دکتر محمد مصدق نخست وزیر هرگز گمان نمی‌کرد که نتیجه اعتماد به آمریکا منجر به کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و سرنگونی دولت خودش شود.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ روزی روزگاری فردی ملقب به مصدق السلطنه امید مردم ایران شد برای رسیدن به استقلال وخودکفایی. اما دیری نپایید که او سر برگریبان همه رویا‌ها را بر باد رفته دید. چرا یک استقلال دوباره به استعمار بدل شد؟
۲۹ اسفند ۱۳۲۹ بود که ایران برای اولین بار طعم نفت ملی را با مبارزه مصدق و آیت الله کاشانی چشید. ایران سراسر سرور و غرور بود تا اینکه انگلیسی‌ها که دست خود را از بیت المال مردم ایران کوتاه دیدند شروع به سنگ اندازی کردند.
اینجا بود که محمد مصدق برای در امان ماندن از فشار انگلیسی‌ها به دامن امریکایی‌ها پناه می‌برد. حضرت ترومن، این لقبی بود که مصدق برای رئیس جمهور آمریکا به کار می‌برد و به حمایت آمریکا امید داشت.
هفته‌ای یکبار دیدار مصدق با سفیر آمریکا نشان از روابط گرم با ایالات متحده داشت.
اما چاه‌های پر از نفت ایران برای امریکا از این شب نشینی‌ها با ارزش‌تر بود، بخصوص اگر انگلیسی‌ها از آمریکا بخواهند در این نفت شریک شوند. آمریکا با خواست انگلیس به دنبال تطمیع و تهدید مصدق برمی آید تا شاید نخست وزیر ایران کوتاه بیاید و درب چاه‌های نفت را بر روی غرب باز کند، به همین دلیل ابتدا سفیر آمریکا را در ایران تغییر می‌دهد و شخص مورد حمایت انگلیس را سرکار می‌آورد.
با ملی شدن صنعت نفت ایران تحت فشار تحریم‌های انگلیس قرار می‌گیرد و این کشور به سایر کشور‌های اروپایی دستور می‌دهد از ایران نفت خریداری نکنند.
کشتی رزماری ایتالیا از ایران نفت خریداری می‌کند، اما درمسیر بازگشت در خلیج عدن که مستعمره انگلیس بود، مصادره می‌شود.
نخست وزیر ایران به نیویورک می‌رود ۴۰ روز مذاکره و دیدار دوجانبه و برنامه مختلف برای همراه کردن آمریکا، مصدق همزمان در نامه‌ای نیز از آمریکا مساعدت مالی می‌کند تا بتواند در مقابل فشار انگلیسی‌ها حمایت‌های مالی از آمریکا دریافت کند.
در این نامه آمده بود، از هر محل سهل‌الحصولی که مقتضی بدانید، مساعدتی فوری و موثر به کشور ایران بفرمایید، بسیار به موقع و لازم خواهد بود. مقصود گرفتن هدیه و کمک بلاعوض نیست و هر کارگشایی که بفرمایید از اولین برداشت عایدات نفت ما استرداد خواهد شد. در پایان ادعیه خالصانه خود برای سلامت و سعادت ملت دوست آمریکا را تقدیم می‌دارم.
اما همزمان که رئیس جمهور دموکرات آمریکا در این لحظه دست مصدق را می‌فشرد، عملیاتی به نام آژاکس را آغاز کرده بود که سازمان جاسوسی آمریکا سیا و اینتل جنت سرویس انگلیس درحال طراحی کودتا علیه مصدق بودند.
آمریکا وعده کمک مالی را داد، اما نه تنها عملی نکرد، بلکه قرار داد نفتی خود با ایران را لغو کرد، تا تنها روزنه فروش نفت ایران هم بسته شود.
دراسناد ملی آمده مصدق تاشب قبل از کودتا ۲۸ مرداد همچنان چشم امید به گشایش اقتصادی با آمریکا را داشت. درست یک روز قبل از کودتا، هندرسن سفیر آمریکا به ملاقات مصدق رفت و از رفتار مردم ایران با آمریکایی‌ها سخن گفت و مصدق را تهدید کرد، چنانچه این وضعیت ادامه یابد و خیابان‌ها از تجمع مردم خالی نشود، تمام آمریکائیان به کشورشان بازخواهند گشت.
در این هنگام مصدق به سفیر آمریکا می‌گوید: جناب آقای سفیر من از شما می‌خواهم این کار را نکنید. اجازه بدهید رئیس پلیس را بخواهم. من ترتیبی خواهم داد که هم‌میهنان شما را کاملا محافظت کنند.
بدین‌ترتیب در غروب ۲۷ مرداد، به دستور مصدق خیابان‌ها کاملاً خلوت شد تا خیال کودتاچیان برای راه اندازی موج دوم کودتا راحت شود.
در همین روز‌ها آیت الله کاشانی که دوشا دوش مصدق در ملی شدن صنعت نفت مبارزه کرده بود و حتی باعث روی کار آمدن مجدد مصدق شده بود، به او نتیجه اعتماد به آمریکا را بار‌ها گوشزد می‌کند.
دولت آمریکا و انگلیس پس از آنکه مشخص می‌شود با تحریم و فشار اقتصادی نمی‌توانند مصدق را وادار به عقب نشینی کنند، عملیات آژاکس خود را پیاده می‌کنند. در این کودتا ابتدا کیم روزولت نوه رئیس جمهور سابق آمریکا وارد تهران می‌شد، او می‌گوید وقتی ما به تهران آمدیم، یک چمدان بزرگ پر از مقاله‌هایی که نوشته شده بود و باید ترجمه می‌شد و در روزنامه‌ها به چاپ می‌رسید، و نیز کاریکاتور‌هایی را با خودمان آوردیم. ما به بخش هنری سازمان سیا سفارش کردیم که این چیز‌ها را تهیه کند.
از ابزار تبلیغاتی برای تخریب تا پخش دلار در کودتا برای ریختن ارازل و اوباش به خیابان. در این میان رادیو بی بی سی هم وظیفه خود را در کودتا به خوبی ایفا می‌کند و اسم رمز کودتا را از طرف دولت انگلیسی برای محمد رضا شاه مخابره می‌کند. این جمله "دقیقا ساعت ۱۲ نیمه شب است"
حالا از خانه استقلال ایران این خرابه‌ای بود که فردای کودتا بجامانده بود. دوباره استعمار و دوباره مصادره نفت ایران توسط امریکا و انگلیس تا ۲۵ سال بعد یعنی تا انقلاب اسلامی ایران. در تاریخ از این دوره ۲۵ ساله به دوران خفقان یاد می‌شود.
نهضت ملی که مصدق پایه گذاری کرد نه اسلامی بود و نه انقلابی صرفا به دنبال استقلال کشور از زیر یوغ انگلیس‌ها بود، اما محمد مصدق شاید گمان نمی‌کرد، نتیجه اعتماد به آمریکا کودتا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و سقوط دولت خودش شود.
آمنه سادات ذبیح پور
خبرنگارخبرگزاری صداوسیما