می گوید: 14سال پیش "یا علی" گفته و پاشنه های مهارت آموزی را ور کشیده است و با شرکت در دوره های مهارت آموزی اداره کل آموزش فنی و حرفه ای گیلان، رشته های مختلف صنایع دستی را یکی یکی آموخته است و حالا در ۳۰رشته مهارت دارد و از هر انگشتش یک هنر که نه، چند هنر می بارد؛ از فرش بافی گرفته تا رشتی دوزی، آینه کاری، دوخت کیف، نقطه کوبی، معرق، دکوپاژ سفالی و گل سازی در همه این بخش ها، یک پا استادکار است.
مریم باحور هنرمندی است که فقط به مهارت آموزی و ایجاد کسب و کار برای خودش اکتفا نکرده و از سال87 با ایجاد یک کارگاه کوچک صنایع دستی و چوبی، به جرگه کارآفرینان استان پیوسته و در کنار آموزش به هنرجویان، برای 200نفر هم شغل ایجاد کرده است.
این مهارت آموز کار آفرین، میانگین درآمد ماهانه هنر دستش را دست کم ۴۰میلیون تومان اعلام می کند و می گوید: افزون بر این، هر ماه 8میلیون تومان هم به عنوان دستمزد آموزش به مهارت آموزان، نصیبم می شود.
خانه های مردم، خط تولید کارآفرین برتر بی کارخانه
کار آفرین برتر گیلانی، کارخانه داری است که خانه های مردم، خط های تولید اش است.
مریم با حور تعریف می کند: به کار آموزان یا افرادی که "کار بلد" باشند و امکانات تولید نداشته باشند، ابزار کار تحویل می دهم و با آن ها قرار داد می بندم و در مدت تعیین شده، کار را از آنان تحویل می گیرم و مزدشان را می دهم.
او از اینکه 80نفر از کار آموزانش، صاحب شغل و خودشان امروز، کارآفرین شده اند و برای دیگران شغل ایجاد کرده اند، به خود می بالد و می گوید: هنر این نیست که هنری را یاد بگیری یا به دیگران بیاموزی، هنر در این است که نان خوردن از آن هنر را به دیگران یاد بدهی و آنها هم دیگران را با آن هنر، به نان برسانند و کارآفرینی کنند.
هنر آموز دیروز و کارآفرین امروز
به کارگاه یکی از کارآموزان مریم باحور که کارآفرینی را از وی آموخته و خودش امروز برای دیگران کسب و کار راه انداخته، می روم.
اینجا حال و هوای دیگری دارد.
چند دار قالی در فاصله نزدیک از هم در کارگاه قد علم کرده اند و تکرار "تاکید واژه های" رنگ به رنگ، نقش به نقش و گره در گره، با صدای دفه های قالی بافی، همخوانی می کند.
کنار دار قالی خانم شکور هنر آموز دیروز استاد باحور و کار آفرین امروز می نشینم و او همین طور که دانه دانه بر دارقالی، گره می اندازند و با دفه می کوبد می گوید: هر گره ای که بر این دارهای قالی می اندازیم، یک گره از زندگی مان باز می کند.
خانم شکور با بیان اینکه ۱۲سال است قالی می بافم،افزود: ۵سال است که به معلولان یکی از مراکز بهزیستی گیلان در رشت، آموزش می دهم و تا کنون برای ۲۰نفر از آنها اشتغال ایجاد کرده ام.
او که از درآمد این کار راضی است می گوید: صبح ها به کارِ خانه میرسم و عصرها قالی می بافم و ماهی یک میلیون و پانصد هزار تومان در آمد دارم.
صدیقه دلسوز دیگر مهارت آموز و هنرمندی است که پا به عرصه کارآفرینی هم گذاشته است.
او می گوید: حدود ۵سال است در رشته های روکش معرق، میناکاری و قالیبافی فعالیت می کنم و تاکنون برای ۴نفر هم کارآفرینی کرده ام.
کارآفرینی، هنری موروثی
سیده فاطمه میرکاظم نژاد، مادر مریم باحور نیز یک کار آفرین است و مشوق و حامی اصلی وی به حساب می آید؛ مادری کارآفرین که درختری کارآفرین تربیت کرده و تحویل جانعه داده است.
سیده فاطمه میرکاظم نژاد که فارغ التحصل مقطع کارشناسی در رشته گیاهان دارویی است، علاوه بر تولید صنایع دستی دستی هم بر آتش تولید گیاهان دارویی و زینتی و نیز کارآفرینی در این حوزه دارد.
او می گوید: مردم روستا را به تولید گیاهان دارویی تشویق می کنم و افزون برآموزش این کار، در فرآیند تولید کنارشان هستم و برای شان بذر می خرم و سرزمین هایشان می روم و راهنمایی شان می کنم.
این مادر نمونه کارآفرین که کارآفرینی را مثل یک میراث گرانبها به دخترش هم آموخته، توضیح می دهد: درآمد برخی از کشاورزان که به آنان آموزش داده ام در تولید کمک شان می کنم از تولید گل های زینتی، به طور میانگین سالانه حدود ۲۰میلیون تومان است و خودم هم در آمد خوبی دارم.
این مادر و دختر کار آفرین، رمز موفقیت یک کار آفرین موفق را عشق به کار، پشتکار و ریسک پذیری می دانند.
مهارت آموزی زیر چتر شبکه سازی کارآفرینی
مدیر اشتغال و کارآفرینی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گیلان می گوید: بر اساس آخرین ارزیابی های جهانی که در قالب ۱۴شاخص انجام شده است، ایران در بین ۱۳۷کشور دنیا، رتبه ۷۲کارآفرینی را دارد و وجود ظرفیتهای مناسب در گیلان هم باعث شده، هنرمندان و مهارت آموزان این استان، قدم های خوبی در مسیر اشتغال و کارآفرینی بردارند.
علیرضا نصرتی پشتیبانی تسهیلاتی به کارآفرینانی که ایده های خلاقانه و نیز مبتنی بر زنجیره ارزش دارند را از جمله کمکهای حمایتی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به کار آفرینان عنوان کرد.
وی یکی از مهمترین طرح های حمایتی وزارتخانه اش برای توسعه کارآفرینی را نهادسازی و شبکه سازی اعلام کرد و گفت: شبکه سازی یک فعالیت تجاری، اجتماعی و اقتصادی زنجیره وار است که با کمک آن کسب و کارها و کارآفرینان، برای ایجاد روابط تجاری و همچنین شناسایی، استفاده و ایجاد فرصت‌های تجاری متعهد می‌شوند و از طرفی اطلاعات شان را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند و به دنبال شرکای خوب برای همکاری و سرمایه‌گذاری می‌گردند.
مدیر اشتغال و کارآفرینی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گیلان افزود: در حال حاضر 4نهاد در قالب "شتاب دهنده ها"، فضای کار مشترک یا "cowork"ها، "کافه کارآفرینی" و "مراکز مشاوره خدمات کار آفرینی" برای ایجاد ارتباط، تبادل اطلاعات و مشاوره بین کار آفرینان و صاحبان ایده های خلاقانه شبکه سازی شده است.
علیرضا نصرتی در تشریح قابلیت های "فضای کار مشترک" یا همان "کووُرک ها"( (coworkها می گوید: این نهاد حمایتی، قابلیتی شبیه "کافی نت" دارد و با داشتن تجهیزات و بانک اطلاعاتی تخصصی و ویژه، اطلاعات مورد نیاز را در اختیار کارآفرینان و صاحبان ایده های خلاقانه قرار می دهد.
وی البته اذعان دارد که تا کنون مجوزی برای فعالیت این نوع فضای کار مشترک در استان صادر نشده و در چند روز گذشته، فقط تاییدیه اقدام در این زمینه ابلاغ شده است و این فرآیند در آینده روی دور خواهد افتاد.
مدیر اشتغال و کارآفرینی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گیلان "شتاب دهنده ها" را از دیگر نهادهای موثر حمایتی در شبکه سازی برای توسعه کارآفرینی دانست و گفت: شتاب دهنده ها می توانند با دادن اطلاعات مالی و تحقیقات کارشناسی شده در بازار، به صاحبان سرمایه و ایده های خلاقانه، کسب و کارهای خرد، نوآفرین ها و استارت آپ ها کمک کنند تا در زمان کوتاه تری به هدف شان برسند.
علیرضا نصرتی افزود: تا کنون برای 2شتاب دهنده در گیلان، مجوز فعالیت صادر شده است.
وی از "کافه کارآفرینی" به عنوان مسیر جدید دیگری برای رسیدن به اشتغال یاد کرد و افزود: در این نهاد که کاربران به صورت شبکه ای با هم در ارتباطند، تجربه‌های موفق کارآفرینان برتر استان، در یک محیط صمیمی و به راحتی در اختیار جویندگان کار قرار می‌گیرد و ایده ها به اشتراک گذاشته می‌شود.
مدیر اشتغال و کارآفرینی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گیلان با اشاره به نوپا بودن چنین نهادهایی گفت: گیلان ۲کافه کارآفرینی دارد.
علیرضا نصرتی ارائه مشاوره های تخصصی به صاحبان ایده های نوآورانه، هدایت صاحبان سرمایه و ایده در چارچوب طرحهای نوآورانه و بازارپذیر و ارائه مشاوره های تخصصی به کارآفرینان با رویکرد افزایش رقابت پذیری در بازارهای هدف را از مهم ترین کارکردهای مراکز مشاوره خدمات کارآفرینی برشمرد و گفت: در حال حاضر ۱۵مرکز مشاوره خدمات کارآفرینی در گیلان فعال است.
نیمی از کارآفرینان گیلانی پای ثابت کلاس های مهارت آموزی
مدیر کل آموزش فنی و حرفه ای گیلان می گوید: بر اساس بررسی ها به طور میانگین بیش از 50درصد کار آفرینان گیلانی، دوره های آموزش فنی و حرفه ای را گذرانده اند.
سیدمحمد حسینی با اعلام اینکه در نیمه نخست امسال، برای ۱۳هزار نفر در قالب ۹۰۰ رشته، در آموزشگاه های دولتی و آزاد فنی و حرفه ای گیلان، دوره آموزشی برگزار شده است افزود: برخی از مهارت های فنی و حرفه ای، رایگان آموزش داده می شود.
وی می گوید: متقاضیان در گیلان بیشتر از همه، سراغ مهارت ها و رشته هایی نظیر تعمیر لوازم خانگی و خودرو، کاربر رایانه، برق کاری، جوشکاری و تراشکاری، خیاطی و آرایشگری، نقشه کشی ساختمان و معماری و حسابداری می آیند.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای گیلان افزود: بر اساس آخرین آمار در سال98 ، 32درصد از متقاضیان دوره های آموزشی را کار جویان تشکیل داده و 9/62درصد از این کارجویان هم به اشتغال رسیده اند.
چوب موانع لای چرخ کارآفرینی
گفتگو با تعدادی از مهارت آموزان کارآفرین گیلان نشان می دهد؛ با وجود تمهیدات اندیشیده شده و حمایتها، مشکلاتی در مسیر تبدیل مهارت به حرفه وجود دارد که نمی گذارد، اشتغالزایی و کارآفرینی، عملی شود.
آنها در عین حال که خواستار کمکهای مالی بیشتری برای به راه انداختن کار و کاسبی برای خود و دیگران هستند، از مشکلاتی نظیر گرانی مواد اولیه، نداشتن بازار فروش مناسب و توقف بیمه هنرمندان صنایع دستی که بخش عمده ای از مهارت آموزان و کارآفرینان را تشکیل می دهد، هم گلایه دارند.
البته مشکل فروش و بازرگانی این محصولات شاید تا حدودی در شبکه های نو پای کارآفرینی حل شود اما مشکلات دیگر همچنان به قوت خود باقی است.
صنایع دستی، هم مسیر کارآفرینی
سراغ معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان که حوزه متبوعه اش، سهم نسبتا خوبی در کارآفرینی دارد، می روم.
فرزاد رشیدی می گوید: آمار رسمی از تعداد کارآفرینان گیلان که در حوزه صنایع دستی مشغول به کارند و برای دیگران کارآفرینی کرده اند، وجود ندارد اما از آنجا که صنایع دستی یکی از فعال ترین حوزه های کارآفرینی این استان است، به نظر می رسد؛ بیش از 70درصد از مهارتهای صنایع دستی استان به اشتغال انفرادی و 30درصد از این مهارتها هم به کارآفرینی کارگاهی ختم می شود.
وی با بیان اینکه 85رشته صنایع دستی در گیلان فعال و کاربردی است گفت: در این بین 15رشته، از قدمت بالاتری برخوردار است.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان حصیربافی، خراطی، چادرشب بافی، دوخت لباس های محلی و مروار بافی را از جمله رشته های صنایع دستی عنوان کرد که بیشتر از همه مورد استقبال هنرآموزان و کارآفرینان قرار می گیرد.
فرزاد رشیدی می گوید: بیشتر دوره های آموزشی صنایع دستی برای به روز کردن مهارت ها و توانمندسازی شاغلان این حوزه برگزار می شود؛ کاری که در نهایت به توسعه اشتغال کارگاهی و رونق کارآفرینی منجر می شود.
آنطور که او توضیح می دهد برای نوآموزان این رشته ها هم پس از برگزاری دوره های آموزشی در صورت تمایل به اشتغال در همان رشته، پروانه اشتغال تولید انفرادی و یا پروانه اشتغال تولید کارگاهی صادر می کنیم.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان، ارائه مشاوره های کارآفرینی، پرداخت تسهیلات کم بهره و نیز ایجاد زمینه های حضور در نمایشگاه های محلی، ملی و بین المللی را از دیگر حمایتهای این نهاد برای توسعه کارآفرینی عنوان کرد.
فرزاد رشیدی گفت: برای حل برخی از مشکلات و موانع کارآفرینان گیلان، در حال حاضر یک دوره مجازی آموزش بسته بندی، نیاز سنجی، توزیع و بازاریابی برای هنرمندان کارآفرین صنایع دستی در حال برگزاری است.
وی افزود: برای حل مشکل گرانی مواد اولیه کارگاه های صنایع دستی هم به تازگی نشستی با تولیدکنندگان عمده مواد اولیه این صنایع برگزار کرده ایم و بناست برای کاهش قیمت تمام شده این مواد اولیه، راهبردهایی را اجرایی کنیم.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان می گوید: بنا داریم زمینه های تشکیل تعاونی های صنایع دستی را هم فراهم کنیم تا مشکلات کارافرینی، تولید و بازرگانی صنایع دستی گیلان با برنامه ریزی ها و تصمیمات اعضای این تعاونی ها مرتفع شود.
خاموشی چراغ بیمه و تاریکی مسیر کارآفرینی
سرپرست معاونت بیمه ای اداره کل تامین اجتماعی گیلان در خصوص دلایل توقف بیمه مهارت آموزان و هنرمندان صنایع دستی می گوید: مشکل تامین اعتبار برای پرداخت حق بیمه از سوی دولت علت این کار است.
محمود سبحانی با بیان اینکه ردیف اعتباری ای برای این کار تعریف نشده است تاکید کرد: به علت مشکل کمبود اعتبارات، فعلا امکان تامین اعتبار برای پرداخت سهم دولت در حق بیمه هنرمندان صنایع دستی وجود ندارد.
وی با اشاره به اینکه دولت همین حالا هم در تامین هزینه حق بیمه هنرمندانی که در گذشته بیمه شده اند با مشکل مواجه است افزود: بر این اساس، امکان بیمه مهارت آموزان و هنرمندان جدید صنایع دستی وجود ندارد.
با این بُرده رنج، گنج میسر می شود؟
حالا که هم ظرفیتهای موجود و هم شوق مشتاقان بیکار برای پیوستن به جمع مهارت آموزان کارآافرین به راه است، دست تلطفی باید تا از سر حمایت، بر سر کارآفرینی استان کشیده شود و همت ها هم باید مضاعف تر، پاشنه های رسیدن به تولید و کار را ور بکشند.
باید دید، سُنبه زور همت مهارت آموزان بر موانع کارآفرینی می چربد یا اینکه این موانع همچنان بر ماندن خود در مسیر اشتغال پا فشاری می کند.
مهارت آموزان چشم امید به تسهیلات و حمایت های جدید دارند و امیدوارند؛ در کنار افزایش حمایت های مالی، سامانه های نوینی که از آنها به عنوان شبکه سازی یاد می شود، پا روی پدال سرعت کار آفرینی بگذارد.
*نویسنده: سیده فهیمه هاشمی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی
در گذر از هزار توی شبکه‌های کارآفرینی