اهمیت مدیترانه شرقی از حیث جغرافیای سیاسی

مدیترانه شرقی از گذشته به دلیل قرارگرفتن در میان سه قاره آسیا، ‌اروپا و آفریقا مورد توجه قدرت‌ های مختلف بوده است. این منطقه، به دلیل برخورداری از شرایط استراتژیک و موقعیت مهم جغرافیایی و منابع انرژی، به عنوان منطقه‌ ویژه ای در نظر گرفته شده که در طول یک سال گذشته، مناقشه قدرت را در سطح منطقه غرب آسیا ایجاد کرده است.

دلیل برخورداری از این موقعیت مهم ژئواستراتژیک و ژئوپلتیک برای این حوزه، مجاورت دریای مدیترانه با سه قاره و نزدیکی با یونان، سوریه، لبنان، مصر، فلسطین اشغالی و خصوصا ترکیه و همچنین قرار گرفتن جزیره قبرس در قلب این منطقه که از منابع عظیم نفتی، گازی و هیدرو کربن برخوردار است، به محل تقابلی برای رویکردهای سیاسی و امنیتی کشورهای قدرتمند به خصوص آمریکا تبدیل شده است.

همچنین، خط لوله مدیترانه شرقی می‌تواند کشورهای شریک را به یک هاب جدید انرژی در دروازه ‌های اروپا تبدیل کند و این احتمال وجود دارد که این خط لوله به یکی از منابع کلیدی درآمد برای رژیم اسرائیل و دولت قبرس تبدیل شود.  

در همین راستا و با توجه به اهمیت بسزای تحولات این منطقه و ارتباط آن با دیگر مناطق که متاثر از این حوزه قرار می گیرند و همچنین دلالتهای آن برای جمهوری اسلامی ایران، خبرنگار بازار گفتگویی را با «سید علی قائم مقامی»، کارشناس ارشد مسائل ترکیه و غرب آسیا ترتیب داده که در ادامه می خوانید:  

* اهمیت مدیترانه شرقی از حیث جغرافیای سیاسی و منابع انرژی و اهمیت منابع انرژی این منطقه برای کشورهای ساحلی به چه میزان است و چه دلالتهایی برای ایران دارد؟

در ابتدا باید بگویم که دریای مدیترانه از اهمیت بسیار زیاد سوق الجیشی یعنی استراتژیک، ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک برخوردار است.

اتحادیه اروپا برای دریای مدیترانه شرقی و به ویژه قبرس جنوبی و یونان که عضو این اتحادیه می باشد، اهمیت زیادی قائل است و برای کاهش وابستگی خود به گاز طبیعی روسیه و افزایش قدرت چانه زنی در بخش خرید انرژی به اکتشاف و استخراج نفت و گاز طبیعی مدیترانه شرقی نیز از دید راهبردی اقتصادی و انرژی و حتی نظامی نگاه می کند.

اتحادیه اروپا همچنین برای حفظ نفوذ خود در دریای مدیترانه سازمان «اتحاد برای مدیترانه» را تشکیل داده است. این اتحاد، در ۱۳ ژوئیه سال ۲۰۰۸ تشکیل شد و مکمل و ادامه دهنده تشکل «مشارکت اروپا-مدیترانه» که درسال ۱۹۹۵ تشکیل شد، است.

کشورهای عضو «اتحاد برای مدیترانه» متشکل از ۲۸ عضو اتحادیه اروپا و ترکیه، بوسنی و هرزگووین، آلبانی، موناکو، مونته نگرو، الجزایر، مصر، اردن، لبنان، موریتانی، مغرب، فلسطین، سوریه و تونس و رژیم صهیونیستی است که عضویت سوریه در اول دسامبر ۲۰۱۱ میلادی تعلیق شد و لیبی عضو ناظر است.

بنا به گزارش موسسه تحقیقات ژئولوژیک آمریکا؛ در مدیترانه شرقی ذخیره نفتی به میزان ۱.۷ میلیارد بشکه و ذخایر گاز برابر ۳.۴۵ تریلیون متر مکعب است. ذخایر گاز طبیعی کشف شده اثباتی در حوزه جمهوری قبرس (یونانی نشین و جنوبی) در فاز میدان گازی آفرودیت بالغ بر ۱۲۹ میلیارد متر مکعب، در میدان گازی ظهر مصر تحت امتیاز شرکت انی (Eni) ایتالیا (فعال در صنعت نفت و گاز) در سال ۲۰۱۳ به مساحت ۳۷۶۵ کیلومتر مربع برابر ۸۵۰ میلیارد متر مکعب، در منطقه تامار اسرائیل (فلسطین اشغالی و نوار غزه) معادل ۲۸۰ متر مکعب و در منطقه لویاتان اسرائیل ۶۲۰ میلیارد متر مکعب گاز کشف شده است.

منطقه نور مصر نیز یک تریلیون متر مکعب گاز طبیعی دارد. شرکت نفت و گاز بریتیش پترولیوم (بی پی) بالغ بر ۲۵ درصد سهام شرکت انی Eni در منطقه نور را خریداری کرده است. بی پی ده درصد سهام منطقه ظهر را در اختیار دارد. سهام شرکت مبادله پترولیوم امارات عربی متحده در منطقه گازی نور ۲۰ درصد و سهام شرکت انی ۴۰ درصد و بی پی ۲۵ درصد است. همچنین، شرکت هلدینگ گاز طبیعی مصر با شرکتهای مزبور قرارداد سرمایه گذاری امضا کرده است.

منطقه گاز طبیعی نور مصر یک بلوک واقع در حوزه پربار دلتای شرقی نیل در دریای مدیترانه است، تقریباً در ۵۰ کیلومتری دریای مدیترانه شرقی با عمق آب از ۵۰ تا ۴۰۰ متر و مساحت ۷۳۹ کیلومتر مربع.

حال در این میان، شرکت انی ایتالیا در حال انجام حفاری اکتشاف و کسب امتیاز اولین دوره اکتشاف گاز طبیعی نور است.

*ایفای نقش ناتو در تحولات مدیترانه شرقی به چه صورت است؟

امنیت دریای مدیترانه و به ویژه مدیترانه شرقی تحت پوشش ناتو قرار دارد، الجزایر، مصر، اردن، اسرائیل، مغرب، تونس، موریتانی عضو «دیالوگ مدیترانه» وابسته به ناتو هستند.

ناتو در چارچوب «دیالوگ دریای مدیترانه»، سه هفته قبل از حملات خونین اسرائیل به مردم نوار غزه تحت نام عملیات «سرب گداخته»، در دسامبر ۲۰۰۸ میلادی، سامانه الکترونیک اسرائیل را به ناتو متصل کرد و ناتو و اسرائیل در راستای طرح مبارزه با گسترش سلاح های هسته ای «عملیات مشترک برای مبارزه با گسترش سلاح های هسته ای» را به صورت رزمایش مشترک و همکاری نظامی امضا کرده و سطح همکاری خود را افزایش دادند.

در حالیکه اسرائیل پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای سازمان ملل متحد را امضا نکرد و طرح «کنفرانس پاکسازی منطقه خاورمیانه از سلاح های هسته ای» که پیشنهاد ایران بود را نیز رد کرد.

علاوه بر آن، یونان، مصر و قبرس یونانی نشین قرارداد همکاری انرژی، گاز طبیعی و نفت امضا کردند. شرکت نوبل انرژی آمریکا در سال ۲۰۱۱ با حفاری آزمایشی از وجود ذخایر عظیم گاز و نفت در مدیترانه شرقی و سواحل جنوبی جزیره قبرس خبر داد.

قبرس جنوبی به علت بحران مالی و کسری بودجه و کسب در آمد، اکتشافات معدنی خود را تسریع نمود و با کنسرسیوم متشکل از شرکت نفت و گاز توتال فرانسه، انی ایتالیا و شرکت کوگاز کره جنوبی قرار داد اکتشاف و استخراج گاز طبیعی و نفت را امضا کرد. اسرائیل نیز در آبهای ساحلی خود اکتشاف و استخراج گاز طبیعی را آغاز کرد و به منابع هیدروکربوری دست یافت و هم اکنون مشغول بهره برداری است.

*در حالیکه قبرس شمالی از سوی کشورهای منطقه مدیترانه به رسمیت شناخته نشده و فقط ترکیه آنرا به رسمیت می شناسد و از سوی دیگر ترکیه با دولت وفاق ملی لیبی(طرابلس) به تعیین حدود دریایی دست زده است، بحث تعیین حدود دریایی میان کشورهای این منطقه را پیچیده می سازد. ارزیابی شما چیست؟

ترکیه تاکید می کند که بنا به حقوق بین المللی دریاها، کشورهای ساحلی مدیترانه از نقطه صفر ساحلی الی ۲۰۰ مایل دریایی از حق حکمرانی «فلات قاره» برخوردار هستند. قبرس جنوبی با مصر و اسرائیل از طریق مذاکرات دو جانبه حوزه حکمرانی دریایی و «منطقه انحصاری_اقتصادی»  خود را در مدیترانه تعیین کرده است یعنی به عبارت صحیح تر مرزهای زیر بستر دریای خود را مشخص کرده است.

علاوه بر آن، ترکیه جمهوری قبرس یونانی نشین را به رسمیت نمی شناسد. اما تاکید می کند که قبرس شمالی ترک نشین نیز در منابع گاز و نفت در منطقه سهم دارد. آنکارا بعد از آغاز عملیات اکتشاف و حفاری در منطقه، کشتی های لرزه نگاری خود را تحت حفاظت کشتیهای جنگی به منطقه مدیترانه اعزام کرد. طول سواحل ترکیه در مدیترانه شرقی بسیار بیشتر از کشورهای ساحلی است.

قبرس، یونان و مصر در تاریخ ۹ نوامبر ۲۰۱۴ یک قطعنامه مشترک همکاری امضا و منتشر کردند که بنا به «بیانیه نشست قاهره»، اعلان منطقه انحصاری_اقتصادی قبرس جنوبی تاکید و اقدامات توطئه آمیز ترکیه محکوم شد.

ناتو، اتحادیه اروپا و آمریکا نسبت به اکتشاف گاز طبیعی و نفت در مدیترانه شرقی اهمیت زیادی می دهند، زیرا با بهره برداری از ذخایر هیدرو کربوری، این منطقه می تواند روسیه و ایران را تحت فشار گذارند. البته با توجه به ذخایر گاز طبیعی روسیه به میزان ۳۸.۹ تریلیون متر مکعب، ایران ۳۱.۹ تریلیون مترمکعب و قطر ۲۷.۷ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی، حجم گاز طبیعی کشف شده در مدیترانه شرقی محدود است.

اما باز هم توجه قدرت های امپریالیستی و شرکتهای چند ملیتی به این منطقه جلب شده است. انگلیس در قبرس جنوبی پایگاه عظیم نظامی و اطلاعاتی دارد و آمریکا و فرانسه نیز در قبرس جنوبی پایگاه نظامی تاسیس کرده اند. تعداد زیادی ناوگان جنگی آمریکا، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و ترکیه، انگلیس عضو ناتو و روسیه از طرف دیگر در دریای مدیترانه شرقی مستقر هستند.

آمریکا، ناتو، اتحادیه اروپا و انگلیس مخالف عملیات اکتشافی ترکیه در دریای مدیترانه شرقی هستند و یونان و قبرس جنوبی نیز تاکید می کنند که ترکیه باید به عملیات دریایی لرزه نگاری برای اکتشاف میادین گاز و نفت در منطقه پایان دهد 

البته نیروی دریایی ترکیه در مقابل نیروی دریایی سایر کشورهای ناتو قرار گرفته اند. آمریکا، ناتو، اتحادیه اروپا و انگلیس مخالف عملیات اکتشافی ترکیه در دریای مدیترانه شرقی هستند. یونان و قبرس جنوبی نیز تاکید می کنند که ترکیه باید به عملیات دریایی لرزه نگاری برای اکتشاف میادین گاز و نفت در منطقه پایان دهد.

‌مسئله قبرس باید بر اساس قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد و حقوق بین الملل حل شود، زیرا حل مسئله پایدار و عادلانه قبرس باعث برقراری صلح و ثبات منطقه خواهد شد.

‌مسئله قبرس باید بر اساس قطع نامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد و حقوق بین الملل حل و قبرس متحد احیا شود، زیرا حل مسئله پایدار و عادلانه قبرس باعث برقراری صلح و ثبات منطقه خواهد شد
 

ترکیه مخالف قرارداد سه جانبه منطقه انحصاری اقتصادی قبرس، یونان و مصر است. از نظر ترکیه برقراری اتحاد بین قبرس، یونان، اسرائیل و مصر و توسعه همکاری اقتصادی و انرژی، نظامی و دفاعی نیز عامل تهدید ترکیه است.

*موضوع گیری اتحادیه اروپا در تحولات مدیترانه شرقی به چه صورت است و کشورهای این اتحادیه چه اهدافی را دنبال می کنند؟

اتحادیه اروپا از مواضع یونان و قبرس جنوبی حمایت می کند. چنانکه دونالد توسک، رئیس شورای اروپا در ۹ مه ۲۰۱۹ گفت: اتحادیه اروپا از جمهوری قبرس(جنوبی) حمایت می کند و ترکیه باید به حق حاکمیت کشورهای اتحادیه اروپا احترام بگذارد.

بر همین اساس، فرانسه و قبرس جنوبی در ۱۵ مه ۲۰۱۹ یک قرارداد همکاری نظامی و دفاعی امضا کردند و  فرانسه در منطقه ماری ناوگان جنگی خود را برای حفاضت از عملیات اکتشافی و حفاری شرکت توتال فرانسه مستقر کرد. انگلیس نیز تعداد هواپیماهای خود در پایگاه های آکراتاری Akrotiri و داکیلیا Dhekelia به ۱۳۸ فروند رساند.

از طرفی دیگر، ترکیه و حکومت وفاق ملی طرابلس، پایتخت مشروع لیبی در۲۷ نوامبر ۲۰۱۹ در استانبول یک قرارداد تعیین حریم دریایی فلات قاره و منطقه انحصاری اقتصادی امضا کردند.

آنکارا و طرابلس مدعی هستند که براساس مواد ۷۴ و ۸۳ کنوانسیون حقوق دریاها، کشورهایی که سواحل در کنار همدیگر و یا در روبروی یکدیگر دارند، حق دارند که با امضای قرارداد منطقه انحصاری مشترک را تعیین کنند. اما اتحادیه اروپا، ناتو و آمریکا با این قرارداد مخالفت می کنند.

ترکیه و لیبی با امضای قراداد تعیین منطقه انحصاری_اقتصادی، حریم دریایی مشترک را به ۱۸۶ هزار کیلومتر مربع افزایش داده اند. بدین سبب امکان امضا قرارداد منطقه انحصاری_اقتصادی یونان، مصر، یونان و قبرس جنوبی نیز از بین رفته است.

امضای قرارداد منطقه انحصاری، اقتصادی یونان، مصر، یونان و قبرس جنوبی «نقشه سویل» خوانده می شود و منطقه انحصاری، اقتصادی ترکیه در دریای مدیترانه شرقی را به ۴۱ هزار کیلومتر محدود و ترکیه را در سواحل خود حبس می کند.

ترکیه و لیبی به پایتختی طرابلس همچنین قرارداد همکاری نظامی امضا کرده اند و ترکیه به لیبی برای مقابله با حملات خلیفه حفتر به مرکزیت طبروق نیروی نظامی و شبه نظامی و تسلیحات و تجهیزات نظامی ارسال کرده است. اتحادیه اروپا و یونان امضا قرارداد تعیین حریم دریایی و همکاری نظامی ترکیه و لیبی را نقض حقوق اتحادیه اروپا شامل یونان و قبرس جنوبی می داند.

در این میان، نخست وزیران و روسای جمهور مصر، قبرس جنوبی، یونان و مقامات رژیم صهیونیستی پیمان «مجمع گاز مدیترانه شرقی» را امضا کرده اند.

براساس این پیمان خطوط لوله انتقال گاز طبیعی مدیترانه شرقی «ایست مد» به طول ۹۰۰ کیلومتر احداث خواهد شد. گفته می شود خطوط لوله گاز طبیعی «ایست مد»(مدیترانه شرقی) از مسیر سه هزار متر عمق زیر بستر دریا به طول دو هزار کیلومتر از اسرائیل به جنوب قبرس و از آنجا به جزیره کرت و سپس یونان، ایتالیا و اروپا کشیده خواهد شد و ده درصد نیاز اروپا را تامین خواهد کرد. در حالیکه مسافت قبرس با ترکیه حدود ۲۶۰ کیلومتر است.

بنا به ارزیابی کارشناس موسسه انرژی یونان؛ این طرح حدود ۱۰ میلیارد یورو هزینه دارد و منابع تامین آن مشخص نیست. این خطوط لوله گاز طبیعی اسرائیل را در سال ۲۰۲۵ به اروپا منتقل خواهد کرد، اما اروپا تلاش می کند که منابع انرژی تجدید پذیر را گسترش دهد. آمریکا و ایتالیا نیز از طرح خط لوله گاز طبیعی «ایست مد» حمایت کردند. هدف آمریکا کاهش وابستگی اروپا به گاز روسیه است.

آمریکا و ایتالیا نیز از طرح خط لوله گاز طبیعی «ایست مد»  حمایت کرده اند زیرا هدف ایالت متحده کاهش وابستگی اروپا به گاز روسیه است
 

*موضع گیری آنکارا در خصوص این خط لوله چیست؟

ترکیه این پیمان را نقض حقوق دریایی ترکیه و دارای طولانی ترین ساحل و قبرس ترک شمالی اعلام کرده است. ترکیه با امضای قرارداد تعیین حریم دریایی با لیبی، به یک مانع عبور خطوط لوله از مناطق انحصاری، اقتصادی خود تبدیل شده است.

ترکیه عضو این پیمان گاز طبیعی مدیترانه شرقی نیست. اسرائیل، یونان و قبرس جنوبی قرارداد منطقه انحصاری_اقتصادی را امضا کرده تا نفت و گاز کشف شده را استخراج کرده و به اروپا بفرستند. در اینجا دو مسیر مطرح است که گاز از کجا به اروپا منتقل شود، یک مسیر، مسیر ترکیه است و مسیری دیگر که مسیر جزیره کرت، یونان و از آنجا به اروپا می باشد.

مسیر جزیره کرت، یونان به اروپا خیلی طولانی و هزینه بسیار زیادی دارد در حالی که مسیر ترکیه به اروپا هم هزینه کمتر و هم کوتاه تر است. یونان و قبرس مخالف مسیر ترکیه هستند و اختلافاتی در این‌باره به وجود آمده است.

ترکیه مایل بوده که این مسیر خط لوله مدیترانه شرقی از ترکیه عبور کند که بخشی از نیازهای کشور را تأمین کند و همین این که ترکیه به مرکز نقل و انتقال گاز تبدیل شود. اسرائیل نیز تمایل داشت که این خط لوله گاز از مسیر ترکیه منتقل شود، بنابراین اختلافاتی در این باره پیش آمده و این طرح عبور خطوط لوله از ترکیه متوقف شده است.

اسرائیل درباره منابع گاز طبیعی و نفت در دریای مدیترانه شرقی منافع خود را بر دیگران ترجیح می دهد و خواهان صدور گاز طبیعی مدیترانه شرقی به بازار جهانی و اروپا است
 

اسرائیل درباره منابع گاز طبیعی و نفت در دریای مدیترانه شرقی منافع خود را بر دیگران ترجیح می دهد. همچنین، اسرائیل خواهان صدور گاز طبیعی مدیترانه شرقی به بازار جهانی و اروپا است.

تقریباً در سه تا چهار ماه اخیر، اسرائیل برای ترکیه پیامی را ارسال کرد که مایل است تا خط لوله از مسیر ترکیه به اروپا انجام شود. ترکیه هم موافقت خود را اعلام کرد که مجدداً مذاکراتی داشته باشند، زیرا قبل از این مذاکراتی صورت گرفته بود، اما این موضوع متوقف شده بود. بنابراین مجددا مذاکرات را آغاز کرده اند یا درصدد آغاز مجدد هستند.

ولی اگر اسرائیل با ترکیه قرارداد همکاری امضا نکند، فرصت صدور گاز به اروپا را از دست خواهد داد. برای رفع بحران گاز طبیعی در مدیترانه شرقی باید طرفین قبرسی از اقدامات یک جانبه خودداری و یک دولت فدرال تاسیس کنند.

اگر اسرائیل با ترکیه قرار داد همکاری امضا نکند، فرصت صدور گاز به اروپا را از دست خواهد داد
 

سوریه نیز ایجاد منطقه انحصاری، اقتصادی در دریای مدیترانه شرقی را اعلام کرده است. اما تحمیل جنگ و تروریسم بر سوریه، موجب شده تا این کشور از منطقه انحصاری، اقتصادی محروم شود.

واقعیت این است که قرار بود که گاز طبیعی قطر از طریق عربستان سعودی و اردن به سوریه و سپس به ترکیه منتقل شود و علاوه بر آن نفت و گاز ایران، عراق و سوریه از طریق سوریه به دریای مدیترانه انتقال یابد.

یکی از دلایل جنگ و تروریسم تحمیلی بر سوریه، این بود که بشار اسد طرح انتقال گاز طبیعی قطر را نپذیرفت و قرارداد انتقال نفت و گاز ایران، عراق و سوریه به دریای مدیترانه شرقی و اروپا و بازار جهانی، ترکیه را به عنوان مسیر عبور خطوط لوله نفت و گاز از دور خارج می کرد.

در نتیجه کشورهای دیکتاتور خاندانی عرب خلیج فارس و کشورهای غربی به ویژه آمریکا، فرانسه و انگلیس جنگ و ترویسم را با مشارکت فعال ترکیه بر سوریه تحمیل کردند.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور و احمد داود اوغلو معتقد بودند که سوریه را حداکثر درطی یک ماه تصرف خواهند کرد، اما در این طرح شکست خوردند. اردوغان هنوز بر سرنگونی بشار اسد تاکید می کند.

اگر ترکیه و سوریه صلح برقرار کنند، منطقه انحصاری، اقتصادی سوریه نیز فعال خواهد شد و جبهه متحد ترکیه و سوریه می تواند در مدیترانه شرقی با طرح پیمان خطوط لوله انتقال گاز طبیعی مدیترانه شرقی «ایست مد»  مقابله کنند و حقوق دولت و مردم فلسطین را نیز تامین و حفظ نمایند.

اگر ترکیه و سوریه صلح برقرار کنند، منطقه انحصاری، اقتصادی سوریه نیز فعال خواهد شد و جبهه متحد ترکیه و سوریه می تواند در مدیترانه شرقی با طرح پیمان خطوط لوله انتقال گاز طبیعی مدیترانه شرقی «ایست مد»  مقابله کنند و حقوق دولت و مردم فلسطین را نیز تامین و حفظ نمایند
 

ترکیه سیاست ‌های غلط و اشتباهی را با تجزیه سوریه انجام داده است. اگر ترکیه و سوریه روابط خود را عادی سازی کنند، اشغال مناطق شرقی سوریه توسط آمریکا و تجزیه عملی سوریه پایان می یابد و ترکیه می‌تواند با کمک سوریه عملیات منطقه انحصاری اقتصادی را اجرایی کند و از محاصره دولت‌های غربی و اسرائیل رهایی یابد.

اگر ترکیه و سوریه روابط خود را عادی سازی کنند، اشغال مناطق شرقی سوریه توسط آمریکا و تجزیه عملی سوریه پایان می یابد و ترکیه می‌تواند با کمک سوریه عملیات منطقه انحصاری اقتصادی را اجرایی کند و از محاصره دولت‌های غربی و اسرائیل رهایی یابد

 

ترکیه و مصر نیز تمایل دارند تا قرارداد انحصاری، اقتصادی را به امضا رسانند. روسای سازمان و سرویس‌ های اطلاعاتی ترکیه و مصر مذاکرات خود را آغاز کرده‌ اند، اما روابط دیپلماتیک رسمی هنوز آغاز نشده است.

علاوه بر آن این کشور عضو ناتو و متحد مشارکت راهبردی امریکاست. اما آمریکا، اتحادیه اروپا و ناتو مخالف عملیات اکتشاف و استخراج تولید گاز طبیعی و نفت توسط دولت ترکیه در دریای مدیترانه شرقی هستند و از یونان، قبرس و اسرائیل حمایت می کنند. در نتیجه می توان گفت که یک چنین جریان پیچیده‌ای در مدیترانه شرقی وجود دارد.

ترکیه، مرزهای وطن آبی به مساحت ۴۶۰ هزار کیلومتر را اعلام و تاکید کرده است که به عملیات اکتشافی و استخراجی نفت و گاز به خصوص در اطراف قبرس ترک نشین شمالی ادامه خواهد داد. همچنین ترکیه با لیبی قرارداد منطقه انحصاری_اقتصادی را امضا کرده تا جلوی خط لوله گاز مدیترانه شرقی توسط یونان و اسرائیل از طریق جزیره کرت به اروپا گرفته شود که در آن صورت باید از لیبی و ترکیه اجازه بگیرد.

ترکیه با لیبی قرارداد منطقه انحصاری_اقتصادی را امضا کرده تا جلوی خط لوله گاز مدیترانه شرقی توسط یونان و اسرائیل از طریق جزیره کرت به اروپا گرفته شود
 

روز پنجشنبه هفته گذشته یکی هیئت لیبیایی به ترکیه آمدند و قراردادهای مختلفی را امضا کردند. در همان راستا ترکیه و لیبی قرارداد منطقه انحصاری _اقتصادی را امضا کرده است. اما منطقه انحصاری اقتصادی ترکیه و لیبی نه در روبروی طرابلس بلکه در روبروی طبرق(حکومت خودخوانده شرق لیبی) و منطقه تحت حاکمیت خلیفه حفتر تحت حمایت فرانسه، روسیه و امارات عربی متحده قرار دارد.

یعنی منطقه انحصاری اقتصادی ترکیه و لیبی به پایتختی طرابلس هم چندان تاثیری ندارد، مگر اینکه وحدت تمامیت ارضی و حاکمیت ملی لیبی دوباره احیا شود و از این وضعیت تجزیه شده در آید.

باید یادآوری کرد که حکومت طرابلس که سازمان ملل متحد آن را به رسمیت شناخته است، یک سری مذاکرات آتش بس دائمی با طبرق آغاز و اعلام کرده است. این روند به نوعی به ضرر ترکیه و به نفع روسیه، فرانسه، مصر و امارات عربی متحده است، زیرا ترکیه با طرابلس قرارداد همکاری تعیین حریم دریایی منطقه انحصاری_اقتصادی و نظامی را امضا کرده است و فائز السراج تحت حمایت ترکیه و قطر در مقابل خلیفه حفتر قرار گرفته‌اند. بنابراین اوضاع منطقه مدیترانه شرقی به شدت بحرانی است.

ترکیه با طرابلس قرارداد همکاری تعیین حریم دریایی منطقه انحصاری_اقتصادی و نظامی را امضا کرده است و فائز السراج تحت حمایت ترکیه و قطر در مقابل خلیفه حفتر قرار گرفته‌اند

انگلیس، ایتالیا، فرانسه و آمریکا و اسپانیا چند وقتی است که در مدیترانه شرقی ناوگان جنگی مستقر کرده اند. ترکیه نیز کشتی های لرزه نگاری و اکتشافی تحت حفاظت ناوگان جنگی خود را در منطقه مستقر کرده است. روسیه نیز ناوگان های جنگی خود را در دریای مدیترانه و سواحل سوریه مستقر کرده است و در نتیجه به لحاظ نظامی در منطقه تشنج هایی به وجود آمده است.

*آیا ذخائر گاز طبیعی در مدیترانه شرقی قدرت رقابت با منابع گازی سه قدرت این حوزه یعنی روسیه، ایران و قطر را دارد؟

خیر؛ ذخایر گاز طبیعی دریای مدیترانه شرقی قدرت رقابت با روسیه، ایران و قطر را ندارد. اما اگر خطوط لوله گاز طبیعی مدیترانه راه اندازی شود، اروپا در سال ۲۰۲۲ از لحاظ نیاز گاز طبیعی تا حدودی تامین خواهد شد و قدرت چانه زنی اتحادیه اروپا با روسیه افزایش خواهد یافت. اما وابستگی اتحادیه اروپا به گاز طبیعی روسیه کاهش نخواهد یافت. بنابراین چنین معادله ای وجود دارد که ایران باید این مسائل را در نظر بگیرد.

در قفقاز نیز ترکیه با اسرائیل و جمهوری آذربایجان همکاری سه جانبه ای را گسترش داده است تا بتواند روسیه و ایران را در منطقه قفقاز مشغول نگه دارد و در سوریه از روسیه و ایران امتیاز بگیرد.