با هنرمندی زنان روستایی استان مرکزی زنجیره تولید هنر اصیل ایرانی به تکامل رسیده و ظرفیت بالایی برای اشتغالزایی ایجاد کرده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز اراک؛ ایران خاستگاه هنر اصیل فرش دستباف در جهان است و به طور میانگین سالانه 2 میلیون متر مربع فرش در کشور تولید می‌شود.
قالی بافی از هنرهای اصیل و ارزشمند ایرانیان است که ظرفیت بالایی برای اشتغالزایی به ویژه در روستاهای ایران دارد و استان مرکزی هم از این قاعده مستثنی نیست.
فرش دستباف استان مركزی...
فرش دستباف استان مركزی هم در سال های نه چندان دور از رشته های اقتصادی مهم استان مركزی بود و از نظر درآمدزایی و ارزش افزوده و مصادیق هنری در عرصه تولید و اقتصاد کشور و به ویژه استان مرکزی نقش آفرین بوده و نیاز است كه با شیوه های موثر احیای این هنرصنعت پول ساز در دستور کار مسئولان قرار گیرد.
این فرش بر اساس شواهد، تاریخ و اطلاعات جمع آوری شده محصولی از ذوق و هنرمندی مردم ایران زمین است و قدمت این هنرصنعت رنگارنگ و زیبا به حدود دو هزار و 500 سال قبل باز می گردد.
اما فرش بافی در استان مركزی قدمتی 200 ساله دارد؛ فرش ساروق آوازه نیكویی در جهان دارد و بیشتر كشورهای صاحب هنر، فرش ساروق را به خوبی می شناسند و امروزه هم هنوز زیراندازهای دستباف این منطقه مورد توجه كشورهای مختلف دنیا است.
فرش دستباف استان مرکزی نامی آشنا برای علاقه مندان...
این هنر شناخته شده در استان مرکزی از سال‌های دور منبع درآمد برای زنان به ویژه زنان روستایی بوده و حاصل دسترنج آنان در نقاط مختلف دنیا شناخته شده است.
در استان مرکزی تعدادی از زنان هنرمند روستاهای محروم با کمک سپاه پاسداران، زنجیره کامل بافت فرش رو از نخ ریسی تا بافت قالی انجام می دهند و دست بافته های خود را حتی در بازارهای خارجی هم عرضه می کنند.
تکمیل زنجیره تولید فرش دستباف...
مدیر کارگروه اشتغال و معیشت قرارگاه پیشرفت و آبادانی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استان مرکزی می گوید: از یک سال پیش طرحی برای اشتغال زنان روستایی در 3 روستای محروم شهرستان‌های شازند خنداب و خمین ارائه شد.
گامی برای رسیدن به موفقیت...
به گفته نجاتی از همان زمان 25 دار قالی در روستاهای محروم نصب و نهاده‌های تولیدی در اختیار زنان قالی باف قرار گرفت و
او هدف از اجرای این طرح را کمک به اشتغال و کسب و افزایش سطح درآمد زنان روستایی در کنار انجام کار‌های روزمره عنوان کرد و افزود: تاکنون 500 تخته فرش با دستان هنرمند زنان روستایی بافته و صادر شده است.
اما این میزان از تلاش کافی نیست و باید با ایجاد چشم انداز توسعه در این بخش، گام های بلندتری برداشته شود.
تولید 9 هزار متربع فرش دستباف...
صادرات گسترده یکی از راه های توسعه این هنرصنعت و رسیدن به اهداف عالی توسعه در این بخش است و ااز این رو امسال بیش
رئیس خانه فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی می گوید: شهرستان‌های اراک، خمین، دلیجان و محلات به ترتیب بیشترین تولید فرش دستباف استان مرکزی را به خود اختصاص داده‌اند.
به گفته ریاحی مجوز راه اندازی سه کارگاه غیرمتمرکز تولید فرش هم امسال در استان مرکزی صادر شده که با بهره برداری از این کارگاه‌ها 50 فرصت شغلی جدید در استان مرکزی ایجاد می‌شود.
185 کارت قالی بافی امسال در استان مرکزی صادر شده و اکنون شمار این کارت ها به 44 هزار و 450 فقره رسیده است.
ارائه تسهیلات به مشاغل خانگی، تلاشی موثر برای حمایت از تولید...
46 میلیارد ریال تسهیلات مشاغل خانگی به استان مرکزی اختصاص یافته که بخشی از آن به بافنده‌ها و کارگاه‌های تولید فرش
رئیس خانه فرش سازمان صنعت ، معدن و تجارت استان مرکزی سقف پرداخت تسهیلات برای متقاضیان شخصی را 100 میلیون ریال و برای کارگاه‌های بافندگی فرش هم 700 میلیون ریال عنوان کرد.
استان مرکزی به ویژه در مناطق فراهان، ساروق، جیریا، غیاث آباد، محلات و دلیجان قطب تولید فرش‌های دستبافت نفیس کشور است.
فعالیت 30 هزار بافنده در استان مرکزی...
اکنون 64 کارگاه تولید فرش دستباف در استان مرکزی فعال است و در مجموع بیش از 30 هزار بافنده در آنها فعالیت می‌کنند كه از این
از این نکته هم نباید غافل شد که فرش دستباف استان مرکزی از زمینه‌های مهم اقتصادی و داشته‌های فرهنگی و هنری ایران است که برای توسعه صادرات و رونق تولید آن باید نیازسنجی علمی و شناخت سلایق بازارهای هدف ملاک راهبرد‌ها و برنامه‌های این بخش قرار گیرد.
ارزش بالای فرش دست باف در آمریکا و کانادا...
فرش ایران طرفداران بسیاری در آمریکا دارد و کشورهای آلمان و امارات هم از دیگر مقاصد صادراتی ایران هستند.
نیری یکی از تاجران فرش ایرانی که در شهر نیویورک آمریکا فروشگاه فرش دارد از طریق ارتباط فضای مجازی با خبرگزاری صدا و سیمای مرکز اراک، گفت: فرش‌های دستباف ایرانی دارای ارزش بسیاری در بازار خارج از کشور است و خریداران برای هر تخته فرش 6 متری ساده 3 هزار دلار پرداخت می‌کنند.
او افزود: علاوه بر فروش قالی های ایرانی در نیویورک، فروشگاه‌هایی در کشور کانادا هم دست بافته‌های ایرانی را به علاقه مندان عرضه می‌کنند.
مزیت نسبی ایران در تولید و صادرات فرش دستباف...
یکی از پدیده‌های قابل توجه در سال‌های اخیر روند رو به رشد جهانی شدن است.
البته استان مرکزی هم در این مسیر گام های ارزشمندی برداشته و با صادرات فرش دستباف در سال گذشته 400 میلیون دلار ارز عاید کشور کرده است.
سهم سالانه استان مرکزی تولید 15 هزار متر مربع فرش با 3 میلیون دلار ارزآوری است.
با این حال وجود مشکلات متعدد، حرکت در مسیر توسعه را سخت و زمان رسیدن به اهداف از پیش طراحی شده را کند کرده است.
فرش دستباف استان مرکزی گرفتار گره های کور...
فرش دستباف استان مركزی که از دیرباز در حوزه زیراندازهای سنتی در كشور و جهان شهرت داشته تابلویی دلنواز از نقش و رنگ را كه
کارشناسان حوزه فرش معتقدند: وارد شدن بسیاری از کشورها در جرگه تولید و صادرات فرش دستبافت و غافل شدن برخی از دست اندرکاران ایرانی از این حوزه، حمایت دیگر کشورها از چرخه تولید فرش در کشورشان و رقابت نابرابر، دست به دست هم داده تا فرش دستبافت در استان مرکزی دچار رکود شود.
ضرورت آسیب شناسی در حوزه فرش دستباف...
با توجه به نظر این کارشناسان، شناخت جایگاه و بررسی آسیب شناسانه ابعاد و زوایای مختلف مشکلات فرش دستباف استان مرکزی برای تدوین برنامه کارآمد و نقشه راهبری آینده این هنرصنعت ضروری است، چرا که قالی استان مرکزی تابلویی هنرمندانه از تلفیق عشق و هنر است که با سرپنجه هنرمندانه بافندگان این خطه از دیرباز خود را به عنوان زیراندازهای سنتی در کشور و جهان معرفی کرده است.
علی‌اصغر جیریایی می افزاید: آپارتمان نشینی و مهاجرت روستاییان به شهر، سبب کمرنگ شدن تولید قالی دست باف شده که می‌طلبد مسئولان امر برای حل این مشکل مهم چاره‌اندیشی کنند.
مشکل مهم دیگری که جیریایی به آن اشاره می کند نبود ارتباط مناسب بین طراح و بافنده است که همین موضوع مانع از بروز خلاقیت بافنده مجرب در حین بافت می شود.
راهکارهای برون رفت از مشکلات...
بیمه قالی‌بافان، ارائه تسهیلات به بافندگان، آموزش به بافی، راه‌اندازی مجتمع‌های قالی بافی و کلاس های تخصصی از جمله
احمدرضا ورچه دیگر پیشکسوت فرش دستباف استان مرکزی هم معتقد است ایجاد کارگاه‌های تولیدی تاثیر به سزایی در اشتغال زایی بافندگان دارد، زیرا در این مراکز بافندگان جمع شده و با انگیزه بیشتری اقدام به بافت فرش می کنند.
وضعیت كنونی تولید فرش دستباف در استان مرکزی...
با تند شدن آهنگ صنعت در اراك از سال 1340 تجربه جدید و تغییرات زیرساختی درآمدی و تولیدی با استقرار واحدهای تولیدی و صنعتی آغاز شد كه در این تجربه جدید ظرفیت و سهم هنرصنعت فرش رنگ باخت.
هرچند كه امروز مسیر جدید تولید و درآمد استان مرکزی به علت بی برنامه بودن و توسعه نامتوازن با پیامدهای عمیق آلایندگی محیطی اراك همراه شده، اما هنرصنعت فرش با سرمایه اندك و ظرفیت اشتغالزایی بالا متاسفانه به حاشیه رانده شده است.
با وجود مشکلات مطرح شده در این گزارش، اما امروزه سوسوی كمرنگ این هنرصنعت در استان مركزی زنده مانده و باید به مدد حمایت و برنامه ریزی مسئولان زنده و پویا شود.
حرف آخر...
تولید و صادرات فرش دستباف نقش موثری در بالا بردن تولید ناخالص ملی دارد و اکنون نیز مسئولان صنعتی و فرهنگی باید نسبت به احیای موقعیت فرش ایرانی در رقابت جهانی بیش از پیش تلاش کنند.
این هنرصنعت در سال‌های اخیر با مشکلاتی مواجه شده و برای پویایی و رونق آن بخش دولتی و خصوصی باید دست در دست هم موانع موجود را از سر راه توسعه بردارند./
نویسنده: سید احمد طباطبایی