از تاج خورشیدی می‌شود؟
در سال ۲۰۲۰، محققان با کمک یک جفت رصدخانه یعنی تلسکوپ زیرمداری Hi-C متعلق به سازمان فضایی آمریکا (ناسا) و مدارگرد خورشیدی این سازمان به نام سولار اوربیتر (یک کاوشگر فضایی که به صورت مشترک با سازمان فضایی اروپا مدیریت می‌شود) توانستند نگاه نزدیک‌تری به برخی از گیج‌کننده‌ترین پدیده‌های خورشیدی داشته باشند.
بهار امسال، دانشمندانی که در زمینه انجام مأموریت Hi-C فعالیت می‌کردند، موفق شدند با اشتراک‌گذاری واضح‌ترین تصاویر گرفته‌شده از خورشید، رشته‌های مغناطیسی را از پلاسمای بسیار داغ خورشید آشکار سازند که لایه خارجی این ستاره را تشکیل می‌دهند.
ایمی واینبارگر، محقق اصلی Hi-C در مرکز پرواز فضایی مارشال ناسا گفت: این تصاویر جدید تلسکوپ Hi-C، بینشی قابل توجه از جو خورشید به ما می‌دهند. در همین راستا، محققان ناسا و سازمان فضایی اروپا که در زمینه مأموریت مدارگرد خورشیدی سولار اوربیتر فعالیت می‌کنند نیز نزدیک‌ترین تصاویری که تاکنون از این ستاره میزبان زمین گرفته شده است، منتشر کردند.
این محققان در بیانیه‌ای اعلام کردند که این تصاویر شگفت‌انگیز به دانشمندان کمک می‌کنند تا لایه جوی خورشید را کنار هم قرار دهند. شناخت این موضوع برای درک چگونگی هدایت آب و هوای فضایی در نزدیکی زمین و سراسر منظومه شمسی مهم است.
ثبت زلزله در مریخ
محققان در سال ۲۰۲۰، نخستین مقاله‌های علمی را با استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده به وسیله کاوشگر اینسایت ناسا منتشر کردند. از اواخر سال ۲۰۱۸ که این فضاپیما مأموریت علمی خود در مریخ را آغاز کرده، لرزه‌سنج آن صد‌ها زلزله را شناسایی کرده است.
فرکانس‌های امواج لرزه‌ای ثبت شده به وسیله ابزار‌های اینسایت نشان می‌دهند که این فضاپیما روی تپه شنی بزرگی فرود آمده است که چند فوت زیر سطح مریخ امتداد دارد. بر اساس تجزیه و تحلیل محققان ناسا و انستیتوی فناوری فدرال سوییس در زوریخ، ترکیب زیر سطح خاکی شنی مریخ بسیار شبیه پوسته بلورین زمین است و شکستگی‌های بیشتری دارد.
محققان توانستند برخی از زلزله‌های سیاره سرخ را به یک منطقه فعال آتشفشانی موسوم به Cerberus Fossae ارتباط دهند که مشخصه آن یک جفت کانال عمیق بوده که از سوی جریان گدازه در حدود ۱۰ میلیون سال پیش به‌وجود آمده است.
احتمال بالای وجود آب در سیاره‌های فراخورشیدی
جستجوی حیات همچنان در حوزه علوم سیاره‌ای ادامه دارد. محققان مختلف از کارشناسان زمین‌شناسی گرفته تا اخترشناسان، تحقیق‌های بسیاری در این زمینه انجام داده‌اند؛ محوریت این تحقیق‌ها به اندازه زیادی بر شکار بی‌پایان آب‌های فرازمینی متمرکز بوده است.
تابستان امسال، محققان ناسا با استفاده از مدل‌های پیچیده ریاضی پیش‌بینی کردند که آیا سیاره‌های فراخورشیدی مشابه زمین که در نزدیکی منظومه شمسی قرار دارند، میزبان آب هستند یا خیر.
لینا کوئیک، محقق سیاره‌ای در مرکز پرواز فضایی گودارد، متوجه شد یک‌چهارم از ۵۳ سیاره فراخورشیدی (سیاره‌هایی که خارج از منظومه خورشیدی قرار دارند) که مطالعه شده‌اند، به احتمال بالا دارای مقدار قابل توجهی آب یا به اصطلاح اخترشناسان، جهان‌های اقیانوسی هستند.
این به آن معنی است که این سیاره‌ها دارای نهاد‌های بزرگی از آب به صوت لایه‌های از یخ هستند، مانند قمر‌های مشهور دو سیاره مشتری و زحل به نام‌های اروپا و انسالادوس که با یخ زیاد پوشیده شده‌اند.
کوئیک در خبرنامه ناسا گفت: مأموریت‌های آینده به ما فرصت می‌دهد که ببینیم آیا قمر‌های اقیانوسی در منظومه شمسی می‌توانند از حیات پشتیبانی کنند؟ در صورت کشف امضا‌های شیمیایی حیات، می‌توانیم به دنبال نشانه‌های مشابه در فضا‌های میان‌ستاره‌ای باشیم.
جمع‌آوری نمونه خاک ماه
سال گذشته، چین اولین کشوری بود که یک فضاپیما را در سمت پنهان ماه فرود آورد. امسال، آژانس فضایی چین برای اولین‌بار در دهه‌های گذشته موفق شد نمونه‌های سنگ و خاک ماه را جمع کند و به زمین بازگرداند.
فضاپیمای چانگ ای-۵ چین در اوایل دسامبر موفق شد در منطقه مونس رومکر ماه فرود آید؛ مونس رومکر، یک دشت آتشفشانی ۱.۲ میلیارد ساله است که در منطقه Oceanus Procellarum معروف به اقیانوس طوفان‌ها قرار دارد.
این کاوشگر، پس از جمع‌آوری دو کیلوگرم از نمونه‌های خاک و سنگ ماه، از سطح این قمر زمین بلند شد و به وسیله مدارگرد این فضاپیما به سفینه بازگشت به زمین منتقل شد.
روز ۱۷ دسامبر، کپسول بازگشت به زمین فضاپیمای چانگ‌ای -۵، به درستی از سفینه اصلی جدا شد و در منطقه خودمختار مغولستان شمالی چین به زمین نشست. این نخستین‌بار پس از مأموریت ۴۴ سال پیش فضاپیمای شوروی سابق است که نمونه‌هایی از ماه برای انجام تحقیقات تازه در اختیار بشر قرار می‌گیرد.
شکار سیارک‌ها
امسال، ناسا دومین سازمانی بود که با موفقیت، نمونه‌هایی از سنگ و گرد و غبار را از سطح یک سیارک جمع‌آوری کرد. در اوایل اکتبر، فضاپیمای اُسیریس-رکس ناسا توانست سطح سیارک بنو را لمس کند و از آن نمونه گرفت.
نمونه‌های این سیارک با موفقیت در یک کپسول، مهر و موم شدند و اکنون آماده سفر به زمین هستند. سفر بازگشت به زمین، سال آینده آغاز می‌شود، اما انتظار نمی‌رود که نمونه‌ها تا سال ۲۰۲۳ به زمین برسند.
محققان امیدوارند که این نمونه‌ها به آنها در رمزگشایی تاریخچه اولیه منظومه شمسی و نیز کمک به مهندسان دفاع سیاره، برای محافظت از زمین در برابر سیارک‌های سرکش یاری رساند. اعتقاد بر این است که سیارک بنو، دریچه‌ای به گذشته منظومه شمسی ارائه می‌دهد، زیرا این جرم غنی از کربن، حامل بلوک‌های سازنده‌ای از هر دو سیاره و حیات است.
در حالی‌که ناسا منتظر سنگ‌های سیارکی خود است، سازمان فضایی ژاپن از بازگشت موفق مأموریت کاوشگر هایابوسا ۲ به همراه نمونه‌های سیارک ریگو خبر داد.