، هر فقره چک، به هر علتی (نقص موجودی، نقص امضاء و ....) که برگشت شده باشد، به صورت اتوماتیک، گزارش آن به بانک مرکزی ارسال شده و ثبت می‌شود.
در صورت درخواست استعلام هر یک از شعب بانک‌های کشور، از بانک مرکزی (مرحله "د" در افتتاح حساب جاری)، در صورت وجود، سوابق چک برگشتی برای شعبه ارسال خواهد شد.
چگونه چک برگشتی را رفع سوء اثر نماییم؟اگر شما هم جزو افرادی هستید که با چک و دسته چک سروکار دارند و گاهی تمام فعالیت‌های خود را با پرداخت چک می‌گذرانید، بی شک همیشه دغدغه رفع سوء اثر چک‌های برگشتی خود را داشته اید. در ادامه مرحله به مرحله اقداماتی را که می‌توان برای رفع سوء اثر چک انجام داد برای شما لیست کرده ایم.
راهنمای قدم به قدم رفع سوء اثر چک برگشتیبر اساس بخشنامه‌های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران کلیه امور مربوط به رفع سوء اثر از چک‌های برگشتی اشخاص صرفا از طریق شعب و واحد‌های تابعه بانک‌ها و به صور ذیل امکان‌پذیر می‌باشد:
تامین موجودی حساب چکمشتری مبلغ کسری موجودی را به سپرده جاری خود، واریز نموده و بانک پس از رفع برگشت چک و پرداخت مبلغ آن به ذینفع، نسبت به رفع سوء اثر از سابقه چک برگشتی مشتری اقدام می‌نماید.
ارائه لاشه چک برگشتیمشتری لاشه چک برگشتی را به بانک ارائه و بانک در قبال آن به وی رسید تحویل می‌نماید.
ارائه رضایت‌نامه محضری ذینفع چک به بانکدر صورت عدم امکان ارائه لاشه چک برگشتی به بانک بنابه دلایلی نظیر مفقود شدن، به سرقت رفتن و سوختن، ذینفع چک (شخصی که گواهی‌نامه عدم پرداخت وجه چک به نام او صادر شده است.) می‌تواند با حضور در دفترخانه اسناد رسمی، رضایت خود را اعلام نموده و بانک با دریافت رضایت‌نامه مزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر و ابطال آن اقدام نماید.
تبصره: چنانچه ذینفع چک شخص حقوقی دولتی و یا نهاد عمومی غیردولتی باشد می‌تواند با ارائه نامه رسمی، رضایت خود را اعلام نموده و بانک با دریافت رضایت‌نامه مزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر و ابطال آن اقدام نماید.
واریز مبلغ چک به سپرده قرض‌الحسنه جاری و مسدود نمودن آن به مدت ۲۴ ماهچنانچه ارائه لاشه چک و یا رضایت‌نامه محضری ذینفع به بانک امکان‌پذیر نباشد، مشروط به آن که سپرده قرض‌الحسنه جاری مشتری نزد شعبه مفتوح و توسط مراجع قضایی مسدود نشده باشد، مشتری می‌تواند با واریز معادل کسری موجودی به سپرده قرض‌الحسنه جاری خود، درخواست مسدود شدن وجه مزبور را برای پرداخت چک برگشتی ذی‌ربط تا زمان تعیین تکلیف قطعی چک برگشتی و یا حداکثر به مدت ۲۴ ماه، به شعبه افتتاح کننده ارائه نماید، در این شرایط شعبه افتتاح کننده موظف است ظرف پنج روز کاری، طی نامه‌ای، تامین وجه چک را به اطلاع شخصی که گواهی‌نامه عدم پرداخت به نام وی صادر شده است، برای مراجعه به بانک و دریافت وجه چک، برساند.
ارائه حکم قضایی مبنی بر رفع سوء اثر از سوابق چک برگشتیانقضای مدت نگهداری سوابق چک‌های برگشتی در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی
در صورت عدم اقدام مشتری نسبت به رفع سوء اثر از سابقه چک برگشتی مطابق با بند‌های فوق، سابقه هر چک برگشتی صرفاً پس از انقضای مدت سه سال از تاریخ صدور گواهی‌نامه عدم پرداخت آن به شرط اراپه نامه از مراجع قضاپی مبنی بر عدم وجود پرونده قضاپی در مورد چک مذکور، به صورت خودکار از سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی رفع سوء اثر می‌گردد.
تبصره ۱: مقررات مذکور در این بند، به تمامی چک‌های برگشتی موجود در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی ج. ا. ا تسری می‌یابد.
توضیح: در صورتی که مشتری در همان روز برگشت چک، اقدام به تامین کسری موجودی سپرده قرض‌الحسنه جاری، ارائه لاشه چک یا رضایت‌نامه محضری ذی نفع چک به بانک و ... ننماید، بانک موظف است اطلاعات مربوط به گواهی‌نامه عدم پرداخت را به سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی ارسال نماید.
تبصره ۲: بانک مکلف است بنا به درخواست مشتری و به منظور آگاهی وی از سوابق چک‌های برگشتی خود در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی، اقدام به ارائه صورت کامل تعداد و مشخصات چک‌های برگشتی وی با درج تاریخ برگشت چک نماید. لازم است مشتریان محترم در صورت عدم رفع سوء اثر چک خود، پس از گذشت هفت روز کاری از تاریخ تحویل درخواست خود به شعب بانک ملی ایران، به شعبه مربوطه مراجعه و درخواست خود را پیگیری نمایند.
بانک مرکزی اعلام کرد: رفع سوءاثر از سوابق چک‌های برگشتی به ۶ روش قابل انجام است.
بر اساس بخشنامه‌های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تمام امور مربوط به رفع سوء اثر از چک‌های برگشتی اشخاص صرفا از طریق شعب و واحد‌های تابعه بانک‌ها و به روش‌های زیر امکان‌پذیر است:
راه‌های رفع سوء اثر از سوابق چک‌های برگشتی
۱- تامین موجودی: مشتری مبلغ کسری موجودی را به سپرده جاری خود، واریز کرده و بانک پس از رفع برگشت چک و پرداخت مبلغ آن به ذینفع، نسبت به رفع سوء اثر از سابقه چک برگشتی مشتری اقدام می‌کند.
۲- ارائه لاشه چک برگشتی: مشتری لاشه چک برگشتی را به بانک ارائه و بانک در قبال آن به وی رسید تحویل می‌نماید.
۳- ارائه رضایت‌نامه محضری ذینفع چک به بانک: در صورت عدم امکان ارائه لاشه چک برگشتی به بانک بنا به دلایلی نظیر مفقود شدن، به سرقت رفتن و سوختن، ذینفع چک (شخصی که گواهی‌نامه عدم پرداخت وجه چک به نام او صادر شده است.) می‌تواند با حضور در دفترخانه اسناد رسمی، رضایت خود را اعلام کرده و بانک با دریافت رضایت‌نامه مزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر و ابطال آن اقدام کند. چنانچه ذینفع چک شخص حقوقی دولتی و یا نهاد عمومی غیردولتی باشد، می‌تواند با ارائه نامه رسمی، رضایت خود را اعلام کرده و بانک با دریافت رضایت‌نامه مزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر و ابطال آن اقدام کند.
۴- واریز مبلغ چک به سپرده قرض‌الحسنه جاری و مسدود کردن آن به مدت ۲۴ ماه: چنانچه ارائه لاشه چک و یا رضایت‌نامه محضری ذینفع به بانک امکان‌پذیر نباشد، مشروط به آن که سپرده قرض‌الحسنه جاری مشتری نزد شعبه مفتوح و ازجانب مراجع قضایی مسدود نشده باشد، مشتری می‌تواند با واریز معادل کسری موجودی به سپرده قرض‌الحسنه جاری خود، درخواست مسدود شدن وجه مزبور را برای پرداخت چک برگشتی ذی‌ربط تا زمان تعیین تکلیف قطعی چک برگشتی و یا حداکثر به مدت ۲۴ ماه، به شعبه افتتاح کننده ارائه کند، در این شرایط شعبه افتتاح کننده موظف است ظرف پنج روز کاری، طی نامه‌ای، تامین وجه چک را به اطلاع شخصی که گواهی‌نامه عدم پرداخت به نام وی صادر شده است، برای مراجعه به بانک و دریافت وجه چک، برساند.
۵- ارائه حکم قضایی مبنی بر رفع سوء اثر از سوابق چک برگشتی
۶- ارائه نامه از مرجع ثبتی ذی صالح موضوع ماده ۳۸۱" آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی مبنی بر اجرای چک (با ذکر مشخصات اصلی چک) و لزوم رفع سوءاثر از آن.
تبصره ۱: مقررات مذکور در این بند، به تمامی چک‌های برگشتی موجود در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی تسری می‌یابد.
توضیح ۱: در صورتی که مشتری ظرف مدت ۱۰ روز کاری پس از برگشت چک، اقدام به تامین کسری موجودی سپرده قرض‌الحسنه جاری، ارائه لاشه چک یا رضایت‌نامه محضری ذینفع چک به بانک و ... نکند، بانک موظف است اطلاعات مربوط به گواهی‌نامه عدم پرداخت را به سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی ارسال کند.
تبصره ۲: بانک مکلف است بنا به درخواست مشتری و به منظور آگاهی وی از سوابق چک‌های برگشتی خود در سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی، اقدام به ارائه صورت کامل تعداد و مشخصات چک‌های برگشتی وی با درج تاریخ برگشت چک کند.