چاقی در گیلان بیشتر از میانگین کشوری

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز گیلان، پزشکان می گویند ؛ از 10 عامل خطر بیماری های غیرواگیر، 5 عامل مربوط به تغذیه است که در این بین اضافه وزن و چاقی، بعد از فشار خون از مهم ترین عوامل خطر سازِ ابتلا به بیماری هایی نظیر قلبی - عروقی، سرطان و دیابت است.
دغدغه درخصوص اضافه وزن و چاقی بزرگسالان، سال هاست که مطرح است و نسخه هایی هم، از سوی مسئولان و حتی خانواده ها برای این معضل پیچیده می شود.
اگرچه فعالیت باشگاه های بدن سازی، کلاس های تناسب اندام، جراحی های لاغری موضعی، پیکرتراشی و معده، تبلیغات انواع داروهای لاغری و رژیم های غذایی، این روزها حسابی بازارشان داغ است و خیلی ها را پیگیر و دغدغه مند تناسب اندام کرده اما اضافه وزن و چاقی، همچنان خودش را پُشت نقاب فست فودها ، غذاهای چرب و چیلی و کم تحرکی پنهان کرده و تا سر بجنبانی، به جانت می افتد و تو می مانی یک ترازو که هر روز، عقربه هایش روی شماره های بالاتری می نشیند.

پای حرف بزرگسالانی که اضافه وزن و چاقی دارند که بنشینی می گویند : اینگونه نبوده اند !
مثل آقای رهنما که می گوید : تا همین چند سال پیش، تناسب اندام داشته و در مدت چند سال 20 کیلو اضافه وزن پیدا کرده است.
فاطمه خانم 60 ساله هم تعریف می کند: وزنش در جوانی 58 کیلو بوده و حالا 90 کیلو شده است ؛ به طوری که به سختی راه می رود و کارهای خانه را انجام می دهد.
آرزوی 35ساله هم می گوید : انواع رژیم ها و داروها را امتحان کرده ام اما هر بار ، مدتی بعد از کاهش وزن، دوباره دچار اضافه وزن شده ام.
بسیاری از افرادی که دچار اضافه وزن هستند ، یک جمله مشترک دارند : " قبلا اینگونه نبوده ایم " !
جمله ای که آدم را نگران می کند !
نگران کودکانی که امروز چاقند و فردا معلوم نیست این چاقی و اضافه وزن چه پیامدهایی برای شان به دنبال خواهد داشت.

وزنه سنگین شاخص های اضافه وزن و چاقی در گیلان:
معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان اعلام می کند : بر اساس آخرین بررسی های انجام شده، میانگین آمار اضافه وزن و چاقی در گیلان حدود 68درصد جمعیت بالای18سال این استان است که این آمار 8 درصد بیشتر از میانگین کشوری است.
نتایج ارزیابی مراقبت های انجام شده در واحدهای ارائه دهنده خدمات سلامت گیلان در سال 98 هم نشان می دهد 27 درصد از افراد 5 تا 18سال گیلان و 20 و نیم درصد از کودکان زیر 5 سال استان، اضافه وزن دارند و چاقند که بیش از میانگین کشوری است.
براساس آخرین مطالعات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پیمایش ملی عوامل خطر بیماری های غیرواگیر درسال 95، میانگین آمار چاقی در زنان بالای 18 سال گیلان 3/75 درصد و در مردان بالای 18 سال این استان 5/59 درصد است و این یعنی نسبت چاقی در بین زنان گیلانی بیشتر از مردان است .

دلایل شیوع چاقی
سراغ کارشناس تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان می روم.
ثودابه ابراهیمی فرد تغییر سبک زندگی و کم تحرکی، پرخوری و عادات بدغذایی، ژنتیک، برخی بیماری ها و درمان های دارویی که چاقی جزو عوارض آن است و نیز افزایش سن و در پی آن کاهش متابولیسم را از مهم ترین دلایل اضافه وزن در بین بزرگسالان می داند و می گوید : دیابت، فشار و چربی خون بالا، سکته های قلبی و مغزی، انواع سرطان ها، مشکلات عضلانی، اسکلتی، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس از مهم ترین عوارض چاقی و اضافه وزن است.
او در تشریح بالا بودن آمار چاقی و اضافه وزن گیلانی ها نسبت به میانگین کشوری هم گفت : در دسترس بودن و تنوع غذایی در گیلان ، تمایل گیلانی ها به مصرف غذاهای فوری و انواع دسر، چاشنی ها و فرآورده های پروتئینی ازجمله زیتون، کباب، کره و ماست، پنیر و دوغ محلی که عمدتا پرچرب هستند هم باعث شده، گیلانی ها، توجه بیشتری به مصرف غذا داشته باشند و اساسا تغذیه ، بیشترین سهم را در سبد هزینه های زندگی آنان دارد.
کارشناس تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان اضافه کرد : اگرچه۳۰ درصد از چاقی های گیلان، متاثر از عوامل ژنتیکی است اما عامل " ژن" برای اینکه منجر به چاقی شود نیاز به عوامل محیطی از جمله کم تحرکی و پرخوری دارد ؛ بر این اساس با کنترل این دو عامل ِمحیطی، می توان اثر عامل ژنتیک بر چاقی و اضافه وزن را تا حدود زیادی کم کرد.

کودکان چاق امروز گیلان؛ بیماران فردا
کارشناس تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان معتقد است: چاقی کودکان فقط مشکل گیلان و ایران نیست ، بلکه در بسیاری از کشورها به درجه هشدار رسیده و این جوامع را در معرض چالشی جدی قرار داده است.
ثودابه ابراهیمی فرد می گوید : روند روبه رشد اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان و عواقبی که در صورت تداوم چاقی و اضافه وزن در انتظار نسل آینده است، لزوم تصمیم گیری و برنامه ریزی برای کنترل وزن این گروه سنی را دو چندان می کند.
او گذری هم بر آمارهای چاقی در کودکان دارد و می گوید : بر اساس نتایج بررسی ملی تعیین وضعیت تَن سنجی، شاخص هاي تغذیه اي، رشد، تکامل و برخی نشانگرهاي ارزشیابی خدمات نظام بهداشتی در سال 96، حدود 14 درصد از کودکان زیر 5 سال کشور اضافه وزن دارند و یا چاق هستند که این رقم در گیلان معادل 5/20 درصد یعنی 6 و نیم درصد بیشتر از میانگین کشوری است.
کارشناس تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان دلایل چاقی کودکان و نوجوانان در گیلان را افزایش دریافت غذاهاي چرب و نوشیدنی های شیرین و پرُکالری ، افزایش اندازه سهم غذا و مدت زمان خواب، تماشاي زیاد تلویزیون، استفاده بیش از اندازه از رایانه، تبلت و تلفن همراه و در نتیجه کم تحرکی، خانه های کوچک آپارتمانی و نبود فضا برای تحرک دانست و گفت: چاقی و اضافه وزن، پیامدهاي زیانباری برای سلامت کودکان به دنبال دارد .

کووید 19 قوز بالاقوز در معضل چاقی
کارشناس تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان می گوید : با افزایش ابتلا به بیماری کووید 19 در دنیا و تعطیلی بسیاری از مراکز تجاری، اداری، مدارس و مهدهای کودک و ایجاد قرنطینه خانگی برای شکستن زنجیره کرونا، برخی از افراد خانواده در قرنطینه خانگی هستند و این موضوع از یک طرف کم تحرکی را به دنبال دارد و از طرفی ممکن است، مصرف مواد غذایی پرکالری حاوی چربی، قند و نمک و تنقلات نامناسب را افزایش یابد.
ثودابه ابراهیمی فرد افزود : به نظر می رسد اضافه وزن ناشی از کم تحرکی دوران کرونا، در بین کودکان و نوجوانان که دانش آموز هستند و بیشترشان به صورت مجازی و در خانه آموزش می بینند ، مشهود تر باشد.
موضوعی که فرزانه فراهانی کارشناس تغذیه آن را تایید می کند و می گوید : اضافه وزن و چاقی در دوران کرونا در گیلان، بیشتر شده است .
او می گوید : چاقی در کودکان گیلانی، چند سالی است که روند رو به رشدی داشته اما با شیوع کرونا و خانه نشین شدن کودکان ، در 9 ماه گذشته ، بیشتر کودکانی که به مطبم مراجعه کرده اند، افزون بر چاقی با مشکل کبد چرب، کلسترول، کم خونی و کمبود ویتامین D مواجه بودند.

این کارشناس تغذیه افزود : بسیاری از بزرگسالان هم که تا پیش از شیوع کرونا ، با رعایت رژیم غذایی کاهش وزن خوبی داشتند، در مراجعات بعد از شیوع کرونا، دوباره وزن اضافه کرده اند و برخی هم حتی چاق تر شده اند .
فرزانه فراهانی که 20 سال کارشناس تغذیه و رژیم درمانی است می گوید : در مدت یک ماه به طور میانگین 400 نفر برای کاهش وزن و رژیم درمانی به مطبم مراجعه می کنند.
وقتی از این کارشناس تغذیه درباره مهم ترین دلیل بالا بودن آمار چاقی در گیلان می پرسم : 3 بار واژه "تغذیه " را تکرار می کند و می گوید : سبک غذایی و تغذیه در گیلان، بسیار پُرکالری است البته وجود غذاها و شیرینی های محلی در فصل سرد و گرم سال، بسیار وسوسه انگیز است اما اگر معضل اضافه وزن و چاقی کنترل نشود، در آینده باید هزینه های بسیاری برای درمان بیماری های متاثر از چاقی به ویژه برای نسل آینده بپردازیم .

قدم هایی که نظام بهداشت و سلامت برای کنترل چاقی برداشته .
سراغ رئیس گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان می روم.
منیره امینیان می گوید: این معاونت ، از 10سال پیش اجرای طرح "اصلاح الگوی تغذیه" را با هدف اطلاع رسانی و پیشگیری از چاقی در استان آغاز کرده و از سال 93 همزمان با اجرایی شدن طرح تحول نظام سلامت، آموزش عمومی برای اصلاح الگوی تغذیه و ترویج سبک زندگی سالم را در دستور کار خود قرار داده است.
وی افزود : در این طرح، بهورزان، کارشناسان بهداشت و مراقبین سلامت استان در مراکز خدمات جامع سلامت شهری و خانه های بهداشت روستایی، مراجعه کنندگان را از لحاظ وضعیت وزن، قد و الگوی تغذیه ای، مورد ارزیابی قرار می دهند و افزون بر آموزش چهره به چهره، در صورت تشخیص اضافه وزن وچاقی، مراجعان را برای دریافت مراقبت های تخصصی تغذیه و رژیم درمانی، به کارشناسان تخصصی ِتغذیه حوزه پزشک خانواده، ارجاع می دهند.

رئیس گروه بهبود تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان البته توضیح می دهد که در دوران شیوع کرونا که به علت نگرانی از ابتلا به ویروس، مراجعه مردم به خانه های بهداشت روستایی و مراکز خدمات جامع سلامت شهری کمتر شده ، خدمات برنامه های کنترل اضافه وزن و چاقی بر اساس آخرین شیوه نامه های کشوری ، بصورت غیرحضوری و با تماس تلفنی به شهروندان ارائه می شود و اگر نیاز به بررسی های بیشتر باشد، این افراد فراخوان می شوند.
منیره امینیان افزود : از سال 97 و پس از ابلاغ کشوری، برنامه پیشگیری از اضافه وزن و چاقی کودکان و نوجوانان ایران که براساس برنامه جهانی تدوین شده ، در دستور کار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان قرار گرفته است .
وی با بیان اینکه اجرای این برنامه با همکاری آموزش و پرورش انجام می شود گفت : بهبود پایگاه تغذیه سالم در مدارس و برگزاری کلاس های آموزشی برای مدیران، معلمان، مراقبین سلامت مدارس، دانش آموزان و والدین آنها، آموزش پیشگیری از اضافه وزن و چاقی کودکان ونوجوانان در مراکز بهداشتی از مهم ترین اقداماتی است که در قالب این برنامه ملی انجام شده است.

کوچِ "چاقی" از پاتوق دانش آموزی، با طرح "کوچِ"
آموزش و پرورش گیلان هم آستین های همت را بالا زده و طرح کنترل وزن و چاقی دانش آموزان ، موسوم به "کوچ" را در مدارس این استان، آغاز کرده است.
مدیرکل آموزش و پرورش گیلان، هدف از اجرای این طرح را کنترل وزن و چاقی دانش آموزان در همه مقاطع تحصیلی استان اعلام کرد و گفت : مرحله اول این طرح 29 آبان به پایان رسید.
محمد رحمتی افزود : در این مرحله، قد و وزن 92 درصد از دانش آموزان دختر و پسر مقاطع مختلف تحصیلی گیلان معادل 400 هزار نفر ارزیابی و نتایج به وزارت آموزش و پرورش ارسال شد و آمار نهایی نیمه اول آذر اعلام می شود.
وی می گوید : پس از اعلام نتایج نهایی ارزیابی، به دانش آموزانی که اضافه وزن دارند ، برنامه های ورزشی و رژیم غذایی ارائه می شود و در مرحله دوم طرح کوچ که در اسفند اجرا می شود، چنانچه این دانش آموزان به تناسب اندام برسند ، به آنان نهال سلامتی اهدا می شود.

خودمان باید به خودمان کمک کنیم .
حالا که معضل اضافه وزن و چاقی با فرمان کم تحرکی های دوران کرونایی، تخت گاز می رود، این ، "خانواده ها "هستند که بیشتر از مسئولان بهداشتی می توانند به خودشان کمک کنند و برنامه های کنترل وزن را "مجازی" پی بگیرند و دست کم عادات بد غذایی گذشته را دیگر چاشنی این بی تحرکی ها نکنند چراکه پزشکان می گویند ، کرونا به جز بیماران زمینه ای، در کمین افراد چاق هم نشسته است .
پس ، همان قدر که حواس مان به زدن ماسک و رعایت شیوه نامه های بهداشتی است ، رعایت اصول بهداشت تغذیه و وزن را هم جدی بگیریم!

*نویسنده : مریم امدادی