کشت گلخانه‌ای بعنوان یکی از پیشران‌های توسعه در اقتصاد سهمی چشمگیر در کاهش ۱۰ برابری مصرف آب و افزایش تولید محصولات کشاورزی را دارد.
در سال های گذشته که دریاچه ارومیه با بحران کم آبی دسته و پنجه نرم می کرد ، کارشناسان علت اصلی خشکسالی و بحران کم آبی دومین دریاچه شور جهان را افزایش بی رویه آب در بخش کشاورزی عنوان کردند.
و به همین خاطر وزارت جهاد کشاورزی و سازمان جهاد کشاورزی با ارائه راهکارهای متفاوت تلاش کردند تا با اجرای طرح های کارآمد پهنه ی فیروژه ای آذربایجان را از مرگ کامل نجات دهد.
طرح های متفاوت از جمله طرح نکاشت،طرح توسعه کشت های گلخانه،توسعه آبیاری نوین ،افزایش کاشت محصولات کشاورزی کم آب بر ؛ به جای محصولات پر آبر مانند چغندر قند و هوشمند سازی چاه های کشاورزی در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفت.
هر کدام این طرح هر چند به طور کامل در حوضه آبریز دریاچه ارومیه اجرایی نشد اما نقش بسزایی در افزایش سطح تراز آبی دریاچه ارومیه داشت یکی از این طرح هایی که از سال 92 در دستور کار سازمان جهاد کشاورزی استان قرار گرفت توسعه کشت گلخانه ای در ارومیه و شهرستان های حوضه ی آبریز دریاچه ارومیه بود.
شهرک گلخانه‌ای سریل آباد بوکان، درشک سلماس، خانشان ارومیه، چهار قلعه میاندوآب، دریاس مهاباد، مهلذان خوی و شهرک شیلاتی آغ چای جزو سایت های گلخانه ای آذربایجان‌غربی است.
ارز آوری مناسب و ایجاد اشتغال در استان‌هایی مانند آذربایجان‌غربی که دارای مرزهای مشترک با کشورهای خارجی و نیز آب و هوای مطلوب برای کشاورزی و تولید اقتصادی هستند، در زمینه گلخانه ها موضوعی است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن عبور کرد.
در کنار فراهم بودن زمینه های صادرات و تولید در این استان صرفه جویی در مصرف آب و نهاده های کشاورزی، سالم سازی محیط کشت، دارا بودن کمیت و کیفیت بالای محصول در کنار کاهش هزینه های تولید و خسارتهای وارده به بخش کشاورزی براثر حوادث طبیعی از علل توجه بهره برداران و مسوولان به کشت های گلخانه‌ای است.
اما در کنار تمامی این مزایا نباید حمایت از سرمایه گذاران و فعالان این عرصه را نیز فراموش کرد و زمینه های رونق تولید و ایجاد انگیزه را برای این افراد باید از سوی مسوولان استانی و کشوری فراهم کرد.
سعید جفایی مدیر شهرکهای کشاورزی آذربایجان غربی می گوید: مساحت شهرکهای کشاورزی استان ۴۸۰ هکتار است که در هشت شهرستان واقع شده و توسعه آن به میزان دوبرابر مد نظر مسوولان است.
مدیر شهرکهای کشاورزی آذربایجان غربی افزود:شهرک گلخانه‌ای خانشان ارومیه در ۱۳۰ هکتار، شهرک سیریل آباد شهرستان بوکان در ۳۶ هکتار و شهرک کشاورزی درشک سلماس در ۵۰ هکتاراز جمله شهرکهای گلخانه‌ای در این استان هستند.
وی ادامه داد:شهرک گلخانه‌ای مرکز آموزش کشاورزی میاندوآب در ۱۶۱ هکتار، شهرک کشاورزی دریاس مهاباد در ۱۲.۴ هکتار نیز جزو شهرکهای کشاورزی استان به شمار می روند.
همچنین شهرک کشاورزی خلیفه لوی نقده در ۳۵ هکتار، شهرک کشاورزی چهار قلعه تکاب در ۰.۸هکتار و شهرک کشاورزی مهلذان خوی در ۵۰ هکتار جزو شهرکهای کشاورزی واقع در آذربایجان‌غربی هستند.
توسعه این شهرک‌ها هم اکنون جزو برنامه های جهاد کشاورزی در این استان به عنوان نخستین پیشران توسعه در این بخش محسوب می شود.
این توسعه بنا براظهارات کارشناسان این بخش در دو حوضه رخ می‌دهد که شامل حوضه دریاچه ارومیه با ۱۵۰ هکتار افزایش و در محدوده آبهای مرزی این استان شمال و جنوب آذربایجان‌غربی با توسعه ۱۰۰ هکتاری است.
مدیر شرکت شهرک های کشاورزی آذربایجان غربی افزود: ساماندهی و استقرار نظام بهره برداری مناسب و یکپارچه، تولید پایدار محصول سالم،اشتغال مولد، فعال و پایدار از اهداف تاسیس این شهرکهای گلخانه ای است.
جفایی با بیان اینکه برای افراد متقاضی راه اندازی گلخانه ها تسهیلات بانکی پرداخت می شود، اظهار کرد: شهرک های گلخانه ای در استان به کمک اعتبارات دولتی و بخش خصوصی راه اندازی می شود و با توجه به اشتغال بخش قابل توجهی از مردم در بخش کشاورزی استان، باید شاهد توسعه این بخش در آذربایجان غربی باشیم که در این راستا زیرساخت های مورد نیاز در حال آماده سازی است.
او می گوید: شهرک های کشاورزی آذربایجان غربی شامل 10 شهرک گلخانه ای، شش شهرک شیلاتی و دو شهرک دامی است و ساماندهی و استقرار نظام بهره برداری مناسب و یکپارچه، تولیدپایدار بامحصول سالم، اشتغال مولد، فعال و پایدار از دیگر اهداف تاسیس این شرکت ها است.
جفایی با اشاره به شهرکهای خصوصی کشاورزی نیز اضافه کرد: افرادی که اراضی بالای پنج هکتار دارند، در صورت تمایل می‌توانند در قالب شهرک برنامه ریزی کنند و از مزایای آن بهره مند شوند و جهاد کشاورزی نیز از این افراد حمایت می‌کند.
وی گفت: در زمینه اعتبارات نیز تاکنون نزدیک به ۱۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان برای این شهرک‌ها هزینه شده‌است.
رسول جلیلی رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی نیز با اشاره به اینکه با توسعه کشت‌های گلخانه‌ای شاهد جهش در تولید محصولات کشاورزی خواهیم بود، افزود:در سال ۱۳۹۹ در راستای اجرای فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر جهش تولید و براساس دستور وزیر جهاد کشاورزی، برنامه ۴۶۰۰ هکتار توسعه و بهره برداری تولید محصولات گلخانه‌ای و محیط‌های کنترل شده را با همکاری عمدتا بانک کشاورزی و ۳۲ سازمان جهاد کشاورزی در کشور درردساور کار قرار داده است.
جلیلی با بیان اینکه توسعه گلخانه‌ها جزو مهمترین پیشران‌های توسعه استان در بخش کشاورزی به شمار می‌رود، تصریح کرد: در سال گذشته در سطح ۱۵ هکتار واحدهای گلخانه احداث و به بهره برداری رسیده است که باید امسال بستر توسعه کشت‌های گلخانه‌ای در استان با رفع موانع موجود تسهیل و تسریع یابد.
وی ادامه داد: ضرورت مدیریت مصرف آب و کاربرد روش‌های صرفه جویی به یکی از الزامات بدل شده که وزارت جهاد کشاورزی نیز در این زمینه با تدبیر لازم توجه‌ای ویژه به این مهم را داشته است.
جلیلی خاطر نشان کرد: احداث واحدهای گلخانه‌ای در مقیاس‌های مختلف، صرف نظر از مزایایی که در افزایش بهره وری و استفاده بهینه از منابع آب دارد، می‌تواند زمینه ساز افزایش تولید محصولات کشاورزی در واحد سطح، ایجاد اشتغال و درآمد بیشتر برای مردم باشد.
وی ادامه داد: بانک کشاورزی به متقاضیان احداث واحدهای گلخانه‌ای که اطلاعات خود را در سامانه سیتا ثبت نام نموده اند، تسهیلات ۱۲.۵ درصد پرداخت می‌کند.
رسول جلیلی افزود: بالای ۵۰ درصد از شهرکهای گلخانه‌ای استان در واگذاری کامل بوده و تلاش می‌شود بقیه اراضی نیز بعد از تکمیل زیرساختها و یا رفع اختلاف واگذار شوند.
وی با اشاره به صرفه جویی بالای آب در گلخانه های استان بیان کرد: در کشت سبزی و صیفی جات شاهد کاهش مصرف ۱۰ تا ۱۲ برابری آب هستیم که جهشی در راستای بهره وری از منابع تولید است.
رییس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی با اشاره به اینکه کشت سبزی و صیفی جات در گلخانه های استان انجام می‌شود، اضافه کرد: میزان محصول تولیدی در هر هکتار کشت گلخانه‌ای ۱۰ برابر کشت معمولی است که در کاهش هزینه های تولید یک گام موفق است.
وی با بیان اینکه ۳۴ سرمایه گذار در استان در این زمینه فعال هستند، افزود: به ازای هر هکتار ۱۰ تا ۱۲ نفر در این گلخانه ها اشتغال دارند که با توجه به نوع سازه متغیر است.
در این راستا برای مدیریت و کاهش تنش های محیطی (خشکسالی، سرمازدگی، آفتاب سوختگی، تگرگ و...) طرح احداث سایبان های استاندارد و فنی در باغات با استفاده از تکنولوژی های نوین با هدف مدیریت تبخیر و تعرق و افزایش بهره برداری آب و جلوگیری از خسارت تنش های محیطی، افزایش کمیت، کیفیت برخی محصولات باغی نیز اجرا خواهد شد.
عزیز امانی سرپرست شعبه شرکت شهرکهای کشاورزی آذربایجان غربی نیز با اشاره به اینکه دولت پرداخت تسهیلات از افراد متقاضی برای ایجاد شهرک های حمایت می کند افزود:دولت از سرمایه‌گذاران در زمینه کشت‌های متراکم گلخانه‌ای با اعطای کمک‌های فنی اعتباری و مشوق‌های صادراتی حمایت می کند.
کشت‌های گلخانه با توجه به راندمان تولید بالا و مصرف آب پایین‌تر نقش مهمی در توسعه بخش کشاورزی آذربایجان غربی دارد.
توسعه واحدهای گلخانه‌ای در این استان زمینه ساز اشتغال فارغ التحصیلان کشاورزی و کاهش نرخ بیکاری در این استان است.
با این اوصاف واضح است که توجه به کشت محصولات گلخانه ای در آذربایجان غربی روشی برای رونق بخشیدن بیشتر به تولید محصولات کشاورزی است و سهم این بخش را در صادرات غیر نفتی افزایش می دهد.
گزارش از ندا موسی زاده