اختلال ساختگی یکی از انواع اختلالات شبه جسمانی است و در آن فردی که هیچ مشکل جسمانی ندارد، تلاش می‌کند تا بیمار شود یا کسی را بیمار کند.
به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سيما، آیا تا به حال درمورد اختلال ساختگی چیزی شنیده اید. این یک اختلال روانی است که در ادامه می‌خواهیم اطلاعاتی در این باره به شما ارائه دهیم. پس با ما همراه باشید.
اختلال ساختگی چیست؟
اختلال ساختگی یک اختلال بسیار پیچیده سوماتیک سمپتوم (شبه جسمانی) است که در برخی موارد می‌تواند منجر به بیماری یا مرگ فرد شود. آیا تا به حال در اطراف خود فردی را دیده اید که به طور عمد به خودش آسیب برساند صرفا به این دلیل که به بیمارستان برود و به عنوان بیمار بستری شود؟
چنین فردی بار‌ها و بار‌ها به خودش آسیب می‌رساند تا بیمار شود. اما چیزی که شرایط را بدتر می‌کند این است که احتمال دارد او به یکی از بستگان و نزدیکان خود مثل فرزند، همسر یا یگر اعضای خانواده خود نیز آسیب برساند و آن‌ها را به عنوان بیمار بستری نماید.
در برخی موارد ممکن است این آسیب‌ها منجر به مرگ فرد یا بستگانش شود. این همان اختلال ساختگی است که در ادامه توضیحات مفصل تری درمورد آن خواهیم داد.
اختلال ساختگی یا Factitious Disorder یکی از انواع اختلالات سوماتیک سمپتوم یا شبه جسمانی است. این نوع اختلال مربوط به روان فرد است و در آن فردی که هیچ مشکل جسمانی ندارد، تلاش می‌کند تا بیمار شود یا کسی را بیمار کند.
او این کار‌ها را برای فریب پزشکان و اینکه در بیمارستان بستری شود و دیگران به عنوان بیمار به او نگاه کنند، انجام می‌دهد.
چه افرادی به اختلال ساختگی مبتلا هستند؟
اختلال ساختگی ممکن است به دو صورت بروز پیدا کند:
* اختلال ساختگی برای خود
* اختلال ساختگی برای دیگران یا اختلال ساختگی نیابتی
اختلال ساختگی برای خود
در این شکل از اختلال ساختگی، فرد هیچ نوع بیماری جسمی ندارد و فقط برای جلب توجه و فرار از مسئولیت‌هایی مثل خدمت سربازی، گرفتن مرخصی طولانی مدت و ... دست به آسیب زدن به خود می‌زند.
او آسیب‌هایی به خودش می‌رساند تا بیمار شود و حتی در بیمارستان بستری شود. نمی‌توان گفت که تمام مبتلایان به اختلال ساختگی دارای یک هدف مشترک هستند، اما اغلب آن‌ها به دلیل جلب توجه و فرار از مسئولیت این کار را انجام می‌دهند.
ممکن است برخی از آن‌ها بار‌ها در بیمارستان بستری شوند. پزشکان معالج پس از مشاهده پیاپی آن‌ها در بیمارستان، متوجه رفتار‌های ساختگی آن‌ها خواهند شد.
اختلال ساختگی برای دیگران یا اختلال ساختگی نیابتی
حالت دیگر این اختلال، اختلال نیابتی یا اختلال ساختگی برای دیگران است. در این حالت فرد خودش را بیمار نمی‌کند بلکه سعی دارد شخص دیگری را بیمار کند. ممکن است او آسیب‌هایی به یکی از اطرافیان خود برساند تا او را پیش پزشک ببرند.
این حالت بیشتر در پدر و مادر‌هایی دیده می‌شود که سعی دارند به دیگران نشان دهند که نگران وضعیت فرزندشان هستند. آن‌ها به فرزند خود آسیب‌هایی می‌رسانند و او را در بیمارستان بستری می‌کنند.
آن‌ها ممکن است حتی شبانه روز بالای تخت بیمارشان بنشینند و به دیگران نشان دهند که تا چه حد مراقب سلامتی بیمار هستند. انگیزه‌ی اینگونه افراد جلب توجه و تحسین دیگران است.
متأسفانه در این شرایط ممکن است شخص قربانی دچار آسیب‌های جدی مثل قطع تنفسی در خواب، اسهال، تب‌های شدید، اختلال خورد و خوراک، آلرژی، اختلالات اضطرابی شود و یا حتی منجر به مرگ او شود.
در این شکل از اختلال ساختگی، تنها والدین به فرزندانشان آسیب نمی‌رسانند و ممکن است هر فردی به فرد دیگر آسیب برساند. برای مثال بورلی آلیت که پرستار بخش کودکان بود، در سال ۱۹۹۳ به جرم قتل ۴ کودک و معلولیت ۹ کودک دیگر محکوم شد. او با تزریق انسولین به کودکان باعث ایست قلبی و آسیب مغزی آنان می‌شد.
او پس از مرگ کودکان به طور دلسوزانه با والدین آن‌ها همراهی کرد و اینگونه مورد تحسین دیگران قرار گرفت. اما در نهایت جنایت او آشکار شد.
علائم اختلال ساختگی
معمولا پزشکان معالج در بیمارستان‌ها نمی‌توانند متوجه اختلال فرد شوند و ممکن است فریب بخورند. اما با توجه به علائمی که در ادامه ذکر می‌شود می‌توانند بفهمند که فرد دچار اختلال ساختگی است او را به روانشناس ارجاع دهند.
فرد از بسیاری از مفاهیم پزشکی و اصطلاحات پزشکی مطلع است و نسبت به آن‌ها دانش و آگاهی دارد
بیماری جسمانی او یا فردی که به بیمارستان آورده، مبهم است
بدون هیچ دلیل خاصی از وخیم شدن بیماری خود یا دیگری شکایت دارد
به طور مکرر و پیاپی در بیمارستان بستری می‌شود
او نسبت به آزمایش‌های پزشکی علاقه زیادی دارد و حتی می‌خواهد عمل‌های جراحی با ریسک بالا انجام دهد
مدام با پزشکان و کادر پزشکی درگیر می‌شود
افراد کمی به ملاقات او می‌آیند، چون نسبت به ساختگی بودن اقدامات فرد اطلاع دارند
از صحبت کردن پزشک با خانواده و نزدیکانش ممانعت می‌کند
مدام در بیمارستان‌های مختلف بستری می‌شود
از نام جعلی استفاده می‌کند تا پزشکان از سوابق او باخبر نشوند
به هیچ درمانی پاسخ مثبت نمی‌دهند و علائم بهبودی نشان نمی‌دهند
درمان اختلال ساختگی
اختلال ساختگی همانند سایر اختلالات روانی نیاز به درمان دارد. برای درمان این اختلال، فرد باید نزد روانشناس رفته و مشکل را با او در میان بگذارد. معمولا مبتلایان به اختلالات ساختگی، از مراجعه به روانشناس امتناع می‌کنند، اما نزدیکان باید او را قانع کنند.
تا به حال دارویی برای درمان این اختلال ساخته نشده است، اما می‌توان از برخی دارو‌هایی که برای سایر اختلالات استفاده می‌شود، بهره برد. اصلی‌ترین درمان اختلال ساختگی، روان درمانی است که توسط روانشناس انجام می‌شود.
دارودرمانی اختلال ساختگی
همانطور که ذکر شد، دارویی مختص اختلال ساختگی وجود ندارد، اما می‌توان از دارو‌های ضد افسردگی، مانند مهارکنندهٔ بازجذب سروتونین (SSRI) برای افرادی که دچار این اختلال هستند استفاده کرد.
لازم به ذکر است که این دارو‌ها فقط می‌توانند وضعیت خلقی فرد را بهبود ببخشند و اثری روی درمان اختلال ساختگی ندارند. توجه داشته باشید که بدون مشورت پزشک از هیچگونه دارویی استفاده نکنید.
روان درمانی اختلال ساختگی
درمان اختلال ساختگی دارای دشواری‌های بسیاری است. معمولا مبتلایان به این اختلال با روانشناس همکاری نمی‌کنند و بر این باورند که هیچ مشکلی ندارند. اما با این حال روش‌های مختلفی برای درمان آن‌ها وجود دارد.
بهترین روش‌های درمان اختلال ساختگی روانکاوی، هیپنوتیزم درمانی و رفتاردرمانی شناختی است. در میان آن ها، روش رفتاردرمانی شناختی یا CBT کاربرد کمتری دارد.
علاوه بر روش‌های بالا، درمان اختلال ساختگی نیاز به خانواده درمانی نیز دارد. چون رفتار‌های آن‌ها روی خانواده اثرات منفی بسیاری می‌گذارد. نکته قابل توجه این است که افرادی که به اختلال ساختگی برای دیگران مبتلا هستند نمی‌توانند از فرزند خود نگه داری کنند.
آن‌ها ممکن است مدام به فرزندشان آسیب برسانند و باید از شخص قربانی دور نگه داشته شوند. در بسیاری از کشورها، کودکان از چنین والدینی گرفته می‌شوند و در مراکز مخصوص نگهداری می‌شوند.
در موارد زیادی دیده شده که رفتار‌های خطرناک مادر موجب مرگ نوزادان و کودکان شده است. پس این مسئله بسیار مهم بوده و باید جدی گرفته شود تا از جنایات و آسیب به دیگران جلوگیری شود