کشت ممنوعه

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز خراسان شمالی، براساس این
 بخشنامه کاشت برنج در همه مناطق کشور ممنوع است به جز استان های گیلان و مازندران مدیریت مصرف آب علت تمام این محدودیت هاست.
معاون توسعه و بهره برداری شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی می گوید : محدودیت های منابع آبی در سال های اخیر شرایط بدی را بوجود آورده است .
آقای واسطه در این باره گفت : ما به دنبال کشاورزی پایدار هستیم ، آب سد را برای کشاورزی و صنعت و آب شرب مصرف می کنیم و نمی توانیم با اختصاص آن به یک نوع کشت در مدت کوتاهی سرمایه های خود را از دست بدهیم.
وزارت جهاد کشاورزی هم در بخشنامه ای دیگر کشت برنج در خراسان شمالی و 15 استان دیگر را ممنوع و هر نوع حمایت از شالیکاران این مناطق را قطع کرده است.
به بخش مانه شهرستان مانه و سملقان سفر کردم، اینجا حاشیه سد شیرین دره است. بر اساس این بخشنامه ها نباید دست کشاورزان به سمت کشت برنج برود. اما آن چیزی که مشاهده می شود زمین های کرت بندی شده سبز رنگی است که بوی شالی نم زده می دهد.
اهالی چند روستا در این مناطق از آب پشت سد برای کشت برنج استفاده می کنند ، جایی که محل کشت 90 درصد برنج خراسان شمالی است.
شالیکاران اینجا از کمبود کود برای شالیزارها می گویند.
آقای تیزرو و برادرانش به سمت من آمدند و می گویند: جهاد کشاورزی از نهر کشی برای آب دادن به شالی ها خودداری می کند. اینجا به ما کود شیمیایی نمی دهند و محصولاتمان بیمه نیست.
آقای قنبرزاده یکی دیگر از شالیکاران می گوید : محصولاتمان را بیمه نمی کنند ، همین دو ماه قبل بود که سیل زد و بخشی از شالی های ما را آب برد.
کشت برنج برای شالیکار جایگزین ندارد
یکی از شالیکاران که او هم فامیلش تیزرو است و از دیگران هم جوان تر است می گوید: با کاشت برنج 120 میلیون تومان در یک هکتار محصول برداشت می کنیم . در آمد ما از کشت برنج بالاست و چیز دیگری جای آن را برای ما نمی گیرد.
او می گوید : اگر ما شالی نکاریم باید مثل برخی جوانان این روستا برای کارگری به تهران و مشهد سفر کنیم.
یکی از شالیکاران به میان صحبت های ما آمد و گفت : با کاشت نخود و عدس و گندم و سیب زمینی هیچ وقت نمی توانیم به منافعمان برسیم.
یکی از اهالی این منطقه به نکته ای قابل تامل اشاره کرد، او گفت : وقتی غذای اصلی مردم برنج است و در بازار به دنبال برنج می گردند نمی شود چیز دیگری را جایگزین کنیم.
از آن ها پرسیدم آیا با روش دیگری برای کشت آشنایی دارند؟ آن ها از روش های جدید کشت برنج بی اطلاع بودند و می گفتند جهاد کشاورزی در این روستا فقط یک اسم است و کارشناس آن ها هیچ کمکی به ما نمی کند.
خشکه کاری روش کشت جایگزین
برای پیدا کردن روش کاشت جدید تحقیقاتی انجام دادم.
طبق مصوبه هیات وزیران، در صورت خشکه کاری برنج مشروط به آبیاری تحت فشار و نصب کنتور وزارت جهاد کشاورزی از شالیکاران حمایت می کند.
برای پیدا کردن شالیزاری که از این روش استفاده کرده و موفق شده باشد جستجو کردم و جواب را 300 کیلومتر آن طرف تر در استان گلستان پیدا کردم.
صرفه جویی با صرفه
خشکه کاری نسخه ای بود که چند کشاورز در استان گلستان 6 سال قبل برای تداوم و کاشت برنج انتخاب کرده بودند.
هادی جرجانی یکی از کشاورزان موفق و مبلغ این روش می گوید : در این روش کاشت بذر خشک را بوسیله ردیف کار گندم به فاصله 20 تا 25 سانت به عمق یک تا دو سانت در زمین می کاریم.
او درباره آبیاری شالی هم می گوید : همان قدر که ریشه شالی 2 یا 3 سانت نم داشته باشد کفایت می کند و بذر خشکه به خوبی رشد می کند .
در این روش کشت دیگر نیازی به نشاکاری نیست و هر نوع رقمی از برنج را می توان با استفاده از آن کاشت.
به علت شسته شدن کود در فرآیند آبیاری، مقدار کودی که در خشکه کاری استفاده می شود بیشتر است و زمان کاشت در مقدار باردهی محصول بسیار تاثیرگذار است.
او گفت : در صورت اینکه در خرداد ماه کشت انجام شود محصول بهتری برداشت می کنیم و در بهترین حالت محصول نهایی یک تن در هکتار کمتر از محصول دهی در روش غرقابی است.
آقای جرجانی گفت : خود کشاورزان از استان های مختلف برای فراگیری روش خشکه کاری برنج به من مراجعه می کنند و من فیلم های آموزشی را در سایت ها بارگذاری می کنم . خداروشکر بازدید زیادی هم دارد.
نکته این است آقای جرجانی 3 سال قبل از ممنوعیت کشت برنج توسط دولت به روش خشکه کاری دست یافته بود.
و سوال اینجاست چرا این روش تاکنون به دیگر مناطق از جمله خراسان شمالی که همسایه استان گلستان است نرسیده است؟
ترویج و تحقیق زمان بر
این موضوع سبب شد تا به سراغ ریس موسسه آموزش و ترویج وزارت جهاد کشاورزی بروم.
از آقای مویدی که مهمان ما در خراسان شمالی بود پرسیدم در استان گلستان از سال 94 خشکه کاری انجام می شود اما چرا این روش در استان خراسان شمالی کاربردی نشده ؟
او گفت: جهاد کشاورزی با تاسیس مراکزی در روستا ها و استقرار یک کارشناس جدیدترین روش های کشاورزی را ترویج می دهد.
این صحبت باعث شد از آقای مویدی بپرسم ، پس بی اطلاعی شالیکاران از این روش کشت به این معنی است که مروجان جهاد کشاورزی هم از این روش کشت بی اطلاع هستند؟
او گفت : الان برای جلسه ای کاری به خراسان شمالی آمده ام و اگر در همین جلسه مشخص شود که این استان مروجانی برای آموزش خشکه کاری لازم دارد اقدام می کنیم.
تا اینجای کار امیدوار شدم که با این پیگیری روش خشکه کاری لااقل به خراسان شمالی برسد .
مشکل فقط مختص خراسان شمالی نیست
سیستان و بلوچستان از استان های کم بارش و خشک کشور است که در آن شالیکاری می شود.
از همکارانم در سیستان و بلوچستان خواستم مصاحبه هایی با شالیکاران شهرستان قصرقند داشته باشند.
کشاورزان این مناطق هم مانند خراسان شمالی از روش خشکه کاری بی اطلاع بودند.
آن ها گفتند نوع آبیاری برنج در این شهرستان غرقابی است و قنات ها آب را تامین می کنند.
مشکل آب حل می شود اگر ...
در 150 هزارهکتار از شالیزار های کشور در خارج از گیلان و مازندران برنج کشت می شودکه در روش غرقابی 2 میلیارد و 250 میلیون مترمکعب آب مصرف می کند.
اگر این زمین ها به روش خشکه کاری کاشته و آبیاری شوند یک میلیارد متر مکعب صرفه جویی آب خواهیم داشت چیزی معادل 16 سد شیرین دره و یا یک سد کارون 4
کشور نیازمند برنج و برنج نیازمند توجه
سرانه مصرف برنج هر ایرانی 40 کیلو گرم و نیاز برنج کشور 3 میلیون و 200 هزار تن است که از این مقدار 2 میلیون تن توسط برنج کاران و مابقی با واردات تامین می شود.
اگر روش خشکه کاری را تنها در نیمی از شالیزار های کشور به کار بگیریم و سطح زیر کشت را در این مناطق دو برابر کنیم، با همان مقدار مصرف آب در روش غرقابی میشه نیاز کشور به واردات برنج را رفع کرد.
کاش با همان سرعت که برنج به کشور وارد و در بین استانهای کشور توزیع می شود، تجربیات مفید کشت برنج هم در بین استانها ترویج شود.

نویسنده: امین صادقی

دبیر: سمانه دشتی