روز عرفه، روز رحمت عام الهی و دعا در این روز زمینه‌ساز تجلّی مغفرت و آمرزش خدا نسبت به بندگان است.
روز عرفه، روزی است که در‌های آسمان را برای پذیرش تضرع‌های عاشقانه بندگان ذات اقدس اله می‌گشایند و باز هم آن فاعل بالعشق خواهان بازگشت اشرف مخلوقاتش به بارگاه امن‌اش است.
اما چرا این روز، به روز عرفه مشهور است و یا به بیان دیگر، وجه تسمیه این روز چیست؟
در پاسخ به این سوال می توان گفت؛ عرفات، نام منطقه وسیعى است با مساحت حدود 18 کیلومتر مربع در شرق مکه معظمه، اندکى متمایل به جنوب که در میان راه طائف و مکه قرار گرفته است وزائران بیت الله الحرام در نهم ذى الحجه، از ظهر تا غروب در این منطقه حضور دارند.
در نقلى آمده است که آدم و حوا علیهم السلام پس از هبوط از بهشت و آمدن به کره خاکى، در این سرزمین یکدیگر را یافتند و به همین دلیل، این منطقه «عرفات» و این روز «عرفه» نام گرفته است.
اعمال روز عرفه
همچنین گفته‌اند که جبرئیل علیه السلام هنگامی که مناسک حج را به ابراهیم می‌آموخت، چون به عرفه رسید به او گفت «عرفت» و او پاسخ داد آری، لذا به این نام خوانده شد و نیز گفته‌اند سبب آن این است که مردم از این جایگاه به گناه خود اعتراف می‌کنند و بعضی آن را جهت تحمل صبر و رنجی می‌دانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است.
آداب و مراسم روز عرفه
این روز، روز دعا و نیایش و تضرع به درگاه احدیت و اعتراف به گناهان و تامل و تدبر در قدرت و عظمت حق تعالی است.
یکی از آداب روز عرفه برای نیل به مقصود و پناه آوردن به درگاه قادر متعال، خواندن دعای عرفه است که از لبان مبارک و مطهر سرور پاکان و آزادگان حضرت حسین بن علی (ع) جاری شده است.
فضیلت و تاثیرات عظیم دعای عرفه
آن حضرت در این دعای پرمحتوا و شیوا که در عصر روز عرفه و مناسب ترین وقت دعا عرضه شده است، عالی ترین مضامین توحیدی را در قالب کلماتی دلنشین بیان می کند.
روح عرفان و معرفت در عرصه توحید الهی در فرازهای مختلف این دعا موج می زند و سالکان راه حقیقت را در طی مراحل سیر و سلوک استوارتر، مصمم تر و مشتاق تر می کند.
امام حسین(ع)، این مناجات عاشقانه را در فضایی معنوی و در کنار کعبه، مقدس ترین جایگاه مسلمانان و با دلی پرسوز و چشمانی اشکبار قرائت کرده و به عنوان منشور جاویدان توحید برای اهل ایمان به یادگار گذاشته است.
نگاهی گذرا به مضامین والای دعای عرفه نشان می دهد که این نیایش تاریخی، پر محتوا و تکان دهنده از مباحثی همچون ستایش پروردگار یکتا، تجدید عهد و میثاق با خدا، خود شناسی، بیان راز آفرینش آدمی، اهمیت تربیت انسان در دانشگاه الهی، توجه به نعمتهای بی شمار خداوند و بیکرانگی آنها، ناتوان بودن بشر از شکرگزاری و سپاس آوری به پیشگاه حضرت حق، اشاره به خواسته های یک انسان متعالی، تأکید بر طلب نیازهای تربیتی از کردگار یگانه، شکایت و التماس و درخواست به پیشگاه حضرت آفریدگار، توجه قلبی به پروردگار به عنوان تنها پناهگاه انسان، مربی پیامبران و فرستنده کتاب جاویدان آسمانی شکل گرفته و آن را در سطح یک نیایش ارجمند و کم نظیر مطرح ساخته است.