نسخه خطی «منشآت خواجه اختیار گنابادی» که با شماره ۵۸۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، با حضور رئیس دانشگاه فردوسی، مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خراسان رضوی و جمعی از علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ رونمایی شد.
ب
او ادامه داد: طی این ۲ سال، ثبت ۱۵۱ اثر از خراسان رضوی در فهرست آثار ملی ایران به استان ابلاغ شده است که ۹۵ مورد از آثار ثبتی ابلاغ‌شده مربوط به تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی بوده است.
آقای مکرمی‌فر با اشاره به تبلور هنر ایرانی در مرقعات و فراز و فرود‌های آن بیان کرد: «حاشیه‌نگاری‌ها در دوره تیموری کم فروغ شد، اما در دوره صفوی دوباره اوج گرفت، اما هیچ وقت چراغ فرهنگ و هنر این مرز و بوم خاموش نشده است، نگارگری به تذهیب تبدیل و سپس تذهیب با نگارگری ترکیب شد.»
او افزود: «ثبت ملی آثاری مانند خواجه اختیار منشی گنابادی، هنر خوشنویسی و خطاطی را به نام ایران تثبیت می‌کند. امیدوارم با ثبت ملی این آثار، آن‌ها را حفظ و به نسل‌های بعدی برسانیم.»
مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خراسان رضوی به توجه ویژه دانشگاه فردوسی به مسائل فرهنگی اشاره کرد و گفت: «طی چند سال اخیر جریان فرهنگی برای معرفی، حفظ و توسعه داشته‌های فرهنگی و هویتی این دانشگاه شکل گرفته است.»
آقای محمد کافی رئیس دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این مراسم عنوان کرد: ثبت این آثار برای نسل آینده وظیفه‌ای است که بر عهده ما قرار دارد زیرا، امانتدار آیندگان هستیم. برخی از زیبایی‌های خلقت از جنس زیست بوم و برخی از زیبایی‌ها از جنس خلق زیبایی، توسط انسان است که ایرانیان و خراسانی‌ها در این موضوع باید به خود ببالند.»
او ادامه داد: «با توجه به شرایط فعلی و شیوع کرونا، ثبت این آثار ایجاد امید و نگاه روشن به آینده را نوید خواهد داد. امیدوار هستیم با همکاری مشترک بین دانشگاه و اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی بتوانیم آثار دیگری را که در این دانشگاه وجود دارد به ثبت ملی برسانیم.»
آقای کافی عنوان کرد: «باید با تلاش مضاعف این آثار را در سطح آثار تاریخی بین‌المللی نیز به ثبت برسانیم تا از ظرفیت و اعتبار جهانی استفاده کنیم.»
آقای محمود طغرایی مدیر دفتر ثبت آثار تاریخی‌فرهنگی خراسان رضوی نیز اظهار کرد: «تاکنون هزار و ۸۱۰ اثر تاریخی استان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که از این میان تاکنون ۵۵۰ اثر منقول است.»
او با اشاره به نسخه خطی «منشآت خواجه اختیار گنابادی» افزود: «این نسخه با وضعیت مطلوب و خوبی در کتابخانه دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد نگهداری شده که اکنون وظیفه نگهداری از آن بر عهده ما و موزه این دانشگاه خواهد بود.»
آقای طغرایی بیان کرد: «اداره‌کل استان تاکنون با سایر نهاد‌ها برای ثبت آثار ملی همکاری داشته که بر همین اساس و در تفاهم‌نامه‌ای با آستان قدس رضوی در طول دو ماه گذشته، ۱۵ اثر نفیس این موزه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.»
آقای سلمان ساکت رئیس مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد نیز گفت: «در موضوع نسخه‌شناسی وجود مالک معتبر در اصالت اثر تأثیر و نقش دارد.»
او افزود: «بخشی از این اثر توسط حمید مولوی که ملقب به پدر خراسان‌شناسی است به کتابخانه دانشکده الهیات اهدا و بخشی را نیز در قبال دریافت وجه واگذار کرده است. کتابخانه دانشگاه فردوسی مشهد پس از دانشگاه تهران و اصفهان بیشترین تعداد نسخ خطی را دارد.»
ساکت عنوان کرد: «مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد پس از استعلام از مسئولان دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه و رؤیت این نسخه با‌ارزش که در سال ۱۳۴۸ به‌همراه تعداد نسخ خطی دیگر پس از خریداری در مخزن کتابخانۀ این دانشکده، نگهداری می‌شود، مکاتبات خود را برای ثبت این اثر آغاز کرد.»
او افزود: «بر همین اساس شرایط بازدید مسئولان اداره‌کل خراسان رضوی از این اثر گران‌بها فراهم شد و پس از طی چهارماه در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.»
رئیس مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: «این نسخه خطی دارای ۱۶ قطعه با حاشیه و تزئینات، مربوط به دوره صفویه است که در سال ۹۶۵ هجری قمری و به دست خواجه اختیارالدین جنابدی (گنابادی)، منشی شاه‌عباس در هرات و به زبان فارسی کتابت شده است.»
او گفت: «این مرقع با جلد تیماج عنابی دارای دو حاشیه شامل ۱۸ برگ و ابعاد هر صفحه آن ۲۹ در ۱۹ سانتیمتر است که به‌صورت متن و حاشیه به نگارش در آمده است.»
آقا یساکت تصریح کرد: «هر صفحه این کتاب دارای پنج سطر است که حروف آن با طلا، سفیدآب و مرکب نوشته شده و فاصله بین سطر‌ها طلا‌اندود و با تحریر مشکی تزئین شده است.»
او ادامه داد: «از دیگر تزئینات این مرقع می‌توان به پیشانی کوچک آمیخته به طلا و شنگرف در هر صفحه این کتاب اشاره کرد.»
در پایان مراسم با اهدای لوحی به امضای رئیس دانشگاه فردوسی و مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خراسان رضوی از افراد مؤثر در ثبت ملی این اثر، تقدیر شد.