فعالان فضای مجازی معتقدند که ورود شتابزده کشور به تکنولوژی ۵ G ضرورتی ندارد و بدون پیوست فرهنگی، برنامه ریزی و مقررات گذاری برای این تکنولوژی، نمی‌توان به سمت استفاده از این نسل ارتباطی رفت.
این جلسه با حضور رسول جلیلی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی، مرتضی سراج کارشناس فضای مجازی، مهدی اسلامی مدیر فرهنگ سازی و ترویج کارآفرینی سازمان مرکزی دانشگاه آزاد و جمعی از صاحب نظران این حوزه برگزار شد.
در این نشست برخط، این سوال مطرح شد که آیا نیاز است دولت به سرعت به توسعه فناوری نسل ۵ ورود کند یا خیر؟ الزامات ورود این فناوری به کشور چیست؟ و آیا باید خود را وابسته به فناوری قرار دهیم که زیرساخت آن را در اختیار نداریم؟
صاحبنظران حوزه فضای مجازی معتقدند که اگرچه دغدغه دولت برای افزایش امکانات در حوزه نسل پنجم ارتباطات مطلوب است، اما در این فناوری، توسعه محتوا و خدمات باید مقدم بر زیرساخت باشد. از سوی دیگر ضرورت داشتن پیوست فرهنگی برای این فناوری، مورد تاکید است.
در این نشست مرتضی سراج کارشناس ارتباطات و فعال فضای مجازی با اشاره به اینکه اولین ارتباطات تجاری که تنها امکان انتقال صوت را فراهم می‌کرد، از سال ۱۹۸۰ برقرار شد، گفت: هم اکنون شاهد تجاری سازی نسل پنجم ارتباطات در کشور‌هایی مانند کره جنوبی و سوئد هستیم و حتی در شهر‌های بزرگ کشور عربستان نیز این فناوری به صورت هات اسپات ۵ G، خدمات می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه بیشترین امکانی که در نسل ۵ اتفاق می‌افتد مربوط به افزایش قابل توجه سرعت دانلود است که می‌تواند از ۱۰۰ مگابیت تا ۲ گیگابیت را شامل شود، گفت: در ۵ G تاخیر دریافت اطلاعات به معنایی قابل توجهی کاهش می‌یابد و به همین دلیل، کشور‌ها در حال برنامه ریزی روی توسعه خودروی هوشمند، ربات‌ها و اینترنت اشیا هستند. به همین دلیل نسل جدید ارتباطات، تمامی ابعاد مختلف اقتصادی و اجتماعی جوامع را در بر می‌گیرد و به نوعی نسل پنجم ارتباطات با سرعت انتقال بالا، انقلاب صنعتی چهارم را به ارمغان می‌آورد.
سراج ادامه داد: اگرچه با ورود نسل ۴ ارتباطات (۴ G) یک تحول اساسی در ارتباطات ایجاد شد، اما در نسل ۵، این تحول در سایر زوایای تکنولوژی هم اتفاق می‌افتد. با این وجود از آنجایی که سرمایه گذاری اپراتور‌ها در ۴ G به معنای واقعی بازنگشته، سرمایه گذاری در حوزه ۵ G با ابهام همراه است.
وی با بیان اینکه پیش بینی شده است که تا کمتر از ۵ سال دیگر، ۵۰ میلیارد سنسور اینترنت اشیا در دنیا وجود داشته باشد، گفت: حتی اگر سرعت ۵ G نیز در کشور فراهم شود خدماتی که بتوان از آن برای این بستر استفاده کرد، هنوز در کشور وجود ندارد.
این کارشناس وجود تکنولوژی را در هر زمینه‌ای در راستای کاهش اختلاف طبقانی و افزایش بهره وری و زندگی بهتر عنوان و تاکید کرد: با وجودی که هنوز در زمینه ۵ G پیوست فرهنگی نداریم، اما معتقدم که نباید توسعه این تکنولوژی را به عقب بیاندازیم؛ چرا که در این صورت تولید محتوا و بازی به تاخیر می‌افتد و ما مجبور خواهیم شد تمام سخت افزار و نرم افزار این فناوری را وارد کشور کنیم.
وی با اشاره به اینکه هم اکنون ۸۰ درصد تکنولوژی را بخش نرم افزار آن تشکیل می‌دهد، ادامه داد: دانشگاه‌های بزرگ ما تیم‌های تحقیقاتی مهمی دارند که می‌توانند نرم افزار‌های مرتبط با ۵ G را طراحی کنند. موضوع دارای اهمیت این است که ۵ G باید براساس شبکه بومی خودمان طراحی شود و در غیر اینصورت این فناوری اهمیت نخواهد داشت.
سراج به راه اندازی چند سایت معدود ۵ G توسط دولت در چند نقطه تهران اشاره کرد و گفت: این موضوع تنها یک شوی انتخاباتی است و ورود به یک تکنولوژی به این شکل، معنایی ندارد.
این کارشناس فضای مجازی با تاکید بر اینکه برای نسل پنجم ارتباطات نیازمند تربیت متخصص در حوزه‌هایی مانند رایانش ابری، اینترنت اشیا و امنیت سایبری هستیم، گفت: ما در نسل ۳ و ۴ نیز می‌توانیم شهر هوشمند داشته باشیم. کمااینکه چندین پروژه شهر هوشمند در دنیا با فناوری نسل ۳ و ۴ ایجاد شد. اما به دلیل عدم بلوغ تکنولوژی ۴ G در کشور و نبود پهنای باند مناسب، موفق به راه اندازی این خدمات در کشور نشدیم.
وی با اشاره به اینکه طبق استاندارد‌های بین المللی، باید ۱۰۰ هزار سایت BTS برای تکنولوژی ۴ G در کشور ایجاد می‌شد، اما هم اکنون به نیمی از این تعداد نیز نرسیده ایم، خاطرنشان کرد: این درحالی است که با توجه به سرعتی که در نسل پنجم ارتباطات متصور است، در شهری مانند تهران نیازمند نصب آنتن در هر ۳۰ تا ۴۰ متر هستیم و نصب این تعداد BTS هزینه بالایی خواهد داشت. همانطور که در زمینه شبکه دسترسی فیبرنوری نیز نیازمند سرمایه گذاری قابل توجهی بودیم، اما برای اپراتور چهارم مقرون به صرفه نبود و پروانه فعالیت این اپراتور، لغو شد. به همین دلیل به نظر می‌رسد که بودجه دولت کفاف تجهیزات ۵ G را در شرایط فعلی نمی‌دهد.
سراج ادامه داد: بر این اساس من معتقدم که در شرایط کنونی نیازی به ۵ G نداریم و با همین نسل ۴ G نیز می‌توانستیم بسیاری از کسب و کار‌های B ۲ B را راه اندازی کنیم و خدمات مبتنی بر این فناوری را ارائه دهیم. اما همچنان با توجه به اینکه ICT موتور پیشران است، بسیاری از خدمات مربوطه را به مردم ارائه نکرده ایم.
این کارشناس تصریح کرد: حتی در نسل دوم ارتباطات با استفاده از فناوری پیامک هم می‌توانستیم دولت الکترونیکی داشته باشیم، اما هم اکنون با ۴ G نیز این خدمات را نداریم و با توجه به میزان سرمایه گذاری مورد نیاز در ۵ G نیز حتی تا ۱۰ سال دیگر، به خدمات این فناوری دسترسی نخواهیم داشت.
وی گفت: دغدغه ما در شرایط فعلی ۵ G نیست چرا که بسیاری از مردم در روستا‌ها و مناطق محروم هنوز به ۳ G و ۴ G دسترسی ندارند. مشکل فعلی کشور تکنولوژی نیست. بلکه مشکل نبود قانون و قانونگذاری است و دولت بر بستر تکنولوژی‌های فعلی، به مردم خدمات مورد نیاز را ارائه نمی‌دهد.
این فعال فضای مجازی با بیان اینکه دنیا در حال کار روی همگرایی ارتباطات است، افزود: برای مثال در کشوری مانند کره جنوبی که سرعت اینترنت به ۸۰ مگابیت می‌رسد، ۷۰ درصد ترافیک روی «وای فای آفلودینگ» است. به این معنی که به محض اینکه کاربر موبایل در حال حرکت، به نقطه ثابت می‌رسد، گوشی وی به شبکه ثابت متصل می‌شود.
در ادامه این نشست، دکتر رضایی به عنوان یکی از فعالان فضای مجازی موضوع توانمندی کشور در حوزه زیرساخت‌های ۵ G را مورد مطالبه قرار داد و گفت: با توجه به توانمندی‌هایی که در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور وجود دارد، برای نسل ۵ می‌توانیم تا ۸۵ درصد خودکفا باشیم و ۱۵ درصد باقی مانده نیز مربوط به تجهیزات CORE شبکه است که در اختیار معدود شرکت‌های آمریکایی قرار دارد و اغلب کشور‌ها به آن وابسته هستند. براین اساس معتقدم که از نظر خودکفایی و عدم وابستگی در این تکنولوژی از همین الان باید شروع کنیم.
وی افزود: مهمترین ویژگی که در نسل ۵ به دنبال آن هستیم افزایش سرعت دسترسی است و این درحالی است که ما در نسل ۴ نیز کمتر از یک دهم سرعت را پیاده سازی کرده ایم. دلیل این موضوع به طراحی زیرساخت‌های موبایل سلولی برمی گردد؛ بنابراین باید در طراحی نسل ۵ به استاندارد‌های مورد نیاز دست یابیم.
این کارشناس با طرح این سوال که برای ۵ G باید ۱۰۰ درصد گوشی‌های در اختیار کاربران، برای استفاده از این فناوری تغییر یابد، گفت: به طور حتم ورود به تکنولوژی ۵ G با ایجاد یک سمپل در گوشه‌ای از یک دانشگاه، محقق نخواهد شد.
وی ادامه داد: این سوال مطرح است که آیا شروع این سرویس با وابستگی خارجی باید شکل بگیرد یا در ابتدا، توسعه تیم‌های نرم افزاری‌ها را خواهیم داشت؟
رضایی با اشاره به تجربه ناموفق و نامتقارن توسعه اینترنت ثابت در کشور گفت: ما در کشور به صورت جزیره‌ای تکنولوژی‌های پراکنده‌ای از ADSL تا FTTX را در حوزه اینترنت ثابت ایجاد کردیم که به صورت نامتقارن کاربران را به شبکه متصل کرده است و معتقدیم که فاز اول شبکه ملی اطلاعات را ایجاد کردیم. این ارتباطات به خوبی با یکدیگر لینک نشده اند و هم اکنون هم آمادگی استفاده از ۵ G را نداریم.
در این نشست مهدی اسلامی مدیر فرهنگ سازی و ترویج کارآفرینی سازمان مرکزی دانشگاه آزاد نیز با اشاره به لزوم تدوین پیوست فرهنگی برای تکنولوژی‌های نوظهور در کشور، خاطرنشان کرد: موضوع پیوست فرهنگی در همه جای دنیا مرسوم است و خاستگاه آن از کشوری مانند امریکا است. حتی کشور‌های مختلف در حوزه‌های اجتماعی و محیط زیست نیز پیوست تدوین کرده اند. به طور کل هرجا که دغدغه‌ای متاثر از فناوری شکل گرفته، برای آن پیوست تدوین شده است.
وی گفت: سبک فناوری ۵ G متفاوت از سایر فناوری‌ها است و روی این نسل می‌توان خدمات B ۲ C و B ۲ B ارائه کرد و بازار بکری برای کسب و کار‌های مختلف ایجاد خواهد شد و اگر تلاش نکنیم ممکن است این بازار را از دست دهیم.
این فعال فضای مجازی یکی از مباحث مهم در ۵ G را خدمات اینترنت اشیا عنوان کرد و ادامه داد: کشور‌های خارجی بیشترین پهنای باند را به خودروی خودران تخصیص می‌دهند. موضوع دیگر شهر هوشمند است. ما نیز اگر سنایور‌ها و بیزنس مدل درستی داشته باشیم خواهیم توانست که شبکه ۵ G داشته باشیم. در این صورت می‌توانیم بگوییم که به اقتصاد دیجیتال کمک کرده ایم و شعار بهره وری و اقتصاد مقاومتی بدهیم.
وی با اشاره به اینکه هم اکنون در شهر تهران شورای راهبردی شهر هوشمند تشکیل شده و حدود ۸۰ پروژه را دنبال می‌کند، تاکید کرد: ۵ G باید با تحول واقعی همراه باشد و فقط با توسعه شبکه، این فرصت‌ها به دست نمی‌آید. توسعه شبکه باید به توسعه کسب و کار‌ها بیانجامد. باید در این فناوری نگاه سلبی و ایجابی را در کنار هم داشته باشیم و برای ایجاد این اقتضائات، رگولاتور‌های حوزه مختلف باید با یکدیگر تعامل کرده تا زمینه توسعه ۵ G در کشور ایجاد شود.
این کارشناس با بیان اینکه کشور ما ۸ سال است که در فروم‌های ۵ G شرکت می‌کند، گفت: با این حال برای ورود به مقدمات توسعه ۵ G، زمان را از دست داده ایم. هم اکنون باید برای ورود ۵ G آماده شویم و در این زمینه نیازمند استانداردسازی هستیم.
اسلامی گفت: من معتقدم که در حوزه تله کام، دیگر یکجانبه گرایی آمریکا شکست خورده است و هم اکنون ۶۰ درصد تکنولوژی مربوط به هسته اصلی (CORE) نسل ۵، توسط شرکت هواوی چین تولید می‌شود. در حوزه ثبت پتنت‌های ۵ G نیز شاهد پیشی گرفتن چین از آمریکا و فنلاند و کره جنوبی هستیم.
رسول جلیلی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی نیز در این نشست، در خصوص نقش این شورا در مواجهه با فناوری ۵ G و دغدغه فرهنگی و تنظیم گری که درمورد این تکنولوژی وجود دارد، توضیح داد و گفت: شورای عالی فضای مجازی با تصویب مصوبه اینترنت اشیا به این موضوع ورود کرده است. چرا که ما معتقدیم که در نسل جدید تکنولوژی، انسان‌ها با اشیا در تعامل هستند و برای رویارویی با این موضوع باید آمادگی داشته باشیم.
وی با اشاره به مقدمات ورود به ۵ G گفت: در سند معماری کلان شبکه ملی اطلاعات، اینکه درصدی از ارتباطات تا سال ۱۴۰۴ مبتنی بر ارتباطات نوین باشد، تاکید شده و این به معنای ۵ G است. بحث اصلی این است که ما در کشور به همراه توسعه فناوری، شاهد توسعه باشیم. چرا که مردم ما در تعامل با سایر کشور‌ها احساس نیاز به ارتقای فناوری دارند و ما باید به سمت نسل پنجم ارتباطات برویم.
جلیلی افزود: در این زمینه این سوال مطرح است که باید شتابزده به این نسل تکنولوژی ورود کنیم یا خیر. هم اکنون اپراتور‌ها به صورت پایلوت، نگاهی به این فناوری داشته اند، اما هنوز آمادگی ورود به این فناوری وجود ندارد. چرا که بدون پیوست فرهنگی، مقررات گذاری و برنامه ریزی نمی‌توان به سمت این فناوری رفت و نباید منتظر بمانیم تا چینی‌ها این فناوری را برای ما راه اندازی کنند. باید عملگرایانه وارد این حوزه شویم.
عضو شورای عالی فضای مجازی با بیان اینکه ما از امکانات نرم افزاری و خدمات دولت الکترونیک و بخش‌های مختلف ۴ G نتوانستیم استفاده لازم را در کشور داشته باشیم، گفت: مساله کشور در حوزه زیرساخت‌های فضای مجازی، نسل ۵ نیست. مساله ما لایه خدمات کاربردی شبکه ملی اطلاعات است که مبتنی بر نسل ۴ نیز، امکان ارائه خدمات را دارد. دریافت خدمات مورد نیاز ما در کشور به اندازه کافی با فناوری‌های موجود، کفایت می‌کند.