شاید بورس بازان حرفه ای هیچگاه گمان نمی کردند با ورد کرونا ، دهها هزار علاقمند بورس وارد بازی آنان می شوند و روزگار آنان را دچار تغییر جدی می کنند .
سهام عدالت که روزگاری دارندگانش گمان نمی کردند ارزشش آنقدرها بالا برود ، با حمایت و برنامه ریزی های دولت توانست به وزنه ای در سهام بورس تبدیل شود و سود شیرینی را نصیب صاحبانش کند.
رونق اقتصادی در میان مردم کوچه و بازار
به میان مردم کوچه و خیابان می روم . در یکی از کوچه های محله ی پایین شهر با خانم منیژه دولت آبادی روبرومی شوم . او خود و خانواده اش از دارندگان سهام عدالت هستند و می گوید : سهام عدالت در شرایط کرونایی به داد همسر امثال من که کاسبی اشان کساد شده آمده و امیدی برای بازگشت پس اندازهایی است که خرج کردیم.
در نقطه ی دیگری از کوچه آقا رحمان میری پیرمردی است که بر سکوی خانه نشسته و همچنان که سرش را به عصایش تکیه داده دو سه کودک در حال بازی را نگاه می کند . به سمتش می روم . گوشهایش را مایل می کند تا سوآلم را بشنود و با لبخند می گوید : خرجم را بچه ها می دهند اما می گفتند سهام عدالت سود کرده . خدا را شکر...
وتکاپوی بورسی مردم استان مرکزی...
به گفته ی مدیرعامل اتحادیه تعاونیهای سهام عدالت استان مرکزی ، از میان جمعیت حدود یک میلیون و 400 هزار نفری استان مرکزی ، ۹۷۳ هزار سهامدار عدالت هستند که فرآیند ورود آنان به بورس یا انجام شده یا در حال انجام است .
بیگی می گوید : بزرگترین تعاونی سهام عدالت استان با ۳۶۵ هزار نفر عضو مربوط به شهرستان اراک و کوچکترین آن با بیش از ۲۲ هزار و ۳۰۰ نفر عضو در آشتیان است.
آقای سبزواری دیگر مصاحبه شونده ماست . او جوان آرایشگر است و می گوید : کرونا امام ما را بریده . مشتری نداریم . از یک طرف تلفن صاحب مغازه و از طرف دیگر تلفن های صاحبخانه برای پرداخت اجاره . فشار اقتصادی روی برخی کاسب ها زیاد است و اگر بورس و اندک سرمایه ای که سهام خریدیم نبود بدهکار همه می شدیم .
پیر و جوان ؛ آشنای بورس
او می افزاید : اکنون کمتر کسی از پیر و جوان و زن و مرد است که با بورس ناآشنا باشد و حرکتی عجیب در میان مردم در زمینه بورس ایجاد شده است که امید است با ادامه روند برخی گرفتاری های مردم از این طریق حل شود .
گرچه هنوزتعدادی از مردم از داشتن سهام عدالت محرومند و قول هایی به آنان برای سهام دار شدن داده شده است ، با این حال تا اینجای کار تلاش ها برای مردمی کردن اقتصاد سیرصعودی دارد چه پرداخت آن و چه سود و آزادسازی آن.
ریشه ی سهام در اصل 44 قانون
محمدی کارشناس اقتصاد می گوید : طرح سهام عدالت به لحاظ ابعاد یکی از بزرگترین برنامههای اقتصادی کشور از ابتدای انقلاب تا به امروز است که ریشه در سیاست های کلان اصل ۴۴ قانون اساسی داشته و شامل واگذاری بخشی از سهام شرکتهای دولتی به افراد جامعه به خصوص دهکهای پایین تر از سطح متوسط درآمدی است.
سبد سهام عدالت شامل شرکتهای بزرگ نظیر خودروسازیها، فولاد، معادن، بیمه، بانک، هواپیمایی، کشتیرانی، نیروگاهها، مخابرات، نفت و گاز است که ۴۰ شرکت صنعتی و معدنی را شامل میشود و بعد از تبیین سیاست های کلی اصل ۴۴ و مجوز مجلس شورای اسلامی وقت به دولت، در مرحله اول افراد مشمول مشخص شدند و با انجام دهک بندی ۶ دهک جمعیتی کشور از پایینترین درآمد به بالا مشخص شده و پس از مشخص شدن دهکهای مختلف، شرکتهای تعاونی عدالت شهرستانی به منظور کاستن از بار مالی ومدیریتی دولت در تصدی فعالیتهای اقتصادی در شهرستانهای کشور ایجاد شدند.
سر همه در گرمای بورس
گرچه با رونق بازار بورس اطلاع رسانی و آموزش نیز باید افزایش یابد با این حال این روزها سراغ هر کسی می روی سرش به تالار بورس گرم است و با کم و زیاد سهامی که خریده مشغول رصد صف خریدها و سهام های سودآور است .
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی استان مرکزی می گوید : آزاد سازی سهام میتواند نقش مهمی در اقتصاد خانوارها و به ویژه اقشاری که به لحاظ اقتصادی از شیوع ویروس کرونا در کشور آسیب دیدهاند، ایفا کند.
جادوی بورس در ارزش میلیونی برگه های 500 هزار تومانی
میرزاخانی می افزاید : ارزش این برگهها در ابتدا ۵۰۰ هزار تومان به ازای هر برگه سهام بود که بعد به یک میلیون تومان افزایش یافت و بعد از آن طی ۱۹ مرحله دیگر هم باقی جامعه سهامداری طرح عدالت که حدود ۵۰ میلیون نفر از جمعیت کشور را شامل می شود در این طرح ثبت نام و سهامدار شدند.
موحدی کارشناس اقتصاد می گوید : سهام عدالت لذت مالکیت شرکتهای اقتصادی بزرگ و کوچک را به مردم میچشاند و مردمی که راهی جزسرمایه گذاری خرد و نیمه خرد در مسکن، سکه ، ارز و طلا یا خودرو نمی شناختند ، اکنون با سرمایه گذاری در بازار بورس آشنا میشوند و این امر حرکتی برای رونق اقتصاد بورسی به عنوان یکی از ابزارهای عدالت اقتصادی است.
حالا زیر چتر سهام عدالت و آزاد سازی آن است که میلیون ها ایرانی به مرور می آموزند که چگونه در بازار سرمایه نقش آفرینی کنند . و این حرکت میتواند باعث خلق فرصت های سرمایه گذاری در کشور و کمک به اصلاح ضریب جینی و کم شدن فواصل اجتماعی ، جهش تولید، مردمی شدن اقتصاد و ملی شدن برخی از صنایع شود .
ساز و کاری که جمع اندکی سوار بر موج آن به ثروت رسیدند ، ولی حالا قرار است چرخش به گونه ای بچرخد که از تجمع ثروت در دست عدهای معدود جلوگیری شود. آن چنانکه خداوند در قران کریم در سوره حشر آیه هفت می فرماید : " لکی لا یکون دوله بین الاغنیاء منکم تروت نباید بین عده خاصی تداول و چرخش داشته باشد. "
و اما روی دیگر بورس در استان مرکزی...
روی دیگر سکه بورس و سهام دراستان مرکزی این است که این استان به عنوان قطب صنعت کشور ، با داشتن صنایع بزرگ مانند پتروشیمی ، ایرالکو ، آذرآب ، هپکو ، ماشین سازی و دهها صنعت بزرگ دیگر، قرار است به مرور مردم استان را شریک تولید کند و آنان پس از سالها طعم شراکت در صنایع بزرگ استان خویش را بچشند .
ماشین سازی بزرگترین تولید کننده تجهیزات انرژی در کشور است . در میان غبارهای جوشکاری و صدای تولید به سراغ کارگران می روم . استاد مرتضی از صنعتگران قدیمی کارخانه است می گوید : به حمدالله بخشی از سهام کارخانه را خود در آن کار می کنم را خریدم و خوشحالم در تولید کشور که اگر رونق داشته باشد حقوق کارگرانش به موقع پرداخت می شود سهم دارم .
کارگر؛ بیایید سهام کارخانه های استانمان را بخریم
او می افزاید : از مردم استان خواهش میکنم با خرید سهام کارخانه های استان زمینه ساز آسایش تولید و آرامش صنعتگران را فراهم کنند.
او با اشاره به اینکه کم نیستند صنایع به خصوص بزرگ استان که دارای نماد بورسی هستند که باید با خرید سهامشان از آنها حمایت کرد تاکید می کند : اگر ما سهام کارخانه های استانمان را بخریم دیگر دست افرادی و سرمایه داران نااهلی که به دنیال خرید کارخانه ها هستند کوتاه می شود .
رابطه ی بورس و کاهش گلایه ها
یک مدیر بخش اداری دیگر مصاحبه شونده ما بود و با بیان اینکه خداوند به کسانی که موضوع بورس را مردمی کردند می گفت : حقوق برخی کارگران و کارمندان کم است اما خوشبختانه آنها با ورود به بورس توانستند منبع درآمد جدیدی برای خود بیایند و کمتر به تجمع و اعتراض فکر کنند.
بین پیشرفت اقتصادی و گسترش بازار بورس رابطه مستقیمی وجود دارد چون بورس یک نوع بازار مالی است که در آن سرمایه در معرض عرضه و تقاضا قرار میگیرد و تدبیری برای گسیل کردن مقدار زیادی از منابع کشور از تهیه کالاها و خدمات مصرفی به سوی تولید کالاهای سرمایهای است.
شوکت خانم و سهام عدالتش...
به تعبیر ساده تر ؛ بورس راه تشویق مردم به سرمایهگذاری از محل پساندازهای کوچک و هدایت سرمایههای راکد برای رشد و توسعه اقتصادی کشور است.
شوکت خانم پیرزنی اراکی است موهای سپیدش از چادر بیرون زده و وقتی که ماسک زده راهی خانه ی پسرش بود با او روبرو شدم . او با اینکه نمی تواند بورس را کامل تلفظ کند مشتاقانه در گپ بورسی ما مشارکت می کند و می گوید : " بورس خوبه . طلا که گرون شد نتونستم النگو بخرم پسرم با پولم بورس خرید . سهام عدالت هم هست . انشاالله سودش خوب باشه گره ای از مشکلاتمون باز کنه."
اهمیت رونق بورس در این است که بخش قابلتوجهی از درآمد ثروتمندان را که صرف خرید کالاهای مصرفی ، ساختن خانههای مجلل و مسافرتهای خارج از کشور و خرید طلا و جواهرات میشد را راهی بازار بورس می کند تا از این طریق تولید رونق بگیرد که البته ثمره آن توزیع عادلانه تر درآمد و ثروت در جامعه است.
سرمایه های خرد برای هدفی بزرگ
ضیائیان پژوهشگر اقتصاد می گوید : دربورس است که افراد میتوانند با حداقل مبلغ خرید در بورس در تعداد زیادی از شرکتها سرمایهگذاری کنند و اقتصاد را در جهت سرمایهگذاری در پروژههایی با ریسک بالا سوق دهند و موجب تحریک اقتصادی شوند.
او می افزاید : یکی از پارامترهایی است که میزان سنجش سلامت و یا بیماری اقتصادی کشورها را مشخص میکند رشد بورس است که هر چه به سمت رونق باشد نشان از سلامت اقتصادی و استفاده از ظرفیت های مردمی است .
وکلام آخر...
علت رونق بازار بورس و سهام بازی هر چه می تواند باشد ؛ تامین کسری بودجه دولت ، حمایت ، یا کمک به اقتصا خانوارها در شرایط کرونایی ، اکنون فرصتی است برای ایستادن و رونق دوباره تولید و کارگر و اجرایی شدن اصل 44 یعنی واگذاری امور اقتصادی به مردم و مردمی کردن اقتصاد که از اهداف انقلاب اسلامی بوده است .
حالا به رونق مردمی بورس با حضور تمام اقشار جامعه ، تقویت بنیه فنی این بازار و تخصصی شدن کارگزاریها، صندوق های سرمایهگذاری و شرکتها ودفاتر مشاور سرمایهگذاری امری ضروری است ، و وجود جمعیت فارغ التحصیل مستعد در رشته های اقتصادی و مالی میتواند به عنوان پتانسیلی قوی برای این امور مورد بهره برداری قرار گیرد.
اصلاح قوانین و آیین نامهها و دستور العملها می تواند سازوکار بازار سرمایه را بهبود بخشد و آینده ای امید بخش تر را برای ایران اسلامی نوید دهد.
با بهبود و گسترش بازار سرمایه ، بازار پول که شائبه جدی ربوی بودن را دارد نیز محدودتر خواهد شد و راهکارهای تامین منابع از طریق بازار سرمایه را نیز فراهم خواهد آورد.
نویسنده: زهرا نوری