باور‌های سلامت افراد، اطلاعاتی که از منابع مختلف دریافت می‌کنند، اعتبار این یافته‌ها، سطح مفید بودن آن‌ها و همچنین ارتباطات بین فردی مثل ارتباطات پزشک بیمار و یا بیمار با اعضای خانواده می‌توانند در پیش‌بینی کردن قصد انجام غربالگری سرطان نقش داشته باشند.
در این نشست، داود مهرابی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و ارتباطات به بیان یافته‌های تحقیقات خود در زمینه عوامل ارتباطی مؤثر بر رفتار‌های پیشگیرانه در حوزه‌ی سلامت پرداخت.
به گفته وی، شناخت این عوامل نیازمند تحقیقات بین‌رشته‌ای است که امروزه از آن تحت عنوان ارتباطات سلامت یاد می‌شود؛ با توجه به گسترش روزافزون رسانه‌ها و تنوع گسترده آن‌ها، و همچنین تغییراتی که در نوع ارتباطات انسانی شکل گرفته است، توجه بسیاری از محققان و همینطور سیاست‌گذاران را به خود جلب کرده است.
مهرابی در این نشست با نگاهی به اهمیت غربالگری سرطان بیان کرد: تشخیص بسیاری از سرطان‌ها در مراحل اولیه بیماری می‌تواند مانع از بحرانی‌شدن آن‌ها شود و شرایطی ایجاد کند که بتوان نسبت به درمان آن موفق‌تر عمل کرد.
وی تأکید کرد: با این وجود مؤلفه‌های متعددی در قصد انجام غربالگری سرطان نقش دارند. بخشی از این مؤلفه‌ها به عوامل ارتباطی بازمی‌گردد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و ارتباطات با مهم خواندن توجه به تحقیقات رشته ارتباطات سلامت اضافه کرد: به نظر می‌رسد که توجه به این رشته می‌تواند نقش مهمی در رفع بسیاری از مشکلات سلامت که ریشه آن‌ها در ناآگاهی، نگرش‌ها و رفتار‌های نادرست است، ایفا کند.
آقای مهرابی در ادامه با پرداختن به نتایج تحقیقات خود گفت: براساس ادبیات تحقیق، باور‌های سلامت افراد، اطلاعاتی که از منابع مختلف دریافت می‌کنند، اعتبار این قبیل یافته‌ها، سطح مفید بودن آن‌ها و همچنین ارتباطات بین فردی شامل ارتباطات پزشک – بیمار، و یا بیمار با اعضای خانواده می‌توانند در پیش‌بینی کردن قصد انجام غربالگری سرطان نقش داشته باشند.
وی که تحقیق خود را به طور مشخص بر بیماری سرطان روده بزرگ متمرکز کرده است، افزود: اگرچه میزان ابتلا به سرطان روده بزرگ در مقایسه با کشور‌های غربی در ایران پایین و نزدیک موارد مشابه در کشور‌های منطقه بوده، اما ابتلای افراد زیر ۴۰ سال و همچنین تأکید متخصصان بهداشت کشور نشان می‌دهد که این بیماری می‌تواند در آینده افراد بیشتری را مبتلا کند.
این پژوهشگر رشته ارتباطات سلامت خاطرنشان کرد: درصد بسیاری پایینی (حدود هشت درصد) از مشارکت در این مطالعه دانش بالایی نسبت به سرطان روده بزرگ داشتند. جوان‌تر‌ها (افراد ۲۱ تا ۴۰ سال) دانش بهتری نسبت به این سرطان گزارش کرده و افراد ۷۲ تا ۸۰ سال شرکت‌کننده در این مطالعه دانش پایینی نسبت به این سرطان داشتند.
نتایج این مطالعه که در سال ۱۳۹۷ در تهران و با مشارکت ۳۸۶ پاسخ‌گو انجام شده همچنین نشان داد که به طور کلی دانش افراد نسبت به سرطان روده بزرگ پایین است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که شرکت‌کنندگان در این مطالعه منابع کسب اطلاعات خود را به ترتیب، اینترنت، پزشکان و تلویزیون معرفی کرده‌اند که مفیدترین اطلاعات از پزشکان، تلویزیون و سپس اینترنت دریافت می‌شود.
بر اساس نتایج این مطالعه افزایش حس آسیب پذیری (حساسیت درک شده)، منافع و موانع درک شده در مسیر قصد انجام غربالگری سرطان و همچنین توانایی فرد برای مدیریت شرایط خود (خودکارآمدی درک شده) از جمله مواردی معرفی شدند که رابطه مثبتی با قصد انجام غربالگری داشتند.
به گفته عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، افزایش سطح دانش سرطان و همچنین بهبود روابط پزشک – بیماری می‌توانند در ایجاد انگیزه به منظور قصد انجام غربالگری نقش مثبتی ایفا کنند.
این پژوهشگر بر اساس نتایج تحقیق خود پیشنهاد‌های زیر را با هدف فراهم کردن بستر‌های انجام غربالگری بیان کرد:
- افزایش آگاهی افراد از عوامل خطرزا (ریسک فاکتورها) و علائم هشدار دهنده سرطان
- استفاده از پزشکان و پرستاران در فضای اینترنت با هدف افزایش آگاهی نسبت به بیماری سرطان
- استفاده از ظرفیت‌های ارتباطات بین فردی (شامل پزشکان و پرستاران) در بستر اینترنت با هدف انتقال اطلاعات مفید به مخاطبان
- استفاده از روش‌های علمی مؤثر به منظور افزایش دانش افراد از بیماری‌های مختلف از جمله سرطان
- طراحی و اجرای برنامه‌های مداخله‌ای به منظور افزایش تمایل برای انجام غربالگری سرطان در سالمندان باتوجه به پایین‌بودن سطح دانش در بین این رده سنی
- توسعه روابط بین فردی بیمار– پزشک با هدف تبعیت از توصیه‌های پیشگیرانه.