در کنار دغدغه های زیادی که باغداران با آن دست و پنجه نرم می کنند ، در چند سال اخیر مگس مدیترانه ای هم به لیست دغدغه های آنان اضافه شده ، حشره ای کوچک که نمی گذارد میوه ای با کیفیت به بازار برسد.
جولان نابودگر کوچک در باغهای گلستان:
هیچ سر و صدایی ندارد و آرام آرام خود را در لابلای شاخ و برگهای درختان پنهان می کند تا میوه های باغ کمی جان بگیرند و آماده خوردن شوند ، میوه هایی که با زحمت فراوان به بار می نشیند اما این حشره کوچک با اندام ناچیزش فقط کافیست تا درون آن رسوخ کند .
مگس مدیترانه ای که زمانی در ماههای پایانی تابستان در باغ های گلستان جا خوش می کرد و بیشتر به خوشگذرانی در باغهای مرکبات تمایل داشت حالا اما دایره خوشگذرانی اش را بیشتر کرده و از اواخر خرداد باغداران گلستانی سایه سنگین مزاحمت آن را بر روی میوه های درختان خود مشاهده می کنند.
اواخر خرداد دقیقا زمانی هست که میوه های تابستانی مراحل پایانی رسیدن را می گذرانند و باغداران بیشتر از هر زمان دیگری در تب و تاب برداشت دسترنج خود هستند.
مگس مدیترانه ای خوش اشتهاست و میل به تناول اکثر میوه ها در گلستان دارد ، از میوه های تابستانی مانند هلو و شلیل گرفته تا میوه های فصل سرد مانند خرمالو ، نارنگی و پرتقال.
کارشناس مسئول حفظ نباتات جهاد کشاورزی گلستان می گوید : مگس میوه مدیترانه ای از مخربترین و خطرناکترین آفات کشاورزی محسوب می شود که می تواند به حدود 1 هزار گونه گیاه و محصول باغی حمله کند که در بین آنها بیش از همه به هلو ، زردآلو ، گلابی، گوجه، سیب، آلو، توت، به، انگور، خرمالو، انار، انجیر، مرکبات و بعضی از انواع گیاهان زراعی یک ساله حمله می کند.
بری افزود : این آفت با تغذیه از محتویات داخل میوه سبب تغییر رنگ موضعی ، پوسیدگی و در نهایت ریزش شدید میوه از درخت می شود.
مگس مدیترانه ای از کجا به گلستان آمد ؟
مبدأ اصلی این آفت افریقاست، از سال 1829 میلادی بتدریج با دخالت انسان در اکثر مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری دنیا و در سایر کشورها انتشار یافته است.
طول آن 5-4 میلیمتر به رنگ زرد ، سفید و سیاه با سری زرد رنگ و بزرگ با یک نوار قهوه ای روشن است.
مگس بالغ معمولاً در پشت برگ یا سطح زیرین میوه استراحت می کنند ، در شرایط عادی پرواز مگس کوتاه بوده و اغلب در سطح میوه های مجاور می نشیند اما در صورتی که در معرض باد شدید قرار گیرد تا مسافت 2 کیلومتری و حتی بیشتر می تواند پرواز کنند.
عمر مگس بالغ به درجه حرارت و رطوبت و چگونگی وضع تغذیه آن بستگی دارد و اگر اوضاع بر وفق مرادش باشد 6 تا 8 ماه هم زنده می ماند.
عضو هیئت علمی گروه گیاهپزشکی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان نبود قرنطینه محصولات کشاورزی را دلیل اصلی ورود آفاتی مانند همین مگس به کشور می داند و می گوید : محصول وارداتی باید در گام نخست وارد قرنطینه شده و دقیق مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد و سپس در گام بعدی وارد بازار شود اما متاسفانه نبود قرنطینه موجب ورود آفات به کشور می شود.
چالشی جدید ، برای توسعه باغداری :
این آفت هم در کمیت محصول به علت ریزش اثر می گذارد و هم سبب افت کیفیت محصول می شود زیرا به دلیل وجود لکه و سوراخهای بسیار ریز بر روی میوه بازار پسندی محصول مختل شده و فروش محصولات با مشکل مواجه شود.
کارشناس مسئول حفظ نباتات جهاد کشاورزی گلستان گفت : وجود همین سوراخهای بسیار ریز و کوچک ذخیره میوه ها را در سردخانه و
بری می گوید : امسال به میوه های تابستانی مانند هلو و شلیل خسارت زیادی وارد نشد اما نگران محصولاتی مانند نارنگی و خرمالو هستیم که بیشتر از 1 هزار هکتار را در غرب گلستان شامل خواهد شد.
راههای مبارزه با این نابودگر کوچک :
جهاد کشاورزی در گلستان از زمانی که این موجود مزاحم را در باغهای استان مشاهده کرد از راههای مختلف مانند ارسال پیامک و برگزاری کلاسهای آموزشی به کشاورزان و باغداران راههای مبارزه با مگس را آموزش داد.
مدیر حفظ نباتات جهاد کشاورزی گلستان در باراه راههای مختلف مبارزه گفت : بهترین و کم هزینه ترین راه مبارزه جمع آوری میوه های پای درخت و دفن آنها در عمق نیم متری خاک است زیرا لارو مگس هنوز داخل میوه وجود دارد.
کیانوش حق نما ادامه می دهد : دیسک سطحی کف باغ و پای درخت هم روش دیگر مراقبتی به شمار می رود زیرا با تخم‌گذاری مگس در داخل میوه، لارو با تغذیه از داخل میوه، رشد کرده و سپس شفیرۀ مگس میوه پس از آخرین سنِّ لاروی از درخت پائین آمده و وارد خاک می‌شود و مراحل زمستان‌گذرانی این آفت با حالت شفیرگی در داخل خاک انجام می‌گیرد.
طعمه گذاری با نصب تله های فرمونی برای جذب حشرات مگس نر هم روش دیگری است که برای مبازره با این آفت به باغداران پیشنهاد داده می شود.
به گفته حق نما در این روش باغداران باید توجه کنند اگر از روزی 2 تا مگس بیشتر داخل طعمه بیفتد باید تعداد تله ها بیشتر شود زیرا مرحله پر خطر به شمار می رود.
وی ادامه می دهد : آویزان کردن محلول آب که قرص جذب کننده حشرات نر و ماده ( سراتینکس ) در آن حل شده است به تعداد 50 تا 100 بطری در هر هکتار و جذب مگس ها با بوی پروتئین مورد علاقه آنها ، هیدرولیزه در بطری آب هم روشهای موثر دیگریست که می تواند مگس ها را نابود کند.
او با بیان اینکه نسل مگس ها در باغها زمانی به طور کامل از بین می رود که تمام باغداران برای مبارزه با آن همکاری کنند افزود : حدود 30 تا 40 درصد باغداران وجود این حشره را جدی نگرفته اند که می تواند دلایلی اقتصادی و یا احساس خطر نکردن داشته باشد.
او ادامه داد : جهاد کشاورزی در این راستا به باغداران کمک می کند و امسال برای کار تله گذاری و مبارزه شیمیایی در بیش از 1 هزار و 200 هکتار همراه آنها بود.
کامران سلطانی باغدار ساکن روستای کارکنده بندرگز که پارسال زیان زیادی را از نادیده گرفتن مگس ها در باغش متحمل شد گفت : پارسال حدود 7 تا 8 تن از محصول باغم را نتوانستم بفروشم اما امسال زودتر اقدام کردم و راههای مختلف مبارزه با آن مانند طعمه گذاری ، دفن میوه های ریخته شده و شخم سطحی کف باغ را انجام دادم
اما استفاده از روش مگس نر عقیم هم یکی از راهکارهای نوینی است که اکنون در کشورهای مختلف برای کنترل و مبارزه با مگس میوه استفاده می شود و موفق بود .
در ایران نیز به تازگی بر روی باغهای انار شهرستان ساوه اجرا شد.
در این روش ابتدا مگس‌های نر و ماده را پرورش داده و سپس در مرحله شفیرگی مگس‌های ماده را جدا و نابود می‌کنند و مگس‌های نر را تحت اشعه گاما عقیم کرده آنگاه در مزارع و باغات کشاورزی توسط هلیکوپتر و هواپیما رهاسازی می‌شود.
پس از جفت‌گیری مگس‌های ماده با نر عقیم در باغات، تخم‌های حاصل دیگر قابلیت باروری نداشته و عقیم می‌مانند که خود به خود پس از مدتی از بین می‌روند.
بری ، کارشناس مسئول حفظ نباتات جهاد کشاورزی گلستان درباره امکان اجرایی شدن این روش در استان گلستان گفت : ما فعلا امکانات اجرای این روش در استان را نداریم و به نظر می رسد باید در سطح باغهای کوچک اجرایی شود.
استان گلستان حدود 35 هزار هکتار باغ دارد و 13هزار بهره بردار در بخش باغداری در این استان فعالیت می کنند.