امام محمدباقر (علیه السلام) فرموده اند: «آن کس که روز اول محرم را روزه بدارد، خداوند دعایش را اجابت می‌کند، همانگونه که دعای زکریا (علیه السلام) را اجابت کرد.»
به گزارش خبرنگار حوزه معارف گروه علمی فرهنگی هنری خبرگزاری صدا و سیما ، مرحوم «سیّد بن طاووس» نقل کرده است که در روز آخر ذی الحجة، دو رکعت نماز مى خوانى و در هر رکعت، یک مرتبه سوره «حمد» و ده مرتبه سوره «قل هو الله» و ده مرتبه «آیة الکرسى» را مى خوانى و پس از نماز مى گویى:
«أللهُمَّ ما عَمِلتُ فى هذِهِ السـّـنةِ مِنْ عَمَل نـَهَیتـَـنى عـَـنهُ و لمْ ترْضَهُ، و نـَسیتهُ ولمْ تنسَهُ، وَدَعَوتنى اِلى التوبَةِ بَعْدَ اجْتِرائى عَلیْکَ، اَللهُمَّ فاِنى أسْتغفِرُکَ مِنهُ فاغفِرْ لى، وَما عَمِلتُ مِنْ عَمَل یُقَرّبـُـنى اِلیکَ فاقبَلهُ مِنى، وَلا تقطعْ رَجائى مِنکَ یاکَریمُ.»
وقتی چنین کردى شیطان مى گوید: واى بر من! هرچه در مدّت این سال زحمت کشیدم (و او راوسوسه کردم) با این عمل، همه را از بین برد و سالش را به خیر پایان داد.
و، اما ماه محرم؛ این ماه در مکتب تشیع یادآور نهضت حضرت سیدالشهدا و حماسه جاودان کربلاست.
این ماه، ماه حُزن اهل بیت علیهم السلام و شیعیان ایشان است و از حضرت امام رضا علیه السلام روایت است که، چون ماه محرّم داخل مى شد، می‌فرمود:
پدرم را کسى خندان نمى دید و اندوه و حُزن پیوسته بر او غالب مى شد تا روز دهم، چون روز عاشورا مى شد آن روز، روز مصیبت و حزن و گریه او بود و مى فرمود امروز روزى است که حسین علیه السلام شهید شده است.
اعمال ماه محرم
شب اول محرم
۱ ـ نماز: این شب چند نماز دارد که یکی از آن‌ها به شرح ذیل است:
دو رکعت، که در هر رکعت بعد از حمد یازده مرتبه سوره توحید خوانده شود.
در فضیلت این نماز چنین آمده است:
«خواندن این نماز و روزه داشتن روزش موجب امنیّت است و کسی که این عمل را انجام دهد، گویا تمام سال بر کار نیک مداومت داشته است.» (۱۰)
۲ ـ احیای این شب. (۱۱)
۳ ـ نیایش و دعا. (۱۲)
روز اول محرم
اول محرم هر سال اولین روز سال قمری است. از امام محمدباقر (علیه السلام) روایت شده است: «آن کس که این روز را روزه بدارد، خداوند دعایش را اجابت می‌کند، همانگونه که دعای زکریا (علیه السلام) را اجابت کرد.» (۱۳)
دو رکعت نماز خوانده شود و پس از آن سه بار دعای زیر قرائت گردد:
«اللّهم انت الاله القدیم و هذه سنةٌ جدیدةٌ فاسئلک فی‌ها العصمة من الشیطان و القوَّة علی هذه النّفس الامّارة بالسُّوء» (۱۴)؛ بارالها! تو خدای قدیم و جاودانی و این سال، سال نو است، از تو می‌خواهم که مرا در این سال از شیطان حفظ کنی و بر نفس اماره (راهنمایی کننده) به بدی پیروز سازی.
روز دوم محرم
در چنین روزی کاروان امام حسین (علیه السلام) در سال ۶۱ ه. ق وارد سرزمین کربلا شد و با ممانعت لشکر حرّ مجبور به توقّف در آنجا گردید. (۱۵)
روز سوم محرم
از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نقل شده است:
«هر کس در این روز روزه بگیرد، خداوند دعایش را اجابت کند.» (۱۶)
در آن روز سپاه عمر بن سعد وارد کربلا شد.
روز چهارم محرم
بی‌نتیجه بودن مذاکره حضرت سیدالشهداء (علیه السلام)، با عمر بن سعد برای وادار کردن لشکر وی به ترک جنگ و دعوت او و لشکرش جهت ملحق شدن به سپاه اسلام.
روز هفتم محرم
روزه گرفتن مستحب است.
روز نهم محرم
تاسوعای حسینی، روز محاصره امام حسین (علیه السلام) و اصحابش در سرزمین کربلا توسط سپاه شمر. (۱۷)
اعمال شب عاشورا
۱ ـ چند نماز برای این شب در روایات آمده است که یکی از آن‌ها چنین است:
چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد، ۵۰ بار سوره توحید خوانده می‌شود. پس از پایان نماز، ۷۰ بار «سبحان الله والحمدالله و لا اله الاّ الله و الله اکبر ولا حول ولا قوة الاّ بالله العلیّ العظیم» خوانده شود. (۱۸)
۲ ـ احیای این شب کنار قبر امام حسین (علیه السلام). (۱۹)
۳ ـ دعا و نیایش. (۲۰)
اعمال روز عاشورا
۱ ـ عزاداری بر امام حسین (علیه السلام) و شهدای کربلا، در این مورد از امام رضا (علیه السلام) نقل شده است:
هر کس کار و کوشش را در این روز، رها کند، خداوند خواسته‌هایش را برآورد و هر کس این روز را با حزن و اندوه سپری کند، خداوند قیامت را روز خوشحالی او قرار دهد. (۲۱)
۲ ـ زیارت امام حسین (علیه السلام). (۲۲)
۳ ـ روزه گرفتن در این روز کراهت دارد؛ ولی بهتر است بدون قصد روزه، تا بعد از نماز عصر از خوردن و آشامیدن خودداری شود. (۲۳)
۴ ـ آب دادن به زائران امام حسین (علیه السلام). (۲۴)
۵ ـ خواندن سوره توحید هزار مرتبه. (۲۵)
۶ ـ خواندن زیارت عاشورا. (۲۶)
۷ ـ گفتن هزار بار ذکر «اللّهم العن قتلة الحسین (علیه السلام).» (۲۷)
روز بیست و یکم محرم
۱ ـ روزه این روز مطلوب است. (۲۸)
پی نوشت ها:
۱- بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۳۳؛ وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۲۹۴، حدیث ۱؛ مفاتیح الجنان، ص ۲۸۶.
۲- مصباح المتهجد، ص ۷۸۳.
۳- بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۲۴.
۴- عروة الوثقی، ج ۲، ص ۲۴۳؛ وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۴۷، حدیث ۳.
۵- بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۳۴.
۶- فرهنگ عاشورا، ص ۴۰۶.
۷- عروة الوثقی، ج ۲، ص ۲۴۲؛ وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۴۸.
۸- وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۳۹، حدیث ۱.
۹- همان، ص ۲۹۵، حدیث ۴ و ۵.
۱۰- بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۴۰.
۱۱- همان، ص ۳۳۸.
۱۲- بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۴۳، حدیث ۵.
۱۳- کامل الزیارات، ص ۱۷۴، حدیث ۵ و ۶.
۱۴- وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۳۸، حدیث ۷.
۱۵- کامل الزیارات، ص ۱۷۴، حدیث ۵.
۱۶- وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۳۳۹، حدیث ۸.
۱۷- کامل الزیارات، ص ۱۷۴.
۱۸- مفاتیح الجنان، ص ۲۹۸.
۱۹- بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۴۵، حدیث ۱.