سازمان ثبت احوال کشور نحوه تغییر نام در شناسنامه را مبتنی بر موارد قانونی انجام می‌دهد.
در دانستنی‌های حقوقی امروز مروری داریم بر نحوه تغییر نام در شناسنامه و مصداق‌های تعیین شده برای تغییر نام، که در ادامه می‌خوانید.
آن طور که در ماده ۲۰ قانون ثبت احوال کشور آمده، افرادی که اسامی آن‌ها مطابق موارد ذکر شده در این ماده قانونی است، مجازند که درخواست تغییر نام بدهند.
انتخاب نام‌هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌گردد و همچنین عناوین و القاب و نام‌های زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است.
تشخیص نام‌های ممنوع با شورای عالی ثبت احوال است و این شورا نمونه‌های آن را تعیین و به سازمان اعلام می‌کند.
انتخاب نام در مورد اقلیت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است.
ذکر سیادت در اسناد سجلی ساداتی که سیادت آنان در اسناد سجلی پدر یا جد پدری مندرج باشد یا سیادت آنان با دلایل شرعی ثابت شود؛ الزامی است، مگر کسانی که خود را سید ندانند یا عدم سیادت آنان از لحاظ شرعی احراز شود.
متقاضی می‌تواند در صورتی که نام وی مشمول یکی از موارد زیر باشد از طریق این سامانه تقاضای تغییر یا اصلاح کند:
به موجب ماده ۲۰ قانون ثبت احوال و تبصره‌های آن انتخاب نام‌های زیر ممنوع و دارندگان آن‌ها می‌توانند با رعایت مقررات مربوطه برای تغییر آن اقدام کنند.
۱ - نام‌هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌گردد مانند "عبداللات، عبدالعزی" (لات و عزی نام دو بت در مکه معظمه دوران قبل از اسلام است).
۲ - اسامی مرکبی که عرفا یک نام محسوب نمی‌شوند (اسامی مرکب ناموزون) مانند: "سعید بهزاد، شهره فاطمه، حسین معروف به کامبیز و..."
۳ - عناوین - اعم از عناوین لشکری یا کشوری و یا ترکیبی از اسم و عنوان. مانند: "سروان، سرتیپ، دکتر، شهردار و یا سروان محمد و شهردار علی "
۴ - القاب - اعم از ساده و مرکب مانند: "ملک الدوله، خان، یا شوکت الملک، حاجیه سلطان و سلطانعلی"
۵ - اسامی زننده و مستهجن - زننده و مستهجن آن دسته از نام‌هایی است که بر حسب زمان، مکان یا مورد به دلایل و جهاتی برای دارنده آن زننده و مستهجن باشد و مراتب به تأیید شورایعالی برسد.
۶ - نام‌هایی که معرف صفات مذموم و مغایر با ارزش‌های والای انسانی است مانند "گرگ، قوچی".
۷ - نام‌هایی که با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مغایر باشد مانند "لات، خونریز، چنگیز".
۸ - نام‌هایی که موجب تحقیر اشخاص بوده یا معنای لغوی آن در جامعه قابل پذیرش نباشد؛ مانند "صد تومانی، گت آقا، کنیز، گدا".
۹ - اسامی نامتناسب با جنس مانند: "ماشاءاله برای اناث یا انتخاب نام اشرف و اکرم برای افراد ذکور"
۱۰ - حذف کلمات زائد و غیرضروری در نام اشخاص مثل "قلی، غلام، گرگ، ذولف و قوچ"
۱۱ - تصحیح اشتباهات املایی در نام اشخاص که بدلیل عدم آشنایی مامور با لهجه‌ها و الفاظ و معانی محلی و یا ناشی از تلفظ اظهارکننده پیش آمده است مثل "زهراب به سهراب" یا "منیجه به منیژه".
۱۲ - هم نام بودن فرزند با پدر یا مادر در یک خانواده.
۱۳ - هم نام بودن برادران یا خواهران در یک خانواده.
۱۴ - تغییر نام‌ها از صورت عربی به شکل فارسی از قبیل رحمن به رحمان، اسمعیل به اسماعیل، اسحق به اسحاق و ...
۱۵ - تغییر نام کسانی که با تأیید مراجع ذیصلاح به دین مبین اسلام مشرف می‌شوند
۱۶ - تغییر نام کسانی که نام آن‌ها اسامی ایام هفته باشد
۱۷ - تغییر نام کسانی که تغییر جنسیت داده و دادگاه صالحه حکم به تغییر نوع جنس در اسناد سجلی و شناسنامه آنان صادر نموده است. پیشوند "عبد" خاص اسامی و صفات ذات پروردگار است و در سایر موارد متقاضی می‌تواند تقاضای حذف کند.
برای دریافت اطلاعات لحظه‌ای درباره نحوه تنظیم دادخواست یا هر سوال حقوقی، سایت اطلاع رسانی مرکز ارتباطات مردمی قوه قضاییه به نشانی https://moshaver۱۲۹.eadl.ir/ در دسترس کاربران قرار دارد، ضمن اینکه کارشناسان مرکز مشاوره تلفنی قوه قضاییه در طول شبانه روز با شماره‌های تماس ۱۲۹ برای تهرانی‌ها و ۰۲۱۴۱۸۰۱ برای شهرستانی‌ها پاسخگوی پرسش مردم هستند.