ویتامین ب۱۲ یا کوبالامین از مهمترین ویتامینهای مورد نیاز برای حیات موجودات زنده است.
ویتامین ب ۱۲ یک ماده مغذی است که به سالم نگه داشتن سلولهای عصبی و خونی بدن و به ساخت DNA، ماده ژنتیکی در همه سلولها کمک میکند. ویتامین ب ۱۲ همچنین به جلوگیری از نوعی کم خونی به نام کم خونی مگالوبلاستیک که باعث خستگی و ضعف افراد میشود، کمک میکند.
برای جذب ویتامین B۱۲ از مواد غذایی به بدن دو مرحله نیاز است. اسید کلریدریک در معده ویتامین B۱۲ را از پروتئین جدا شده از ویتامین B۱۲ در غذا جدا میکند. بعد از این، ویتامین B۱۲ با پروتئین ساخته شده توسط معده به نام فاکتور ذاتی ترکیب میشود و توسط بدن جذب میشود. برخی از افراد دچار کم خونی مخرب هستند، بیماری که در آن نمیتوانند فاکتور ذاتی ایجاد کنند. در نتیجه، آنها در جذب ویتامین B۱۲ از همه مواد غذایی و مکملهای غذایی مشکل دارند.
فقر ویتامین B۱۲ چیست؟
کمبود ویتامین B۱۲ به این معنی است که بدن شما به اندازه کافی از این ویتامین برخوردار نیست. برای ساختن گلبولهای قرمز خون که اکسیژن را از بدن شما منتقل میکنند، به B۱۲ نیاز دارید. نداشتن مقدار کافی B۱۲ میتواند منجر به کم خونی شود، به این معنی که بدن شما گلبول قرمز کافی برای انجام کار ندارد. این میتواند احساس ضعف و خستگی در شما ایجاد کند. کمبود ویتامین B۱۲ میتواند به اعصاب شما آسیب برساند و حافظه و تفکر را تحت تأثیر قرار دهد.
چه عواملی باعث کم خونی فقر ویتامین B۱۲ میشود؟
بیشتر افراد از خوردن گوشت، تخم مرغ، شیر و پنیر بیش از مقدار کافی B۱۲ دریافت میکنند. به طور معمول، ویتامین توسط دستگاه گوارش، معده و روده جذب میشود. کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ معمولاً زمانی اتفاق میافتد که دستگاه گوارش قادر به جذب ویتامین نباشد.
این میتواند زمانی نیز رخ دهد اگر:
• شما کم خونی مخرب دارید. در این کم خونی، بدن شما سلولهای معده شما را که به شما در جذب ویتامین B۱۲ کمک میکنند از بین میبرد.
• شما برای برداشتن بخشی از معده یا آخرین قسمت از روده کوچک خود به نام ایلئوم جراحی کرده اید. این شامل برخی از انواع جراحی است که برای کمک به کاهش وزن افراد بسیار دارای اضافه وزن استفاده میشود.
• شما در نحوه هضم غذا توسط بدن مشکل دارید مانند بیماری سلیاک، بیماری کرون، رشد باکتریها یا انگل در روده کوچک.
این کم خونی همچنین ممکن است اگر غذاهای کافی با B۱۲ نخورید اتفاق بیفتد، اما این نادر است. افرادی که از رژیم وگان استفاده میکنند و افراد مسن که غذاهای متنوعی نمیخورند ممکن است نیاز به مصرف روزانه قرص ویتامین داشته باشند تا مقدار کافی B۱۲ دریافت کنند. دلایل دیگر کمبود ویتامین B۱۲ شامل نوشیدن الکل و مصرف برخی از داروهای تجویز شده و بدون نسخه است.
توصیه روزانه B۱۲:
سن (سال) مقدار روزانه B۱۲ (میکروگرم)
۱-۳، ۰.۹ میکروگرم
۴-۸، ۱.۲ میکروگرم
۹-۱۳، ۱.۸ میکروگرم
۱۴ سال به بالا ۲.۴ میکروگرم
زنان باردار ۲.۶ میکروگرم
زنان شیرده ۲.۸ میکروگرم
علائم کمبود ویتامین B۱۲ چیست؟
اگر کمبود ویتامین B۱۲ شما خفیف باشد، ممکن است علائمی نداشته باشید یا متوجه آنها نشوید. ممکن است برخی افراد فکر کنند که اینها فقط نتیجه بالارفتن سن با بدتر شدن کم خونی هست، ممکن است:
• احساس ضعف، خستگی و سبکی سر کنید.
• پوستی رنگ پریده داشته باشید.
• زخم زبان، قرمز و خونریزی لثه داشته باشید.
• در معده خود احساس مریضی کرده و وزن کم کنید.
• اسهال یا یبوست داشته باشید.
اگر سطح ویتامین B۱۲ برای مدت طولانی پایین بماند، میتواند به سلولهای عصبی شما آسیب برساند. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است موارد زیر را داشته باشید:
• بی حسی یا سوزن سوزن شدن انگشتان دست و پا
کمبود ویتامین ب ۱۲ با سلامت شما چکار میکند؟
• حس تعادل ضعیف
• افسردگی
• کاهش تواناییهای ذهنی
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک شما را معاینه میکند و در مورد سلامتی گذشته و احساس اکنون شما سوالاتی میپرسد. همچنین آزمایش خون برای بررسی تعداد گلبولهای قرمز خون و بررسی اینکه بدن شما ویتامین B۱۲ کافی دارد یا خیر تجویز میشود.
سطح اسیدفولیک، ویتامین B دیگر نیز بررسی خواهد شد. برخی از افراد که سطح ویتامین B۱۲ آنها بسیار کم است، دارای اسید فولیک پایین نیز هستند. این دو مشکل میتوانند علائم مشابهی ایجاد کنند. اما با آنها جور دیگری برخورد میشود.
درمان کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B۱۲
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ با مکملهای ویتامین B۱۲ درمان میشود. مصرف مکملها میزان ویتامین B۱۲ شما را به حالت طبیعی برمی گرداند، بنابراین دیگر علائمی ندارید. برای اینکه سطح ویتامین B۱۲ خود را نرمال نگه دارید، احتمالاً باید تا آخر عمر مکمل استفاده کنید. اگر مصرف آنها را قطع کنید، دوباره دچار کم خونی میشوید.
مکملهای ویتامین B۱۲ شما ممکن است آمپول یا قرص ب ۱۲ باشد. اگر از آمپول ب ۱۲ استفاده میکنید، میتوانید یاد بگیرید که آنها را در خانه به خودتان تزریق کنید. برای بسیاری از افراد، قرصها به همان اندازه آمپولها عمل میکنند. همچنین هزینه کمتری دارند و مصرف آنها آسانتر است.
میتوانید با استفاده از یک رژیم غذایی متنوع شامل گوشت، شیر، پنیر و تخم مرغ، که منابع خوبی از ویتامین B۱۲ هستند، در خانه برای بهبود سلامتی خود گام بردارید. همچنین، مقدار زیادی غذای حاوی اسید فولیک، نوع دیگری از ویتامین B مصرف کنید. اینها شامل سبزیجات سبز برگ، مرکبات و نان و غلات غنی شده است.
آیا میتوان از کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ جلوگیری کرد؟
بیشتر افرادی که از محصولات حیوانی مانند شیر یا پنیر استفاده میکنند به این کم خونی ناشی از کمبود B۱۲ مبتلا نخواهند شد. افرادی که رژیم وگان را دنبال میکنند میتوانند با مصرف روزانه یک قرص ویتامین یا خوردن غذاهایی که با B۱۲ غنی شده اند از آن جلوگیری کنند.
نوزادانی که از زنانی که رژیم وگان دارند استفاده میکنند باید توسط پزشک بررسی شوند تا ببینند آیا به ویتامین B۱۲ اضافی نیاز دارند یا خیر.
اگر دچار کم خونی مخرب هستید یا دلیل دیگری برای جذب ویتامین B۱۲ کافی نیست، پزشک برای جلوگیری از کمبود به شما آمپول یا قرص ویتامین B۱۲ میدهد.