موانع تحقق توافق اتحادیه اروپا و انگلیس

به گزارش سرويس بين الملل خبرگزاري صداوسيما، دوره انتقالی برگزیت در پایان سالجاری میلادی به اتمام می‌رسد و لندن و اروپا تلاش می‌کنند از خروج انگلیس بدون دستیابی به توافق تجاری با اتحادیه اروپا جلوگیری کنند.

 

 

موانع تحقق توافق اتحادیه اروپا و انگلیس
انگلیس و اتحادیه اروپا روز یکشنبه به توافق رسیدند تا مذاکرات را طی روز‌های آینده نیز ادامه دهند تا شاید بتوانند به یک توافق جامع و فراگیر تجاری دست یابند. می‌دانیم که دوره انتقالی برگزیت در پایان سال جاری میلادی به اتمام می‌رسد و رهبران انگلیس و اتحادیه اروپا تلاش می‌کنند تا از خروج انگلیس بدون دستیابی به توافق تجاری با اتحادیه اروپا جلوگیری کنند.
موانع اصلی توافق سه مورد زیر است که سناریو‌های مرتبط با آینده روابط تجاری انگلیس و اتحادیه اروپا نیز از توفیق یا عدم توفیق در کسب توافق پیرامون این سه موضوع حاصل می‌شود.
۱- دسترسی به آب‌های ماهیگیری (حقوق ماهیگیری در دریای شمال). اتحادیه اروپا هشدار داده است در صورت عدم دسترسی ناوگان کشور‌های عضو به آب‌های انگلیس، ماهیگیران این کشور برای فروش محصولاتشان به بازار‌های اتحادیه اروپا دسترسی نخواهند داشت.
۲- مقررات حاکم بر رقابت‌های منصفانه که موجب می‌شود انگلیس نتواند دست اتحادیه اروپا را از بازار خود کوتاه کند و مسائلی، چون قوانین مربوط به تزریق یارانه به مشاغل و فضای رقابتیِ عادلانه برای فعالیت شرکت‌ها. موضوعی که از منظر تلاش انگلیس برای پایان دادن به برتریِ قوانین اتحادیه اروپا، ازجمله خطوط قرمز این کشور است.
۳- روش رسیدگی به تخلف‌های آینده و نحوه نظارت بر اجرای هرگونه توافق
بدیهی است دو سناریوی اصلی، حصول توافق و یا عدم خروج توافق تا پیش از پایان سال جاری میلادی است. البته سناریوهایی، چون ادامه مذاکرات در سال ۲۰۲۱ در صورت توافق طرفین و یا تمدید دوره انتقال و همچنین حصول یک توافق موقت به‌عنوان گامی در مسیر توافق اصلی نیز روی میز است.
۴- نحوه اجرای طرح «بک استاپ» مربوط به مرزبندی میان ایرلند شمالی و جنوبی با هدف جلوگیری از ایجاد مرز سخت میان دو ایرلند. همان طور که می‌دانیم کشور ایرلند یا همان ایرلند جنوبی، عضو اتحادیه اروپاو ایرلند شمالی بخشی از خاک انگلیس است.
۵- نگرانی مرکز مالی لندن (سیتی) از کاهش نفوذ خود در زمینه خدمات مالی و قرارداد‌های آتی که البته یک نگرانی طبیعی است. چون ایجاد نوسان، التهاب و ناپایداری مالی در بانکداران و فعالان مالی بازار لندن با کاهش محسوس شمار مشتریان بخش مالی انگلیس همراه خواهد شد و فضا را برای فرانکفورت، شهری که علاوه بر فعالیت تالار بورس فرانکفورت، بازار سرمایه فعالی نیز دارد، باز می‌کند.

سناریوها:
در اینکه کدام سناریوی اصلی خروج بدون توافق یا با توافق احتمال تحقق بیشتری دارد بیشتر بستگی به تفوق ملاحظات پراگماتیستی و در نقطه مقابل، تفوق ملاحظات هویتی در انگلیس دارد. درواقع به نظر می‌رسد توپ در زمین انگلیس است تا اروپا. به‌عنوان‌مثال، توافق طرفین برای استمرار مذاکرات، خود نشانه‌ای از ملاحظات پراگماتیستی انگلیسست. به نظر می‌رسد جانسون جدا از رتوریک موجود، می‌داند که خروج بدون توافق برای انگلیس فاجعه‌بار خواهد بود. اتحادیه اروپا نیز البته از خروج بدون توافق آسیب خواهد دید، اما نه به همان اندازه انگلیس. درواقع علت اصلی اینکه سناریوی توافق دقیقه نودی (البته با شرایط اتحادیه اروپا) و یا سناریوی کسب توافق اصلی در سال آینده میلادی، سناریو‌هایی با احتمال وقوع بالایی هستند، همان علتی است که کل روند Brexit را برای انگلیس بسیار دردناک کرده است و آن عدم برابری اساسی در قدرت بین دو طرف است. انگلیس ۴۳ درصد از صادرات خود را به اتحادیه اروپا می‌فرستد. حال‌آنکه آلمان، فرانسه و ایتالیا تنها حدود ۶ درصد از صادرات خود را به انگلیس می‌فرستند. جمعیت انگلیس نزدیک به ۶۷ میلیون نفر است و جمعیت اروپا ۴۴۷ نفر. حتی بدون انگلیس، اتحادیه اروپا دارای یک بازار واحد قابل‌مقایسه با بازار ایالات‌متحده یا چین است. یکپارچگی (به‌ویژه در حوزه مواجهه با پدیده برگزیت) و جذابیت بازار واحد اروپا، مهم‌ترین سرمایه‌های استراتژیک اتحادیه اروپا هستند و بروکسل مصمم است که از این سرمایه به نفع خود بهره ببرد. اروپایی‌ها همچنین قصد دارند به نیرو‌های شکاک به اروپا در کشور‌های خود نشان دهند که ترک اتحادیه اروپا فکر بدی است.
با وجود آنچه گفته شد، خروج بدون توافق همچنان گزینه‌ای محتمل است. بدیهی است تحقق این سناریو بیش و پیش از هر عاملی، متأثر از تفوق ملاحظات هویتی، چون لزوم کنترل بر قاعده نویسی توسط نهاد‌های ملی انگلیس خواهد بود.

پیامدها:
برگزیت بدون توافق برای دو طرف از نظر اقتصادی گران تمام خواهد شد، موجب اختلال در مرز‌های انگلیس و اتحادیه اروپا می‌شود و همچنین کدورت سیاسی را به دنبال خواهد آورد. خروج بدون توافق درواقع به معنای آن است که این مقررات سازمان تجارت جهانی (WTO) است که روابط دو طرف را تنظیم خواهد کرد و این به معنای تعرفه‌های جدید، کنترل‌های جدید و حجم زیادی از کاغذبازی‌ها و همچنین از دست دادن دسترسی آسان به ۴۵۰ میلیون مصرف‌کننده اروپایی است. مقامات انگلیسیی اذعان می‌کنند که یک خروج آشفته، احتمالاً منجر به بروز اختلال در کارکرد بندر‌های انگلیس؛ کمبود موقت محصولات و افزایش قیمت‌ها خواهد شد. مسئله‌ای که می‌تواند باعث ایجاد برخی از تنش‌ها در بازار‌های جهانی و آشفتگی‌های جدید مالی شود. اداره نظارت بر بودجه انگلیس (OBR) تخمین زده است که خروج بدون توافق به معنای کاهش ۲ درصدی تولید اقتصادی انگلیس در سال ۲۰۲۱ (حدود ۵۳ میلیارد دلار) باشد. علاوه بر این، در قالب این سناریو، بیش از ۳۰۰، ۰۰۰ نفر تا نیمه دوم سال آینده بیکار خواهند شد. ماه گذشته نیز، اداره نظارت بر بودجه انگلیس تأکید کرد که یک برگزیت بدون توافق، احیای اقتصاد انگلیس ناشی از پیامد‌های پاندمی کووید- ۱۹ را به مدت یک سال دیگر به تعویق خواهد انداخت.
حصول توافق بی‌شک سناریوی به‌مراتب امیدوارکننده‌تری برای طرفین خواهد بود بااین‌وجود، حتی اگر توافقی حاصل شود، چشم‌انداز اقتصادی انگلیس همچنان با چالش‌هایی مواجه خواهد بود. طبق نظر OBR، انتظار می‌رود روابط تجاری جدید انگلیس و اتحادیه اروپا منجر به از دست رفتن طولانی‌مدت تولید ناخالص داخلی در حدود ۴ ٪ شود (در مقایسه با آنچه در صورت باقی ماندن در اتحادیه اروپا متحقق می‌شد). در ضمن، با توافق یا بدون توافق، اول ژانویه ۲۰۲۱ تأثیرات گسترده‌ای بر همه کشور‌های درگیر و همچنین بر اقتصاد جهانی بر جای خواهد گذارد.

تغییرات در روابط انگلیس و اتحادیه اروپا پس از اول ژانویه:
- از ماه ژانویه برای رفتن به کشور‌های اتحادیه اروپا یا سوئیس، نروژ، ایسلند و لیختن‌اشتاین، شهروندان انگلیس باید مطمئن باشند که گذرنامه آن‌ها دست کم ۶ ماه اعتبار دارد- جز سفر به جمهوری ایرلند که بخشی از منطقه مشترک مسافرتی است.
- شهروندان انگلیس برای کنترل گذرنامه در مرز باید در صفی غیر از صف شهروندان اتحادیه اروپا، منطقه اقتصادی مشترک EEA و سوئیس بایستند. آن‌ها باید بلیت بازگشت و مدرک اثبات پول کافی برای مدت اقامت را همراه داشته باشند.
از سال ۲۰۲۲، شهروندان انگلیس برای سفر به منطقه شنگن باید با پرداخت پول، اجازه الکترونیکی دریافت کنند- شبیه سیستم اِستا ESTA در آمریکا.
- از سال ۲۰۲۱ اتباع انگلیس با سفر به کشور‌های اتحادیه اروپا می‌توانند از مزیت معافیت از عوارض گمرکی بهره‌مند شوند.
بازگرداندن مالیات بر ارزش افزوده به مسافران خارجی که از فروشگاه‌های انگلیس خرید می‌کنند، نیز حذف خواهد شد.
- از اول ژانویه رفت و آمد آزاد بین انگلیس و اتحادیه اروپا پایان خواهد یافت.
افرادی که در حال حاضر در کشور‌های اتحادیه اوپا مستقر هستند، به موجب موافقتنامه خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، از تسهیلات بخصوصی بهره‌مند خواهند شد.
- از ماه ژانویه برای شهروندان خارجی (جز اتباع جمهوری ایرلند) که می‌خواهند اجازه اقامت در انگلیس را دریافت کنند، سیستم جدیدی که بر اساس امتیاز است، اجرا می‌شود.
- وارد کنندگان و صادرکنندگان کالا مانند وقتی که با کشور‌های سایر نقاط جهان معامله می‌کنند، باید مشخصات کالا‌های خود را برای تعرفه گمرکی اعلام کنند.
برخی از اقلام از جمله گیاهان، حیوانات زنده و بعضی مواد غذایی به جواز و پروانه مخصوص هم نیاز دارند.

پیامد‌های برگزیت بر اقتصاد انگلیس:
خروج انگلیس از اتحادیه اروپا می‌تواند با زیان ده‌ها میلیارد پوندی در سال آینده، خروج اقتصاد انگلیس از عمیق‌ترین رکود اقتصادی در تاریخ این کشور را بیش از پیش دشوار کند.
اقتصاددانان گروه کی‌پی‌ام‌جی هشدار می‌دهند که اصطکاک در روابط تجاری با بزرگ‌ترین شریک تجاری انگلیس، با ایجاد عدم اطمینان، سازگاری با واقعیت جدید زندگی را دشوارتر خواهد کرد.
مطابق این گزارش، صنایعی که بیشترین آسیب را از برگزیت خورده‌اند، از جمله صنایع نساجی، مواد شیمیایی و کالا‌های الکتریکی، ممکن است شاهد کاهش ۱۲ درصدی میزان فعالیت تولیدی نسبت به قبل از شیوع کرونا باشند.
گلوگاه‌های موجود در زنجیره‌های تأمین، تاخیر‌های گمرکی، کاغذبازی‌های اضافی و کاهش سرمایه‌گذاری همگی به عنوان علل احتمالی افت تولید مطرح شده‌اند.
در مجموع، پیش‌بینی می‌شود که برگزیت رشد اقتصادی در سال آینده میلادی را در انگلیس ۲.۹ درصدی کاهش دهد و این‌گونه اقتصاد انگلیس قادر نباشد تا پایان سال ۲۰۲۲ به سطح قبلی خود دست یابد. این معادل کاهش بیش از ۵۰ میلیارد پوندی در فعالیت اقتصادی است.

پیامد‌های برگزیت بر سیاست خارجی در انگلیس:
براساس مطالعات اندیشکده چتم هاوس، این ادعا که خروج انگلیس از اتحادیه اروپا مسیری برای افزایش نفوذ جهانی انگلیس خواهد بود کاملاً بی‌اساس است. از سال ۲۰۱۶، نفوذ انگلیس در جهان کاهش پیدا کرده است. نیرو‌های نظامی انگلیس به‌ندرت در تنش‌های بین‌المللی حضور دارند و برگزیت نیز، دیپلماسی و قدرت نرم لندن را تضعیف کرده است؛ بنابراین، چشم‌انداز‌های مسیر جدید چندان روشن نیستند.
در مورد مسائلی مانند ایران، تغییرات آب و هوایی و بازگشت روسیه به گروه ۷، موضع انگلیس نزدیک به مواضع اتحادیه اروپا است. در برخی مسائل نیز انگلیس موضعی سخت‌تر در قبال چین و هنگ‌کنگ اتخاذ کرده و رویکردی نزدیک به ایالات‌متحده و اتحادیه اطلاعاتی فایو آیز شامل آمریکا، انگلیس، استرالیا، کانادا و نیوزلند گرفته است.
اگرچه انگلیس از اتحادیه اروپا خارج‌شده، اما همچنان به‌عنوان یک بازیگر مهم در ناتو، شورای امنیت سازمان ملل و سایر سازمان‌های بین‌المللی باقی‌مانده است.
دستور کار سیاست خارجی جدید انگلیس باید شامل پیشگیری از وقوع جنگ احتمالی بین آمریکا و چین، حمایت از رفاه جهانی، جلوگیری از گسترش تسلیحات هسته‌ای، توجه به آسیب‌های زیست‌محیطی و تغییرات آب و هوایی و حمایت از یک سیستم چندجانبه قوانین بین‌المللی باشد.
در برنامه سیاست خارجی جدید انگلیس سه موضوع دارای اهمیت بیشتری هستند. نخست ارتباط با دولت جدید در آمریکا. دوم آنکه، انگلیس نیازمند برنامه‌ای دقیق در مورد چین است.

پیامد‌های برگزیت بر قابلیت‌های نظامی انگلیس:
از سال ۲۰۱۵ دولت انگلیس به شکل فزاینده اهمیت صنایع دفاعی این کشور را نه‌فقط در حوزه تولید قدرت، بلکه همچنین در خصوص وضعیت انگلیس در جهان و قابلیت نیرو‌های مسلح خود به رسمیت شناخت. فهرست ابتکاراتی که بازتاب این آگاهی محسوب می‌شود شامل تداوم عملیات در قالب ابتکار تیم تسلیحات پیچیده از سال ۲۰۰۵، ایجاد مرکز راه‌حل‌های دفاعی رشد دفاعی، راهبرد ملی کشتی‌سازی، راهبرد نبرد هوایی و سند سیاست‌گذاری صنایع دفاع در سال ۲۰۱۷ هستند..
تلاش انگلیس برای برسازی چهره و نقش پسابرگزیت و همچنین ترمیم کسری‌های گسترده تجهیزاتی و انسانی به‌ویژه در نیروی دریایی و نیروی هوایی سلطنتی را باید از مهم‌ترین پیش‌ران‌های افزایش شدید بودجه نظامی انگلیس در نظر بگیریم.
تلاش انگلیس برای انطباق با شرایط ژئوپلیتیکی جدید نظام بین‌الملل و تلاش این کشور برای برسازی چهره و نقش انگلیس پسابرگزیت، بازتابی از ادراک انگلیس از نظم در حال گذار در عرصه نظام بین‌الملل است. موقعیتی که در آن شاهد رقابت شدید دو نیرو و پویشِ ملاحظات امنیتی؛ رئال پلیتیک؛ ژئوپلیتیک و ژئواکونومیکیِ ناشی از سر برآوردن قدرت‌هایی، چون چین و روسیه (ورود به عصر رقابت قدرت‌های بزرگ) از یک‌سو و بین‌الملل گراییِ لیبرال از دیگر سو هستیم.
در این شرایط لندن در تلاش است ازجمله با استفاده بیش‌ازپیش از یکی از مزیت‌های مهم نفوذ جهانی خود یعنی قدرت نظامی، از موقعیت در حال تغییر نظم بین‌الملل استفاده کند و در ایجاد بدیل‌هایی برای دستیابی به اهداف و منافع خود در دوران پسا برگزیت و دوران پسا بین‌الملل گرایی لیبرال نقش داشته باشد. در حوزه برسازی انگلیس پسا برگزیت نیز انگلیس با دو گزینه و یا سناریوی «انگلیس جهانی» و «انگلیس بیرون از اتحادیه اروپا، ولی درون اروپا» مواجه است.
بااین‌وجود به نظر می‌رسد انگلیس در تلاش خواهد بود با افزایش توان نظامی، بر نقش و اهمیت خود در «ائتلاف داوطلبان در موارد خاص» با برخی قدرت‌های اروپایی و آمریکا پافشاری کند.